Haydarpaşa Gar Müdürü Hügnen, Boğaziçi’ni Ölüme Mahkum Eden Adamdı

1888 doğumlu Refik Halid, Boğaziçi’ne inen ilk iki “sersemletici” darbe nedeninin demiryolu olduğunu iddia eder. Bunlar Rumeli ve bilhassa Anadolu trenleridir. Son ve yıkıcı yumruğun ise Kadıköy-Bostancı tramvaylarından geldiğini şöyle aktarır.

“Pek iyi hatırlarım, Anadolu hattı üzerinde banliyö trenleri tertemiz vagonlarla ve düzenle işlemeye koyulunca, bu bölgeye Boğaziçi’nden bir göçtür başladı…

Propagandası da beraber işliyordu : ‘Efendim,’ diye vapurların yan kamaralarında sakallı zatlar birbirine anlatırdı : ‘hamdolsun köşke taşınalı bacaklarımdaki sızılardan eser kalmadı. Boğaziçi’ndeki yalıda üniformanın durduğu sandığı havalandırmak için açtıkları zaman sırmalarını küflenmiş bulurduk…

Şimdi, koyduğumuz gibi çıkıyor !…

Bir başkası ukalaca lafa karışır : Dikkat buyurdunuzsa görmüşsünüzdür, Boğaziçi küfü yemyeşildir, zehirli bir küftür, kazımakla çıkmaz. Bu havalide de bazen küfe rastlanıyor ama rengi gülkurusu.. Şöyle dokundunuz mu uçup gider, zarar vermez !…

“Tek alete ve bilgiye ihtiyaç göstermeden yapılan bu küf analizi Boğaziçi’nin kuhileşmesinde (ıssızlaşmasında) büyük rol oynamıştır.

Alman demiryolları şirketinin o propagandayı sezdirmeden körüklemesi olasılığı da akla gelmiyor değil. Çünkü Müdür Hügnen yaman bir teşkilatçı idi. Adeta bu yeni bölgenin genel valisi gibi bir şeydi ; sanki yeni bir sömürge kuruyordu…

Haydarpaşa-Pendik hattının etrafı köşklerle, bağlar ve bahçelerle şenlenip nüfus arttıkça, hele vezir vüzera çoğalıp trenler vardakosta (iri yarı ve gösterişli) hanımlarla doldukça çapkın ve kurumlu iş adamı (*) böbürleniyor, kabına sığamıyordu. Hiç unutmam, bir gün vagon penceresine dayanıp yeni gardan taşan refahlı, temiz halka yüksekten bir bakışı vardı ; adeta, ‘Bu küçük dünyayı ben yarattım ! Bu çölü şehir ettim !’ diyordu..
R. H. Karay, “Akşam” gazetesi, 15 Temmuz 1945

Gazeteci Refik Halit Karay yanılmış, Gar Müdürü Hügnen farkında olmadan Boğaziçinin daha fazla yağmalanmaktan kurtarmış diyebiliriz …
(*) Zaharof’un Yalısı ve Güzel Karısı ona sarkan Haydarpaşa Gar Müdürü Eduvard Hugnen… bir sonraki yazıda