Geçen gün kentvedemiryolu adlı facebook sayfasında eski demiryolcuların sosyal yaşamları konu edilince, ben de İzmir’in demiryolu dünyasını şöyle bir düşündüm. “İzmir’in demiryolu dünyası” derken, 60’lı ve 70’li yılları kastettiğimi belirtmek isterim. İzmirli demiryolcular, çalışma hayatı dışındaki hayatlarını nasıl geçiriyorlardı? Ne gibi merakları vardı, nerelere gidip, nasıl vakit geçiriyorlardı?

Bir zamanlar İzmir’de epey tren kazası olmuştu. “Bir zamanlar” derken 60’lı yılları kastettim. Özellikle 60 – 65 arası gazetelerden veya insanlardan birçok tren kazası okumuş ve duymuştum. O zamanlar basın şimdiki kadar hızlı değildi. Kazalardan fotoğraflar da çekilemiyordu, çekilse de çok azdı, o nedenle fotoğraf yerine gazeteler temsili resimler yayınlarlardı, gazeteler için resim çizen ressamlar vardı.

Almanların Osmanlı topraklarında demiryolu macerası Anadolu Demiryolu imtiyazını elde etmeleri ile başlar. Anadolu Demiryolunun Eskişehir istasyonu tam bir kavşak noktasıydı. Eskişehir Haydarpaşa’ya 313 km, Ankara’ya 264 km, Konya’ya ise 430 km uzaklıkta idi. 21 Zilkade 1309 tarihli Sabah Gazetesi’nde Anadolu-Osmanlı Demiryolu Şirketine ait bir ilan vardı.

Demiryolcular Torbalı İstasyonu ile Tepeköy İstasyonu arasında kalan demiryolu hattına, eskiden　 “Ağaç Tüneli”　 derlerdi. Şimdiki PTT binasından, Torbalı Mahallesi girişine kadar, ulu ağaçların dalları yükseklerde birleşerek, doğal bir tünel oluştururdu, yıllar önce. Kara trenlerin　 dumanı, ağaçların yapraklarını　 siyaha dönüştürürdü. Demiryolu hattının her iki yanı, çınar ve karıngeç ağaçları ile çevrili idi.

Marmaray Projesi başta Haydarpaşa ve Sirkeci Garları olmak üzere Anadolu Bağdat ve Rumeli Demiryolu güzergâhında 29 adet istasyonun ya yıkılacak ya da işlevsiz bırakarak toplumsal belleğimizden kopartacaktır.

Yemekli ve Yataklı Vagonların Avrupa’da hizmete girmesi..George Mortimer Pullman (1831-1897) 24 yaşındayken yaptığı bir tren yolculuğunda sabaha kadar gözünü kırpmamıştı. Trenden inerken insanların rahatça uzanıp yatabileceği konforlu bir yolcu vagonu yapmaya karar vermişti.

Haydarpaşa’nın vasıfsız hale getirilmesi amacıyla kaldırılan trenlerin sonuncusundayım. 31.01.2012 tarihinde Adapazarı-Haydarpaşa bölgesel ekspresinde şehrime doğru gelirken, demir yollarının bir ülkenin ulaşımında ne kadar önemli olduğunu gördüm. Otobüste sadece yanınızdakiyle konuşursunuz, trende ise tüm yolcular tanıdıktır vagonun hepsi katılır sohbete… Öğrenci dersini çalışırken, ev kadını örgüsünü örüyor…Yanımdaki küçük yaramaz Eren ise büyüyünce avcı olacağını ve balık avlayacağını söylüyor durmadan… Son trende haber yapan ilk gazeteciyim sanırım…

Sayın Behiç ERKİN; Görevde olduğunuz sürede bir dert dinleme usulünüz varmış.Senede iki kez dert dinlemeye çıkacağınızı bir tamimle bildirir, vagonlarınızı bir yük trenine takarak her istasyonda kalır, en küçük unvandan en üst unvana kadar her personeli tek tek dinlermişsiniz..” Bu usulden çok fayda gördüm. Her ne kadar dertlilerin ekserisinin dertlerinin giderilmesi benim elimden gelecek işler değildi ama derdini dökmek ve lüzumunda derdini anlatacak bir amiri bulunmak personele büyük ferahlık verirdi.” diye yazmışsınız hatıratınıza.