UNESCO’ya Haydarpaşa ve Marmaray’ı anlattık.
08 Mayıs 2008 den itibaren saha incelemesinde bulunarak İstanbul’un Dünya Kültür Mirası Listesinden "risk altındaki kültür mirası listesine" indirilip indirilmeyeceği konusunda çalışma yürüten UNESCO heyeti İstanbul Valiliğinin organize ettiği toplantıda STK ları dinledi.
12.05.2008 tarihi 14.00 ila 18.00 saatleri arasında İstiklal Caddesindeki İstanbul 2010 Kültür Başkenti Yönetim binasının toplantı salonunda gerçekleştirilen toplantıya STK ların yanında bilim adamları da katıldı.
Vali Yardımcısı Cumhur Güven’in hoş geldiniz konuşmasından sonra 2010 Avrupa Kültür Başkenti projesi yürütme Kurulu Başkanı Nuri Çolakoğlu’da kısa bir açılış konuşması yaptı.
ICOMOS Türkiye temsilcileri Prof. Cevat Ender ve Prof Nur AKIN Ülkemizde ve kentimizde yaşanan kentsel dönüşüm uygulamaları hakkında genel bir değerlendirme yaptılar.
STK’lar adına ilk sunum Sulukule platformunun yaptığı sunumdu. Sunumda Sulukule’nin eski ve şu anki hali uygulanmak istenen proje halkın tepkisi ve nasıl mağdur edilecekleri şu an yaşadıkları mağduriyet anlatıldı. Sunumun ardından Deniz İncedayı Sulukule projesi hakkında açıklamalarda bulundu.
İstanbul’a yapılması planlanan 3 köprüye karşı oluşturulan "3 köprü yerine yaşam platformu" adına Cemal Beşkardeş bir konuşma yaparak hazırlamış olduğu raporu heyete teslim etti.
Prof. Zeynep AHUNBAY yapılması planlanan kentsel dönüşüm projeleri hakkında genel bir değerlendirme yaparak "Zeyport" projesinde denizin sit alanı kabul edilmeyerek doldurulmak istenmesinin gülünç olduğunu dile getirdi.
Marmaray projesinin Haydarpaşa Gebze ve Sirkeci Halkalı arası demiryolu kültür varlıklarını ve endüstriyel işlevine olumsuz etkilerini anlatmak üzere Haydarpaşa Dayanışması adına Y.Mimar Yonca KÖSEBAY ve Tugay KARTAL söz aldılar. Y.Mimar Yonca Kösebay daha önce Haydarpaşa dayanışmasının Gebze Halkalı arası demiryolu güzergâhının endüstriyel miras ilan edilmesi için yapılan girişime esin kaynağı olan doktora tezinin kısa bir özeti ile neden bu bölgenin korunması gerektiğini bilimsel ve Avrupa da yaşanan deneyimleri de örnek vererek anlattı. Kentvedemiryolu.com tarafından hazırlanan slayt sunumu ile Haydarpaşa Gebze ve Sirkeci Halkalı arası demiryolu tarihi alan ve tesisleri görsel olarak izlettirildi. Görsel olarak yapılan sunum İngilizce ve Türkçe CD ye kayıt edilmiş olarak heyete verildi.
Beykoz Dernekler Birliği adına söz alan Mehmet ÇAKIR 3 köprünün ulaşım sorununa hiçbir çözüm getirmeyeceğini, tarım, orman alanlarının ve su havzalarının yok edileceğini, insanların tapulu mallarından zorla sürüleceğini anlattı.
İnsan Yerleşimcileri Derneği adına Mimar Korhan GÜMÜŞ yapılan uygulama ve projelerde katılımcılığın esas alınmadığını, 2010 Avrupa Kültür Başkenti projesinin ve başvurusunun halkın katılımını açmak kenti daha yaşanılır ve belli bir norm kalıplar içinde düzenlemek isteği ile yapıldığını ifade etti.
Vapurlarımızı vermiyoruz grubu adına Cemal BEŞKARDEŞ söz alarak İBB’nin dünyanın ilk tersanelerinden olan Haliç’i kapattığını söyledi. Deniz kenti olan İstanbul’daki deniz ulaşımına önem verilmediğini, vapurların ve tersanelerin bu kentin sülietinin bir parçası olduğunu, Haliç tersanesinin dünya endüstriyel mirası listesine alınarak korunması için yapmış olduğu talebi burada bir kez daha yineleyerek, hazırlamış olduğu yazılı raporu heyete teslim etti.
Kültürel Miras izleme komisyonu adına genel değerlendirmeyi Zehra TOMBUL yaptı.
Haydarpaşa dayanışması adına son sözü Ayşen DÖNMEZ alarak Haydarpaşa’nın endüstriyel işlevinin sonlandırılması için merkezi hükümet, İBB ve TCDD’nin birlikte yaptıkları girişimleri ve yapılmak istenenlere karşı Haydarpaşa Dayanışmasının verdiği mücadeleyi anlattı. SİT kararının iptali için TCDD tarafından açılan davanın bizimde yanında müdahil olduğumuz Kültür bakanlığınca kazanıldığını, bir nevi Haydarpaşa SİT 
kararının mahkemece de tescillendiğini ifade etti. Unesco heyeti Haydarpaşa’da yüksek katlı yapılaşmaya kendilerinin de sıcak bakmadığını söyledi. Bunun üzerine Ayşen DÖNMEZ Haydarpaşa’da az katlı projeyi de istemediklerini, Haydarpaşa’nın gar işlevini devam ettirmesi gerektiğini, Unesco’nun Haydarpaşa için almış olduğu "endüstriyel miras" kararına sahip çıkması gerektiğini belirtti.
Gerek ulusal basına gerekse bedava dağıtılan İstanbul Gazetelerinde ki çelişkili bakıldığında genel kanı olarak Unesco Heyetinin yapılan incelemeler sonunda; Four Seassons’ a vize verdiği, yenileme alanlarında daha önceki uyarılarının dikkate alındığını, Haliç metro geçişi projesinde köprü ayaklarının yüksek olmamasının istendiğini söylediğini ifade ettiler. Heyet tarafından "Sulukule’de ortam demokratik, sonuç alınır" ifadesi kullanılmış mıdır? Yada bu ifade rapora nasıl yansır. Bu gün kentten ayrılacak olan heyetin İstanbul raporu 2-10 Temmuz 2008 de Kanada da yapılacak olan Dünya Kültür Mirası Komitesinin toplantısında açıklanacak.
‘Sosyal boyut’ vurgusu
CUMHURİYET – 11.05.2008
UNESCO uzmanları Sulukule’de devam eden kentsel dönüşüm çalışmaları konusunda uyarılarda bulundu. Heyet kentte yapılan resterosyan çalışmalarından memnun kalmadı
İstanbul Haber Servisi- Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasını Koruma Merkezi’nden 3 uzmanın İstanbul’daki incelemeleri sürüyor. Sulukule’yi ziyareti sırasında “kentsel dönüşümde sosyal boyutun önemine” dikkat çeken heyet, Anemas Zindanları’ndaki restorasyonun ise “yeniden gözden geçirilmesi” tavsiyesinde bulundu.
UNESCO Dünya Mirasını Koruma Merkezi Avrupa ve Kuzey Amerika Bölümü Başkanı Mechtild Rossler, üye Junaid Sorosh Wali ve ICOMOS Uluslararası Ahşap Bilimsel Komitesi Onursal Başkanı David Michelmore’dan oluşan heyetin dünkü programının ilk durağı Fatih oldu. “Yenileme alanı” olarak ilan edilerek yıkımlara başlanan, Sulukule olarak bilinen Neslişah ve Hatice Sultan mahallerini ziyaret eden ekip, burada yıkımları gerçekleştiren Fatih Belediyesi yetkilileri ve projeye karşı çıkan Sulukule Platformu temsilcileriyle bir araya geldi. David Michelmore, görünmeyen kültür mirasının önemine ve dönüşüm sürecinde sosyal boyutun önemine dikkat çekti. Heyet daha sonra, Edirnekapı’daki Bizans döneminin ayakta kalmış tek sarayı olan Tekfur Sarayı’na geçerek, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin burada yürüttüğü restorasyon çalışmaları hakkında proje müdürü yüksek mimar ve restoratör Dr. Şirin Akıncı’dan bilgi aldı. ‘Tarihi doku yok oldu’
Michelmore, bu çalışmanın geçen yıl UNESCO’nun müdahalesiyle durdurulduğunu anımsatarak, “Ama bizim uyarımızdan 2 ay sonra durdurdunuz. Bu gecikme nedeniyle ön cephede birçok değişim oldu, tarihi dokunun bir kısmı yok oldu” eleştirisinde bulundu. Akıncı ise bunun üzerine ön cephede restorasyon değil sadece temizlik yaptıklarını söyledi. Tarih konulu eski Türk filmlerinin değişmez mekânı Anemas Zindanları’ndaki çalışmaları da inceleyen ekibe, yine Dr. Akıncı bilgi verdi. Michelmore, “Buradaki çalışmanın uluslararası standartlara göre tekrar gözden geçirilmesini öneririm” dedi.
Ayvansaray bölgesinde de inceleme yapan ekip, öğle yemeğinden önceki son durak olarak da Yedikule Zindanları’nın sol tarafındaki kalenin olduğu bölgeyi gezdi. Burada yeşil alan ve park düzenleme çalışması yapan Fatih Belediyesi ekiplerinin çalışmaya ara vermeyerek tozu dumana katması ekibe zor anlar yaşattı.
Heyet daha sonra da Fener, Balat, Zeyrek’teki ahşap evleri, Yenikapı’da arkelojik kazı alanı ile Sultanahmet’te Four Seasons Oteli’nin ek inşaatının devam ettiği arkeolojik kazıyı ziyaret etti.
UNESCO heyeti İstanbul’u inceliyor
RADİKAL – 11.05.2008
Heyet, Sulukule, Tekfur Sarayı, Anemas Zindanları, Yedikule’deki Sur Koruma Bandı Ve Ayvansaray mahallesinde incelemelerde bulundu
İSTANBUL – Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasını Koruma Merkezi’nden İstanbul’a gelen heyet, Fatih’teki çeşitli tarihi yapı, bina ve bölgelerde inceleme yaptı.
UNESCO Dünya Mirasını Koruma Merkezi’nden Avrupa ve Kuzey Amerika Bölümü Başkanı Mechtild Rossler ve üye Junaid Sorosh Wali ve ICOMOS Uluslararası Ahşap Bilimsel Komitesi Onursal Başkanı David Michelmore’dan oluşan heyet, alan incelemelerine, "Sulukule" olarak bilinen, Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri Yenileme Alanından başladı.Sulukule sakinleri görüş bildirdi
Bu bölgedeki binaların durumunu inceleyen heyete, Fatih Belediyesi Başkan Yardımcısı Talip Temizel ve belediyenin yenileme alanlarından sorumlu başkan danışmanı Mustafa Çiftçi, uygulanan ve uygulanacak olan projeler hakkında bilgi verdi.
Bölgedeki incelemeler sırasında, yenileme projesindeki bazı uygulamalara karşı çıkan Sulukule Platformu üyeleri ve bazı semt sakinleri de heyete görüşlerini bildirdi.
Heyet, buradaki incelemelerinin ardından Tekfur Sarayı’na geçerek, Tekfur Sarayı Restorasyon Projesi Müdürü Şirin Akıncı’dan proje konusunda bilgi aldı.
Daha sonra ,Anemas Zindanları ve Emir Buhari Tekkesi restorasyonlarını gören heyet, ardından Ayvansaray Mahallesi’ni gezerek restore edilecek binaları inceledi."Sur koruma bandı"nı da gezdiler
Heyet, bir süre sonra Yedikule’de ilk etapta 60 bin metrekaresi kamulaştırılan ve yaklaşık 7 kilometre uzunluğunda olan "sur koruma bandı"nı gezdi. Kamuya açık yeşil alan olarak düzenlenmek üzere çalışmalar yapılan sur koruma bandındaki gezilerinde bir alana dökülen hafriyatı gören heyettekiler, bu malzemelerin kalıcı olup olmadığını sordu.
Belediye yetkilileri de bölgenin geçici şantiye olarak kullanıldığını belirterek, söz konusu hafriyatların kamyonlar ile başka bir adrese götürüldüğünü söyledi.
UNESCO heyetine brifing
MİLLİYET – 12.05.2008 İstanbul’un, “UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi”ndeki yerini koruyup koruyamayacağıyla ilgili olarak bir rapor hazırlayacak olan Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) heyeti dün Galataport ve Haydarpaşa projeleri hakkında yetkililerden bilgi aldı.
İstanbul’da incelemelerde bulunan UNESCO heyetine, Galataport ve Haydarpaşa projeleri hakkında bilgi verildi.
Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Ahşap Bilimsel Komitesi Onursal Başkanı David Michelmore ile Program Asistanı Junaid Sorosh-Wali’den oluşan heyet, İstanbul Kentsel Yenileme Alanları Kurul Müdürü Zerrin Türkeli, Kültür ve Turizm Bakanlığı UNESCO Dünya Kültür Mirası Koordinatörü Mehmet Gürkan, Kültür ve Galataport projesinin yer aldığı Karaköy bölgesinden sorumlu Tabiat Varlıkları 2 No’lu Koruma Kurulu Müdürü Vildan Sarıoğlu ile görüştü.
UNESCO heyeti, Süleymaniye’deki İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma ve Uygulama Denetim Müdürlüğü’nde (KUDEB) verilen 3 saatlik brifing sonrası gazetecilere bir değerlendirme yapmadı.
Four Seasons’ta inceleme
Bu arada UNESCO heyeti, Four Seasons Oteli’nin tarihi kalıntılar üzerinde yükselen ek inşaatını önceki gün akşam saatlerinde inceledi. Ziyaret basına kapalı gerçekleştirilirken, şirket yetkilileri, “Bu şekilde talimat aldık” dedi.
Heyetin gezisi için alana giriş kapısı yapılması ve üzerinde “Sultanahmet Arkeolojik Parkı” diye dev bir tanıtım panosu konulması dikkat çekti.
UNESCO’dan Sulukule ve Four Seasons eleştirisi
HÜRRİYET – 12.05.2008İSTANBUL’un Dünya Kültür Mirası Listesi’nden çıkarılıp çıkarılmayacağını değerlendirmek üzere rapor hazırlamak için İstanbul’a gelen Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO heyeti, dördüncü günlerini Galataport ve Haydarpaşa projelerinin toplantılarıyla geçirdi.
Önceki gün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın, Haliç geçişi için çizdiği projenin gözden geçirilmesini isteyen heyet, dün de Sulukule projesi ve Four Seasons’ın inşaatını eleştirdi. Heyete eşlik edens İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu (KUDEB) Müdürü Mehmet Şimşek Deniz, "Sulukule ve Four Seasons’ı eleştirdiler. Süleymaniye ve Zeyrek’teki sivil mimari örneklerine yaklaşımın daha bilimsel olması gerektiğini belirttiler" dedi. Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Ahşap Bilimsel Komitesi Onursal Başkanı David Michelmore ve Program Asistanı Junaid Sorosh-Wali’den oluşan heyetin raporu 2-10 Temmuz arasında Kanada Quebec’te yapılacak toplantıda görüşülecek. Kanada’da yapılacak toplantıda, İstanbul’un Dünya Kültür Mirası Listesi’nden çıkarılıp çıkarılmayacağı karara bağlanacak.
Tarihe inşaata UNESCO freni
İSTANBUL Milliyet / Milliyet gökyüzünde: MURAT ÖZTÜRK
Danıştay’ın iki aydır uygulanmayan, Four Seasons Otel’in tarihi kalıntılar üzerinde sürdürdüğü ek otel inşaatını durdurma kararı, UNESCO heyetinin inceleme yapacağı günün sabahında uygulandı
Four Seasons Otel’in tarihi kalıntılar üzerinde sürdürdüğü ek otel inşaatıyla ilgili Danıştay’ın yaklaşık iki ay önce verdiği “yürütmeyi durdurma” kararı, UNESCO heyetinin inceleme yapacağı günün sabahında apar topar uygulandı.
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Milliyet’i arayarak inşaatın durdurulduğunu açıkladı. Mahkeme kararını uygulamakta direnen Eminönü Belediyesi de firmanın uyarıldığını belirtti.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin başvurusu üzerine Danıştay 6. Dairesi, 14 Mart 2008’de, Four Seasons Otel’in bahçesindeki üç blok halindeki ek inşaatlarla ilgili yürütmeyi durdurma kararı verdi. Karar taraflara tebliğ edildi. Mimarlar Odası kararı kamuoyuna duyurdu.
Ancak inşaatı mühürlemesi gereken Eminönü Belediyesi, günlerdir mahkemenin kararını yerine getirmedi. Tarihi Bizans Sarayı kalıntıları üzerinde yükselen Four Seasons Otel ek inşaatı da devam etti. İşçiler önceki güne kadar matkaplarla taş kırdılar, hummalı bir şekilde çalışmalarına devam ettiler. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise tarihi eserlerle ilgili yargı kararının uygulanması konusunda sessizliğini korudu.
Günay: İnşaat durdu
UNESCO heyetinin programında yer alan Four Seasons Oteli ek inşaatında dün sabah sürpriz gelişme yaşandı. Milliyet’i arayan Günay, mahkeme kararının uygulandığını, otel bölümündeki inşaatın durduğunu söyledi. Arkeolojik Park’taki çalışmanın ise kısmen devam ettiğini açıkladı.
Aynı saatlerde de iki ay önce alınan mahkeme kararını uygulamayan Eminönü Belediyesi, UNESCO heyetinin inceleme yapacağı günün sabahında apar topar harekete geçerek firmaya kararı tebliğ etti. Eminönü Belediyesi Basın Danışmanlığı’nca yapılan açıklamada şöyle denildi:
“Eminönü Belediye Başkanı Nevzat Er’in talimatı üzerine dün sabah inşaat alanına giden zabıta ve kontrol mühendisleri otel yönetimine inşaatın durdurulması kararını bildirdi. Sözlü olarak yapılan tebligatın ardından pazartesi de karar yazılı olarak kendilerine iletilecek. Tebligatta inşaatın durdurulması ve hiçbir işlem yapılmaması vurgulanacak.”
Heyet, inşaatı inceledi
Bu arada, UNESCO heyeti dün Four Seasons Otel ek bina inşaatını gezdi. Gezi basına kapatılırken, oteli yapan şirket yetkilileri, konuyu “Bu şekilde talimat aldık” diye açıkladı. Heyetin gezisi için alana giriş kapısı yapılması ve üzerinde “Sultanahmet Arkeolojik Parkı” diye dev bir tanıtım panosu konulması dikkat çekti.
Danıştay ne diyordu?
Topkapı Sarayı ve Ayasofya’nın hemen önünde bulunan arkeolojik alanla ilgili Danıştay’ın verdiği kararda şöyle deniliyordu:
“Bilirkişi raporunda yer alan tespitlerle birlikte değerlendirildiğinde 10.7.1981 günlü, 13012 sayılı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu kararıyla korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen kentsel ve arkeolojik Sit alanında kalan, koruma grubu 2 olarak belirlenen anılan parseller üzerindeki eski Sultanahmet Cezaevi ve Tevkifevi yeni Four Seasons Otel bahçesindeki arkeolojik park ve kazı alanında ek otel inşaatları yapılmasının temelini oluşturan ve toprak altındaki Roma-Bizans-Osmanlı kültür mirasını yok sayan, ulusal-uluslararası koruma hukukuyla bağdaşmayan ve kamu yararı kavramıyla örtüşmeyen söz konusu kullanım kararı ile bu kullanımı detaylandıran plan notlarında hukuka uyarlık görülmemiştir.”
Sur içinde hafriyat döken kamyona heyet baskını
GÜRKAN AKGÜNEŞ
BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasını Koruma Merkezi’nden İstanbul’a gelen heyet, dün tarihi bölgelerde inceleme yaptı.
UNESCO Dünya Mirasını Koruma Merkezi’nden Avrupa ve Kuzey Amerika Bölümü Başkanı Mechtild Rossler, üye Junaid Sorosh Wali ve ICOMOS Uluslararası Ahşap Bilimsel Komitesi Onursal Başkanı David Michelmore’dan oluşan heyet, ilk olarak Sulukule’deki Neslişah ve Hatice Sultan mahalleleri yenileme alanından başladı. Proje sırasında semt halkının Sulukule’de yaşamaya devam edip etmeyeceğini soran heyet, bölgede yapılacak binalarla ilgili bilgi aldı. Eleştiride bulunan heyetin, yetkililerden bilgi istediği öğrenildi.
Heyet, daha sonra Tekfur Sarayı, Anemas Zindanları ve Ayvansaray bölgesinde incelemede bulundu. Michelmore, geçmişte onarılan surlara, “Doğal hatlar korunabilirdi. Düz bir şekilde restore edilmesi gerekmiyordu” eleştirisini yöneltirken projenin mimarı Şirin Akın da, onarımların geçmişte yapıldığını, sadece temizleme çalışması yaptıklarını söyledi.
Yedikule Zindanları’nı da gezen heyet, 2006’daki gezilerinde çektikleri fotoğraflarla surların şimdiki durumunu karşılaştırdı. Sur bandı içinde kalan alanda, bir kamyonun hafriyat dökümü heyetin ilgisini çekti. Surlara 50 metre uzaklıktaki alanın hafriyatla doldurulduğunu düşünen heyet, Fatih Belediye Başkan Yardımcısı Talip Temizer’den bilgi aldı. Temizer, işçilere engel olurken, bölgenin BEDAŞ’ın yaptığı elektrik çalışması için depolama alanı olarak kullanıldığını ve buradaki hafriyatın büyük kamyonlarla taşındığını aktardı. Temizer, bölgenin yeşil alana dönüştürüleceğini söyledi.
Zeyrek’teki gezisinde yıkılan bazı binaları soran heyet, Haliç Metro Geçiş Köprüsü’nün de projelerini inceledi.
SİT ALANINDA İNŞAAT OLABİLİRMİŞ
BİRGÜN – 15.05.2008 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Kültür Mirası Başkanı Francesco Bandarin, Sultanahmet’te bulunan Four Seasons Oteli’nde inşaat çalışmalarının yapıldığı alanı gezerek incelemelerde bulundu. Bandarin, UNESCO’nun bu tür tarihi SİT alanlarının bulunduğu yerlere yeni yapıların inşa edilmemesi gerektiğine inandığını ancak SİT alanında yürütülen inşaat çalışmalarını dramatik değil kabul edilebilir boyutlarda bulduğunu ifade etti.
UNESCO AHŞAP EVLER İÇİN ALARMA GEÇTİ
İstanbul ile ilgili konuştukları konulardan birincisinin kent için bir yönetim planı hazırlamak olduğunu anlatan Bandarin, İstanbul ‘Dünya Kültür Mirası’ seçildiğinde böyle bir plan bulunmadığı için bazı tarihi binalarda, geleneksel ahşap evlerde yıkımlar yaşandığını dile getirdi. “Bizi alarma geçiren de bu oldu” diyen Bandarin, komitenin kentte doğru bir tarihi koruma yapılabilmesi için yönetim planı yapılması önerisinin dikkate alındığını bu seferki ziyaretlerinde gördüklerini vurguladı.
Bandarin, kentsel dönüşüm alanı içine alınan Sulukule’ye ilişkin görüşlerinin sorulması üzerine de şunları söyledi: “Burada incelememiz gereken 2 öğe var. Hem fiziksel, hem sosyal açıdan düşünmek lazım. Bunun gibi daha yüzlerce restorasyon ve kentsel dönüşüm projelerini gördüm. Bu projelerde de bunun benzeri işler vardı. Ne yapılabilir? Mesela oradaki yoğunluk azaltılabilir, ama insanların orada yaratmış olduğu ruh kaybolmadan yapılması gerekir. Sulukule projesiyle ilgili olarak oradaki halka da danışılması gerekiyor. Şu anki yaklaşımın, baktığımız zaman gayet demokratik olduğunu düşünüyorum. Mutlaka olumlu bir sonuç alınacaktır.”
SİVİL TOPLUMU DİNLEDİBeyoğlu Atlas Sineması’ndaki İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti çalışmalarının yürütüldüğü merkezde düzenlenen toplantıda, UNESCO Dünya Kültür Mirası Başkanı Francesco Bandarin, ICOMOS Türkiye temsilcileri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimar Sinan Üniversitesi, Türkiye Mimarlar Odası İstanbul Şubesi, Ulusal Ahşap Birliği, Kültür Bilincini Geliştirme Vakfı, Sulukule Platformu ve 2010 Grubu temsilcilerinden bilgi aldı ve önerilerini dinledi.
İNŞAAT KÜLTÜR MİRASINI DARBELEDİ
Şehristanbul Derneği Başkanı Atilla Tuna ise, tarihi Bizans Sarayı kalıntıları üzerinde inşaat yapılmasını eleştirerek, “Tahrip edilen bu tarihi eserin üzerinde yükselmek üzere olan otel, İstanbul’un kültür mirasına büyük bir darbedir” dedi.
Tuna, tahrip edilen tarihi yapıların üzerinde inşaatı sürdürülen otelin İstanbul’un kültür mirasına büyük bir darbe vurduğunu ve yıkıcı bir etki yaratttığını belirterek, 2010 yılında Avrupa Kültür Başkenti olan İstanbul şehrinde yapılan bu tahribatın izah edilmesinin mümkün olmayacağını söyledi. Tuna, “İstanbul Büyükşehir Belediyesi, topu koruma kuruluna atıyor. Geçen yıl Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, kararıyla binanın yükselmesine sebep olmuştur. Burada eski eser tahribatı söz konusudur ve mevcut yasalara göre suçtur. Koruma kurulu açıkça bir suç işlemiştir. Başkan Topbaş, kurulu suçlamaktadır. Halbuki mevzuat burada belediyeyi yetkili kılıyor” diye konuştu.
BEŞİKTAŞ’TA TARİHİ DUVAR YIKILDIÖte yandan İstanbul Beşiktaş’ta restore edilerek otel yapılması planlanan tarihi tütün deposunun korunması gereken duvarı yıkıdı. Kültür varlığı olarak tescil edilen duvarın yıkılması üzerine, Mimarlar Odası suç duyurusunda bulunmaya hazırlanıyor. Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu, özel bir şirkete satıan tarihi tütün deposunun restore edilerek otel yapılması yönündeki projeye onay vermişti. Bu projeye göre tarihi duvarlar korunacaktı ancak kurulun daha sonra duvarın yıkıması yönünde karar değişirdiği iddia edildi.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, UNESCO heyetinin İstanbul’daki incelemelerine ilişkin, “Bu bir süreç, devam ediyor. Bir rapor hazırlayacaklar. Rapor sonra karara dönüşecek. Buradan olumsuz bir sonuç çıkacağını düşünmüyorum. Şu anda benim gördüğüm, rapor olumlu çıkacak. Kendilerinin de ifadesi o” dedi.
UNESCO Ankara ‘yı görse ‘Eyvah’ der
RADİKAL – 15.05.2008 TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Özgönül, ‘İstanbul’da olumlu gelişmeler yaşanmış’ düşüncesinde olan UNESCO heyetinin, "UNESCO Ankara’yı görse ‘Eyvah’ der. Ankara her şeyiyle sınıfta kalır" dedi.
TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Nimet Özgönül, “İstanbul’da olumlu gelişmeler yaşanmış düşüncesinde olan UNESCO Dünya Mirasını Koruma Merkezi heyetinin, Başkent için aynı şeyi söylemesinin mümkün olmayacağını ifade etti. Özgönül, “UNESCO Ankara’yı görse ‘Eyvah’ der. Ankara her şeyiyle sınıfta kalır" dedi.
Özgönül, Dünya kültür mirası listesinde olması nedeniyle İstanbul’da incelemelerde bulunan Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirasını Koruma Merkezi heyetinin ya da ilgili başka bir kuruluşun Ankara’da incelemelerde bulunduğunda iyi şeyler söylemeyeceğini öne sürdü. Özellikle Ulus bölgesindeki kültürel varlıkların tahribatına değinen Özgönül, antik dönemden itibaren Ankara’nın kültürel ve tarihsel katmanlılığına bakıldığı zaman en eski dönemin Roma dönemi olduğunu, ancak Roma Tiyatrosu’nun pislik ve çöplükten çok kötü bir hale geldiğini kaydetti.
Ankara Valiliği’nin bahçesinde bulunan tarihi Roma Yolu’nun fiziksel duruma bakıldığında da kentle bütünleşmeyen çalışmaların yapıldığını, tarihi yolun terk edilmiş gelip gidenin farkına varmadığı çukurlar halinde durduğunu söyleyen Özgönül, Hacı Bayram Camii ile aynı duvara yaslanan August Mabedi’nde ise gerekli mekanizmalar kurulamadığı ve yeterince ödenek ayrılmadığı için yıllardır hiçbir sonuca gidilemediğini kaydetti.
‘Tekel Binası ‘nda koruma adına tahribat yapılıyor’
Ankara Kalesi’nde işlemeyen bir koruma-imar planı olması nedeniyle, tarihi yapıların değişik amaçlarla kullanıldığına dikkat çeken Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Özgönül, şöyle konuştu:
“Konut olarak yapılmış bir dokunun, siz, birden bire kendi işlevinin dışında bir şeye dönüştürüyorsunuz. O zaman o işlevin getirdiği ekler yapılıyor, yapı tahrip edilerek dönüştürülüyor. Tarihi yapılara herkes istediği gibi, izin almaksızın ek yapabiliyor. Tekel Binası’nda ise doğru dürüst bir restorasyon projesi yapılmadı, doğru süreçler izlemiyor ve konunun ehli insanlarıyla çalışılmıyor. Doğrudan uygulama projesiyle işe başlandı. Evrakları da göremiyoruz, bize bilgiler verilmiyor. Tekel binası bir yıldır bütün fiziksel tahribata açık. Kar yiyor, yağmur yiyor, ısınınca genleşiyor, yani her türlü doğa koşullarına açık. Koruma adına tarihi binayı tahribata açtılar. Binayı adeta soydular, bir tek dört duvarını bıraktılar, bütün her şeyi ile tahrip ettiler. UNESCO Ankara’yı bu haliyle görse ‘Eyvah’ der. Ankara’daki kültür varlıkları tek tek gezildiğinde, onarım adına yapılan müdahalelerle, yapılmayanlarla, kullanım biçimiyle, Ankara her şeyiyle sınıfta kalır. Dünyanın hiçbir yerinde kültür varlıklarını bu kadar değersiz gören bir kenti göremezsiniz."
‘Dayatmayla değil, kendiliğinden sorumluluk duyulmalı’
Türkiye’nin kültür varlıklarını, kültürel mirasını ister UNESCO olsun, ister başka bir kurum olsun ona bakmaksızın, kendisinin koruyor olması gerektiğinin altını çizen Özgönül, “Dışardan dayatma olmamalı, bu sorumluluğu kendiliğinden Bakanlık ve yerel yönetimler duymalı. UNESCO İstanbul’u dünya miras listesinde olduğu için inceledi, ama bu fark etmiyor. Dünya miras listesinde alınanınca bir yer böyle davranılır, değilse şöyle davranılır diye bir şey olamaz. Antik dönemden, modern döneme kadar bir kültür varlığı, korunması ve yaşatılması gereken bir şeydir ve koruma sorumluluğu da Kültür ve Turizm Bakanlığı’na aittir. Kültür varlıkları tescil etmek, gerekli mekanizmaları oluşturmak bakanlığın sorumluluğundadır. Burada yaklaşım ve anlayış önemli" diye konuştu.
Özgönül, özellikle Ankara’da koruma adına yapılan çalışmaların bütüncül bir şekilde ele alınmayan, bölük pörçük yapılan işler olduğunu belirterek, göçebe bir proje anlayışının hakim olduğunu ifade etti.
UNESCO NEDİR?
UNESCO kelimesi, İngilizce United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuştur. Dilimizde "Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu" biçiminde karşılanmıştır.
UNESCO Birleşmiş Milletler’in bir özel kurumu olarak, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, 1946 yılında kurulmuştur. Bu Kurumun Yasası 1945 yılı Kasım ayında Londra’da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edilmişti. Türkiye, bu Yasayı imzalayan ilk yirmi devlet arasında onuncudur.Unesco sözleşmesi ülkemizde 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onanmıştır.
UNESCO bütçesi, üye devletlerin iki yılda bir bu Kuruma ödedikleri aidat ile sağlanır. Bu bütçe dışında, Birleşmiş Milletler Özel Fonu’ndan, teknik yardım programından olmak üzere, önemli para kaynakları temin edilir. Bu kaynaklar, iki yıllık UNESCO bütçesi tutarına yakındır.
UNESCO eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki amaçlarını, kendisine üye olan her devlette kurulan Milli Komisyonlarla gerçekleştirmeye çalışır.
Merkezi Paris’te bulunan UNESCO (www.unesco.org) nun iç yapısı bakımından üç organı vardır:
Genel Konferans, Yürütme Konseyi, Sekreterlik.
Genel Konferans:
Üye devletlerin temsilcilerinden oluşur. 1946-1953 yılları arasında Genel Konferans halinde her yıl toplanmış, 1954 yılından beri de iki yılda bir toplanmaktadır. Bugüne kadar 33 Genel Konferans toplanmıştır. Genel Konferans, Kurum’un en yetkili organıdır. Yürütme Konseyi üyelerini ve Genel Direktörü seçer, UNESCO’nun çalışma programlarını kabul eder, bütçesini belirler.
Yürütme Konseyi:
Genel Konferansa katılan ve hükümetlerince aday gösterilen temsilciler arasından dört yıl için seçilen 58 üyeden oluşur. UNESCO Yürütme Konseyine 1946-1949 yılları arasından ülkemiz adına Reşat Nuri GÜNTEKİN; 1949-1951’de Ahmet Kutsi TECER; 1958-1966 yılları arasında Prof. Dr. Bedrettin TUNCEL seçilmişlerdir. Prof. Tuncel, 1964 yılı sonunda UNESCO Yürütme Konseyi Başkan Vekili olmuş, 1966 yılı sonunda UNESCO’nun XX. yıldönümünde, iki yıl için (1966-1968) UNESCO Genel Konferansı Başkanı seçilmiştir. Yürütme Konseyinde ülkemiz Prof. Dr. Erdal İNÖNÜ, Prof. Talat HALMAN ve Prof. Dr. Orhan GÜVENEN tarafından temsil edilmiştir.
Sekreterlik:
UNESCO Sekreterliği, Genel Konferansça altı yıl için seçilen bir Genel Direktörün yönetimi altında çalışır. Eğitim, bilim, kültür ve iletişim bölümlerine ayrılmıştır. Sekreterliğin başlıca görevi, iki yıllık UNESCO programlarının uygulanması için gerekli bütün teknik çalışmaları yapmak, tedbirleri almaktır.
İlk Genel Direktör, Julian Huxley (1946-1948, İngiltere) olup kendisini Jaima Torres Bodes (1948-1952, Meksika); John Taylor (1952-1952, A.B.D.); Luther Evans (1953-1958, A.B.D.); Vittorino Veronese (1958-1961, İtalya); Rene Maheu (1962-1974, Fransa); Amadou Mahtar M’Bow (Senegal, 1974 yılında ilk kez ve 1980 yılında ikinci kez seçilmiştir); Federico Mayor (İspanya, 1987 yılında bu göreve getirilmiş ve 1993’te tekrar seçilmiştir); şimdiki Genel Direktör Koichiro Matsuura (Japonya) dır.
UNESCO’ya üye devletlerin sayısı 191’dir.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER EĞİTİM,BİLİM VE KÜLTÜR
KURUMU (UNESCO) TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU
YÖNETMELİĞİ
Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 26.4.1982, No: 8/4568
Dayandığı Kanunun Tarihi : 20.5.1946, No: 4895
Yayımlandığı R.Gazetenin Tarihi : 13.5.1982, No: 17693
Yayımlandığı Düsturun Tertibi : 5, Cildi: 21, S. 1206
Kapsam:
Madde 1 – Bu Yönetmelik, UNESCO Türkiye Milli Komisyonunun görevlerini, organlarını, bu organların oluşum biçimi ve çalışma düzeni, görev, yetki ve sorumlulukları ile mali hükümleri kapsar.
Dayanak :
Madde 2 – Bu Yönetmelik 16 Kasım 1945’de Londra’da imzalanan ve Türkiye
Büyük Millet Meclisince 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı Yasayla onaylanan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Sözleşmesinin VII. maddesinin 1.fıkrası gereğince çıkarılmıştır.
UNESCO Türkiye Milli Komisyonunun Kuruluşu :
Madde 3 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı olarak kurulmuştur. Milli Komisyonun çalışma yeri Ankara’dadır.
Unesco Türkiye Milli Komisyonunun Amaçları:
Madda 4 – UNESCO Türkiye Milli Komisyonunun amacı, ülkemizde, eğitim, bilim, kültür ve enformasyon işleriyle yükümlü kamu kuruluşlarını ve özel kurumları, UNESCO’nun çalışmalarıyla ilgilendirmek konusunda yardımcı olmak ve UNESCO Sözleşmesindeki amaçların gerçekleşmesine çalışmak, halk eğitimine yeni bir hız vermek, kültürü korumak ve yaygınlaştırmak, bilgi ve bilimi yaymak, barış ve güvenliğin korunması yoluyla insanlığın ortak refahına katkıda bulunmak, UNESCO çalışmalarına, özellikle programların hazırlanmasına ve uygulanmasına etkin bir şekilde katılmaktır.
Unesco Türkiye Milli Komisyonunun Görevleri :
Madde 5 – UNESCO Türkiye Milli Komisyonunun, 4.maddede belirtilen amaçları gerçekleştirmek yönünde yapacağı görevler aşağıda belirtilmiştir:
a) UNESCO’nun görev alanına giren konularda Bakanlıklar, resmi kuruluşlar ve diğer ilgili resmi ya da özel kurum ve kişilerin işbirliğini sağlamak;
b) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) Gerektiğinde bu işbirliğinden elde edilecek sonuçları UNESCO Genel Merkezine iletilmek üzere Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına sunmak.
c) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) UNESCO Genel Merkezi ile yapacağı yazışmaları bağlı olduğu Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kanalıyla diplomatik yolları izleyerek yapmak.
d) İkili olağan ilişkilere, alınan kararların uygulanmasına ve karşılıklı bilgi ve belge teatisine ilişkin hususlarda UNESCO Genel Merkezi ile ve UNESCO’ya üye Devletlerin Milli Komisyonları ya da Milli İşbirliği Kurullarıyla yazışmalarda bulunmak;
e) Yurt düzeyinde UNESCO fikrini yaymak, çeşitli yollar ve araçlarla UNESCO’nun amaç, program ve faaliyetlerine ilişkin olarak kamuoyunu aydınlatmak;
f) UNESCO ile ilgili işlerde Hükümete danışmanlık etmek;
g) UNESCO’nun faaliyet alanına giren konularda ulusal düzeyde eğitim, bilim,
kültür ve enformasyonla ilgili kuruluşlar arasındaki ilişki ve işbirliğine öncülük etmek;
h) UNESCO Programı ile ilgili ulusal faaliyetlere ve bu programların değerlendirilmesine katkıda bulunmak, UNESCO programlarının gelişimini izlemek ve uluslararası işbirliğinden sağlanabilecek imkânlara ilgili kuruluşların dikkatini çekmek;
i) Genel Konferanslara ve UNESCO tarafından düzenlenen diğer toplantılara katılacak delegelerin seçimi sırasında Hükümete danışmanlık etmek; delegelerle işbirliğinde bulunarak, söz konusu toplantılara Hükümetin katkısının hazırlanmasında yardımcı olmak;
j) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) UNESCO faaliyetleri ile ilgili olarak ülkemizin eğitim, bilim, kültür ve enformasyon alanlarındaki dış ilişkilerini ilgilendiren konularda Milli Eğitim Gençlik ve Spor ve Dışişleri Bakanlıklarının görüş ve talimatı altında hareket etmek.
k) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) Ülkemizde UNESCO projelerinin yürütülmesi ya da UNESCO’nun alt bölgesel, bölgesel ve uluslararası faaliyetlerine katılınması konusunda Milli Eğitim Gençlik ve Spor, Dışişleri,Kültür ve Turizm Bakanlıkları ve ilgilendirdiği ölçüde diğer bakanlık ve kurumlarla birlikte görev yapmak,
l) UNESCO Genel Konferansında ve UNESCO tarafından düzenlenen diğer toplantılarda kabul edilen ve incelemelerde ve raporlarda yer alan sonuç ve önerilerden ulusal kurum ve kuruluşlara bilgi vermek; ulusal ihtiyaç ve öncelikleri dikkate alarak, ilgili Bakanlıkların onayı ile bunların tartışılmasını sağlamak ve sonuç alınmasına gayret göstermek;
m) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) UNESCO’nun Milli Komisyona karşı yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini takip etmek; gerektiğinde Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığını durumdan haberdar etmek.
Unesco Türkiye Milli Komisyonunun Organları:
Madde 6 – UNESCO Türkiye Milli Komisyonu aşağıdaki organlardan oluşur:
a) Genel Kurul
b) Yönetim Kurulu
c) Denetçiler
d) Genel Sekreterlik
Organların Teşekkülü:
Madde 7 – Genel Kurul:
a) Genel Kurul, Hükümet temsilcileri ile eğitim, bilim; kültür ve enformasyon konularıyla ilgili belli başlı Resmi ve Özel Kurumların temsilcileri; Yönetim Kurulunun teklifi üzerine, Genel Kurulun adlarını tesbit edeceği tanınmış kişilerden oluşur. Genel Kurul Üyeleri, UNESCO’nun çalışma alanına giren "Eğitim"; "Müspet ve Tabii Bilimler"; "Sosyal ve Beşeri Bilimler"; "Kültür" ve "Enformasyon" konuları gözönünde bulundurulmak üzere belirlenirler.
Madde 8 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Genel Kurula katılacak temsilciler:
a) Hükümet temsilcisi olarak Genel Kurula katılacak Bakanlık görevlileri:
(1) Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı;
(a) Bakan,
(b) Müsteşar,
(c) Müsteşar Yardımcısı,
(d) Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığından bir kişi,
(e) Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğünden bir kişi,
(f) Yurtdışı Eğitimi ve Dış ilişkiler Dairesi Başkanlığından bir kişi,
(g) Yükseköğretim Dairesi Başkanlığından bir kişi,
(h) Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanlığından bir kişi,
(ı) Gençlik Beden Eğitimi ve Okul Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğünden bir kişi.
(2) Dışişleri Bakanlığı
(a) UNESCO nezdinde Türkiye – Daimi Temsilciliğinden bir kişi,
(b) Kültür İşleri Genel Müdürlüğünden iki kişi.
(3) Kültür ve Turizm Bakanlığı
(a) Müsteşar,
(b) Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğünden bir kişi,
(c) Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğünden bir kişi,
(d) Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğünden bir kişi,
(e) Fikir ve Sanat Eserleri Dairesi Başkanlığından bir kişi,
(f) Dış ilişkiler Dairesi Başkanlığından bir kişi,
(g) Milli Folklor ve Araştırma Dairesi Başkanlığından bir kişi.
(b) Genel Kurula temsilci gönderecek kamu kuruluşları ve öğretim kurumları:
(1) Kamu Kuruluşları
(a) Yüksek öğretim Kurulu Başkanlığı,
(b) Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı,
(c) Başbakanlık Sosyal ve Kültürel İşler Başkanlığı,
(d) Türk Tarih Kurumu,
(e) Türk Dil Kurumu,
(f) Atatürk Kültür Merkezi,
(g) Atatürk Araştırma Merkezi,
(h) Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Genel Sekreterliği,
(ı) Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Genel Müdürlüğü,
(i) Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı,
(j) Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü,
(k) Türkiye Radyo – Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü,
(l) Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü,
(m) Türkiye Cumhuriyeti Posta-Telgraf ve Telefon İşletmesi Genel Müdürlüğü,
(n) Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü,
(o) Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğü,
c) Öğretim Kurumları:
(1) Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi ile Eğitim Bilimleri Fakültesi, Fen Fakültesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesinden birer.
(2) Atatürk Üniversitesi Fen – Edebiyat Fakültesinden bir,
(3) Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi ile Fen – Edebiyat Fakültesi ve Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsünden birer,
(4) Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesinden bir,
(5) Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesinden bir,
(6) Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ile Mühendislik fakültesinden birer,
(7) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi ile Fen Fakültesi ve İktisat Fakültesinden birer,
(8) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi ile Mimarlık Fakültesinden birer,
(9) Karadeniz Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesinden bir,
(10) Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ile Güzel Sanatlar Fakültesinden birer,
(11) Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi ile Mühendislik Fakültesinden birer,
d) Genel Kurula temsilci gönderecek özel kuruluşlar:
(1) Milletlerarası Tiyatro Enstitüsü (ITI) Türkiye Milli Merkezi,
(2) Milletlerarası Müzeler Konseyi (ICOM) Türkiye Milli Komitesi,
(3) Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) Türkiye Ulusal Komitesi,
(4) Ankara Gazeteciler Cemiyeti,
(5) İstanbul Gazeteciler Cemiyeti,
(6) Türkiye Kimya Derneği,
(7) İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Mühendisler Birliği,
(8) Türkiye Tabiatını Koruma Cemiyeti,
(9) Türkiye Kadınlar Konseyi,
(10) Klasik Çağ Araştırmaları Kurumu.
e) "Eğitim" ; "Müspet ve Tabii Bilimler"; "Sosyal ve Beşeri Bilimler"; "Kültür" ve "Enformasyon" konularında, Yönetim Kurulunun teklifi üzerine Genel Kurulca her konudan 2’şer kişi olmak üzere seçilecek 10 tanınmış kişi, Yönetim Kurulu, üyeleri dışındaki kişileri tanınmış kişi olarak Yönetim Kuruluna ve Genel Kurula teklif eder.
f) UNESCO İcra Konseyinde Türkiye’yi temsil eden üye Genel Kurulunda tabii üyesidir.
Madde 9 – UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Genel Kuruluna üye gönderebilecek Resmi ve Özel Kurumların belirlenmesinde gözönünde bulundurulacak hususlar şunlardır:
a) Genel Kurula üye göndermek için başvuruda bulunmuş olmak,
b) UNESCO’nun etkinlik alanlarını oluşturan eğitim, bilim, kültür ve enformasyon konularında belli bir işlevi yerine getirebilecek biçimde teşkilatlanmış bulunmak,
c) Eğitim, Bilim, Kültür ve Enformasyon konularında olumlu çalışmalar gerçekleştirmiş ya da gerçekleştirmekte olmak,
d) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) En az üç yıllık çalışma dönemi geçirmiş olmak. Kamu kurum ve kuruluşlarında bu şart aranmaz.
Madde 10 – Genel Kurula Üyelik, sıfatlarının kaybedilmesi veya yeniden kazanılması:
a) Bakanlıkların temsilcileri hariç, diğer temsilciler (2) yıl için seçilirler. Süresi dolan temsilci yeniden seçilebilir.
b) Bakanlık temsilcilerinin görevlerinden ayrılmaları halinde Genel Kurul temsilcilikleri kendiliğinden düşer, Bakanlıklar yeni temsilcilerini en kısa zamanda bildirmek zorundadırlar.
c) Resmi ya da Özel Kurumların temsilcileri Genel Kurula seçildikten sonra
Kurumlarından ayrılırlarsa, Genel Kurula katılma hakları da kendiliğinden düşer. Yerine, ilgili Kurum yeni temsilcisini en kısa zamanda Milli Komisyona bildirir.
d) 9. Maddede belirtilen nitelikleri kaybeden ya da temsilci Milli Komisyonun etkinliklerine katılmayan ve gerekli işbirliği gerçekleştirmeyen Resmi ve Özel Kurumlar üyelik ve temsilci gönderme hakkını kaybederler.
Bu Kurumlar, yeterli nitelikleri tekrar kazandıklarında temsilci gönderme hakkı için Yönetim Kurulu nezdinde girişimde bulunabilirler. Ancak, niteliğin yitirilmesiyle tekrar kazanılması arasında geçecek sürenin (3) yıldan az olmaması gereklidir.
e) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) Süresi dolmadan ayrılan Genel Kurul Üyesi tanınmış kişinin yeri bir sonraki seçime değin boş kalır. Genel Kurul üyelerinin sayısı 85’i geçemez.
Madde 11 – Üye göndermek için yapılacak başvurular ve üyelikten düşmeyi gerektiren durumlar, Yönetim Kurulunca incelendikten sonra gerekçeleriyle birlikte karara bağlanmak üzere Genel Kurulun tasvibine sunulur.
Yönetim Kurulu:
Madde 12 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Yönetim Kurulu, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığından iki, Dışişleri ve Kültür ve Turizm Bakanlıklarından birer, kamu kurum ve kuruluşlarından beş, özel kuruluşlardan üç ve tanınmış kişilerden üç temsilci olmak üzere toplam onbeş kişiden oluşur. UNESCO İcra Konseyinde Türkiye’yi temsil eden üye Yönetim Kurulunun da üyesidir. Milli Eğitim Gençlik ve Spor, Dışişleri ve Kültür ve Turizm Bakanlıkları temsilcileri, mensup oldukları Bakanlık tarafından Genel Kurula katılan temsilcileri arasından görevlendirilir. Yönetim Kurulunun diğer üyeleri, Genel Kurul üyelerinin oy çokluğu ile kendi üyeleri arasından seçilir. Genel Kurul, bu temsilcilerin asil üye sayısı kadar yedeklerini de birlikte seçer. Süresi bitip ibra edilen Yönetim Kurulu, yeni Yönetim Kurulunun kuruluşuna kadar görevde kalır.
Madde 13 – Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi (2) yıldır. Aynı kişiler, tekrar görevlendirilebilir ya da seçilebilirler. Yönetim Kurulu toplantılarına geçerli bir özür bildirmeksizin üst üste (3) kez katılmayan üye çekilmiş sayılır.
Bakanlık, Resmi ya da Özel Kuruluş temsilcisi üyeler, bağlı bulundukları kuruluşlardaki görevlerinden ayrıldıklarında Yönetim Kurulu üyelikleri de düşer.
Üyeliğin yitirilmesi durumlarında, Bakanlıklar en kısa zamanda yeni üyesinin görevlendirilmesini sağlarlar. Seçimle gelen üyelerin yerlerini kendi gruplarındaki yedekleri alır.
Madde 14 – Yönetim Kurulu, üyeleri arasından gizli oyla bir Başkan, iki de Başkan Vekili seçer.
Denetçiler:
Madde 15 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Genel Kurul, üyeleri arasından iki yıl süreyle ve biri Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı temsilcilerinden olmak üzere üç asil ve üç yedek denetçi seçer.
Genel Sekreterlik:
Madde 16 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardımcıları ve Sekreterya görevlileri Yönetim Kurulunun teklifi üzerine Devlet memurluğu yapmaya engel durumu bulunmayanlar arasından Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca atanır.
Organların Görevleri, Çalışma Şekli, Yetki ve Sorumlulukları:
Madde 17 – Genel Kurulun Görevleri:
a) UNESCO Programının ülkemizde uygulanma şeklini belirtmek,
b) Yönetim Kurulunun çalışmalarına yön vermek,
c) Yönetim Kurulunun çalışmalarını gösteren raporlar ve bu Kurulun teklifleri üzerinde karar vermek,
d) Toplantıları süresince oluşturduğu geçici komisyonların raporlarını inceleyerek karara bağlamak,
e) Milli Komisyonun kesin hesap raporlarını, bütçe tasarısını inceleyerek onaylamak,
f) Yönetim Kurulunun teklifi üzerine, 8. maddede belirtilen konularda (2)’şer kişi olmak üzere (10) Tanınmış kişiyi seçmek,
g) Kendisine verilen diğer görevleri yapmak.
Genel Kurulun Çalışma Şekli:
Madde 18 – Genel Kurul, belirlenen gündeme göre yılda bir defa tespit edeceği yerde Yönetim Kurulunun daveti ile toplanır. Yönetim Kurulu, 2/3 çoğunlukla alacağı bir kararla, Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir.
Madde 19 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Genel Kurula Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Başkanlık eder. Genel Kurul, toplantıları için iki Başkan Vekili, en az iki de kâtip seçer. Genel Kurul, gerekirse, çalışmalarını ihtisas komisyonları kurarak düzenler. Genel Kurul ile komisyonları, kararlarını mevcudun oy çokluğuyla alır. Yönetim Kurulunun Görevleri, Çalışma Şekli,Yetki ve Sorumlulukları:
Madde 20 – Yönetim Kurulunun Görevleri:
a) (Değişik: 31.3.1983 – 83/6281 K.) 7 nci maddede belirtilen konularda, her konuda 2’şer kişi olmak üzere 10 tanınmış kişiyi seçmek üzere Genel Kurula teklifte bulunmak;
b) Bu işler için görevlendirilmiş olan Bakanlık, Resmi ya da özel Kurumlar ile Tanınmış kişilerin çalışmalarına katkıda bulunmak için gereken kararları almak;
c) (a) ve (b) fıkraları gereği alınan kararlardan ve sonuçlarından UNESCO’nun haberdar edilmesini sağlamak amacıyla Genel Sekreterliğe talimat vermek;
d) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) İkili mutad ilişkiler, alınan kararların uygulanması ve karşılıklı bilgi ve belge teatisi dışında kalan hususlarda UNESCO Genel Merkezi ile, UNESCO’ya üye devletlerin milli komisyonları veya milli işbirliği kurullarıyla Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kanalıyla diplomatik yolları takip ederek ilişki kurmak;
e) UNESCO Genel Konferanslarına veya UNESCO’nun düzenleyeceği toplantılara ülkemiz adına katılacak delege ya da uzmanların seçilmesi sırasında Hükümete danışmanlık etmek;
f) Konferans ya da toplantılarda ülkemiz adına ileri sürülecek görüş ve önerileri hazırlamak, ilgili Bakanlık ve Dışişleri Bakanlığının görüşünü alarak katılacaklara bildirmek;
g) UNESCO Sözleşmesinin 8. maddesi gereğince Hükümetin, her yıl UNESCO ile ilgili çalışmaları konusunda, Genel Konferans açılmadan (2) ay önce, vereceği raporları hazırlamak ve Hükümetin onayına sunmak;
h) (Değişik:14.2.1985 – 85/9129 K.) Milli Komisyon sekreterliğinde görevlendirilecek elemanları, atamaları yapılmak üzere Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına teklif etmek;
i) (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.) Komisyon bütçesini hazırlamak, Genel Kurulun onayına ve Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığına sunmak;
j) Yapılan işler konusunda her yıl ve UNESCO Genel Konferansının toplanacağı yıllarda da en az iki ay önce olmak kaydıyla Genel Kurula rapor vermek;
k) Genel Kurul toplantılarının tarihlerini ve gündemlerini saptamak;
l) Genel Sekreterliğin çalışmalarını düzenlemek ve kontrol etmek;
m) 7. Maddede belirtilen konularda, kişilerin başvurusu üzerine her konuda (2)’şer kişi olmak üzere,(10) Tanınmış kişiyi seçmek üzere Genel Kurula teklifte bulunmak;
n) Kendi üyeleri arasında veya yetkili şahsiyetleri davet ederek teknik
Komiteler kurmak; (Bu komiteler, Yönetim Kurulunun kararıyla ve Talimatı dairesinde kendi faaliyet alanlarına giren Milletlerarası teşekküllerle İşbirliği edebilirler veya bunlara üye olabilirler.) gerekirse resmi ve hususi eğitim, bilim ve kültür kurumlarına veya kendi dışında kalan uzmanlara başvurmak.
Yönetim Kurulunun Çalışma Şekli:
Madde 21 – Yönetim Kurulu, Başkanının daveti ile her ay en az bir kez toplanır. Başkanın çağrısıyla olağanüstü toplantılar da yapılabilir. Görüşmeler tutanakla saptanır ve üyelerce imzalanır. Toplantı için en az (9) üyenin bulunması gerekir. Kararlar oy çoğunluğuyla alınır.
Madde 22 – Milli Komisyon Başkanı ve Yönetim Kurulu Başkanının Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
a) Yönetim Kurulu Başkanı Milli Komisyonun Başkanıdır.
b) Yönetim Kurulunu olağanüstü toplantılara çağırır.
c) Milli Komisyonu temsil eder.
d) Toplantıları idare eder.
e) Genel Kurul toplantılarında yıllık faaliyet raporlarını sunar.
Milli Komisyonu, Yönetim Kurulu Başkanı; bulunmadığı takdirde Başkan Vekillerinden biri temsil eder.
Denetçilerin Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
Madde 23 – Milli Komisyon Bütçesinden Yönetim Kurulu eliyle yapılan hertürlü giderlerin hesaplarını ve bunların dayanaklarını incelemekle yükümlü olan Denetçiler, yıl içinde zaman zaman bir arada ya da ayrı ayrı hesap ve kayıtlara bakar ve gereken durumlarda görüş ve düşüncelerini bir raporla Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirirler. Ayrıca, her bütçe yılı sonunda o yılın kesin hesabı ve giderlerin bütçe ile hizmetlere uygunluğunu açıklayan bir rapor hazırlar. Bu rapor,Yönetim Kurulunca ilk Genel Kurul toplantısının inceleme ve onayına sunulur.
Genel Sekreter ve Yardımcılarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları:
Madde 24 – Yönetim Kurulu, çalışmalarını, bir Genel Sekreter, İki Genel Sekreter Yardımcısı ve gerektiği kadar sekreterya görevlisinden oluşan Genel Sekreterlik yoluyla yürütür.
Madde 25 – Genel Sekreterde Aranacak Nitelikler:
a) 657 Sayılı Devlet Memurları Yasasının 48. maddesindeki genel şartları taşımak;
b) Yüksek öğrenim görmüş olmak;
c) Uluslararası ilişkilerde belirli bir tecrübeye sahip olmak;
d) Eğitim, Bilim, Kültür ve Enformasyon dallarında en az üç yıl süreyle
çalışmış olmak;
e) İngilizce veya Fransızca’yı çok iyi derecede bilmek.
Madde 26 – Genel Sekreterin Görevleri:
a) Genel Kurulun ve Yönetim Kurulunun toplantılarını düzenlemek;
b) Yönetim Kurulunun alacağı kararları yürütmek ve sonuçları hakkında adıgeçen Kurula bilgi vermek;
c) Milli Komisyon Sekretaryasının günlük çalışmalarını düzenlemek ve denetlemek;
d) Yönetim Kurulunca verilen görevlerin yerine getirilmesi için gerekli olan ön hazırlıkları yapmak;
Genel Sekreter, Yönetim Kurulu toplantılarına katılır. Oy hakkı yoktur.
Genel sekreter, görevlerinin yerine getirilmesinde Yönetim Kuruluna karşı sorumludur.
Genel Sekreter Yardımcılarının Görevleri:
Madde 27 – Genel Sekreterin yukarıda sayılan görevlerinin yapılmasında kendisine yardımcı olmak.
Madde 28 – (Değişik: 14.2.1985 – 85/9129 K.)
Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardımcıları, Yönetim Kurulunun 2/3’ünün teklifi üzerine Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca atanır. Bunların görevine son verme işlemi de aynı usule göre yapılır.
Mali Hükümler:
Madde 29 – Milli Komisyonun Gelir Kaynakları:
a) Devletçe yapılacak yardımlar;
b) Milli Komisyonca yayın ve diğer yollarla sağlanan gelirler;
c) Kamu Kuruluşlarınca yapılacak yardımlar;
d) Bağışlar;
e) UNESCO’dan sağlanabilecek katkılar;
f) Diğer gelirler.
Madde 30 – Milli Komisyonun çeşitli görevlerinin gerektirdiği harcamalar, Yönetim Kurulunca hazırlanacak bir Yönerge esaslarına göre ve Yönetim Kurulu kararıyla yapılır. Milli Komisyonun ita amiri Yönetim Kurulu Başkanıdır. Başkanın bulunmadığı hallerde, bu görevi Başkan Vekillerinden biri yürütür.
Madde 31 – Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle, Bakanlar Kurulunun 25 Ağustos 1949 tarih ve 3–9862 sayılı, 25 Haziran 1953 tarih ve 4–995 sayılı,18 Eylül 1957 tarih ve 4–9478 sayılı, 7 Kasım 1960 tarih ve 5–491 sayılı,5 Ağustos 1968 tarih ve 6–10491 sayılı ve 10 Ocak 1975 tarih ve 7–9286 sayılı ve 15 Haziran 1978 tarihli ve 7–15873 sayılı kararlarıyla onaylanmış Yönetmelik ve Değişiklikler yürürlükten kalkar.
GEÇİCİ MADDE 1 – Yeni Yönetim Kurulu oluşuncaya kadar eski Yönetim Kurulu görevde kalır.
GEÇİCİ MADDE 2 – Harcamalara ilişkin Yönerge hazırlanıncaya kadar giderler, mevcut ödeme usullerine göre yapılmaya devam olunur.
Yürürlük:
Madde 32 – Sayıştayın olumlu görüşüne dayanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 33 – Bu Yönetmeliği Bakanlar Kurulu yürütür.
——————————————————————————–
26.4.1982 TARiH ve 8/4568 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN
YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
——————————————————————————–
Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
——————————————————————————–
Farklı Tarihte Yürürlüğe
Tarihi Numarası Yürürlüğe Giren Giriş Tarihi
Maddeleri
——————————————————————————–
31.3.1983 83/6281 — 28.4.1983
14.2.1985 85/9129 — 7.3.1985
——————————————————————————–
26.4.1982 TARİH ve 8/4568 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARI
İLE YÜRÜRLÜĞE KONULAN YÖNETMELİĞE EK VE DEĞİŞİKLiK GETİREN
YÖNETMELİKLERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHLERİNİ GÖSTEREN ÇİZELGE
——————————————————————————-
Ek ve Değişiklik Getiren Yönetmeliği
Yürürlüğe Koyan Kararnamenin
——————————————————————————–
Farklı Tarihte
Tarihi Numarası Yürürlüğe Giren Yürürlüğe
Maddeleri Giriş Tarihi
—————————————————
Dünya Miras Sözleşmesinin Yürütülmesi
İçin
Uygulama Rehberi
· Unesco Dünya Miras Listesi Sirküler Mektubu No.3
· Giriş
· Dünya Miras Listesinin Hazırlanması
· Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesinin Hazırlanması
· Sözleşmenin Yürütülmesinde Kültürel ve Doğal Miras Arasında Dengenin Kurulması
· Unesco Dünya Miras Listesi Sirküler Mektubu No.3
UNESCO Dünya Miras Listesi Sirküler Mektubu No.3
Gönderildiği Makamlar: Dünya Miras Sözleşmesine imza atan Taraf Devletler, UNESCO Bölge ve Ülke Daireleri Üye Ülkelerin UNESCO’daki Daimi Temsilcileri IUCN, ICOMOS ve ICCROM
Gönderen Mamak: Bernd von Droste UNESCO Dünya Miras Merkezi Müdür
Konu: Dünya Miras Sözleşmesinin Değiştirilmiş Uygulama Rehberi
1993 yılının Kasım ayında Kolombiya, Cartagena’da Dünya Miras Komitesi tarafından değiştirilen Dünya Miras Sözleşmesinin yenilenmiş Uygulama Rehberi’ni sunmaktan onur duymaktayım. Bu çalışma altı bölüm ve 132 paragraftan oluşmaktadır.
Hatırlayacağınız gibi, Komite 16. toplantısında (Santa Fe 1992), Dünya Miras Listesinin kriterlerinde bir takım değişiklikler yapmıştı. Böylece, yeniden düzenlenen kültürel kriterler ile olağanüstü kültürel peyzaj alanlarının da listeye alınması mümkün olacaktır. Komitenin bu önemli kararıyla, 1986 yılında İngiltere’nin, "Göller Bölgesi’nin Dünya Miras Listesine alınması için yaptığı başvurudan kaynaklanan "kırsal peyzaj" kavramının değerlendirilmesi ve tüzüklerinin ortaya konması için birkaç yıldır süregelen çalışmalar sonuca bağlanmıştır.
Yukarıdaki hususlara ilaveten Komite, Santa Fe toplantısında doğal kriterlerin sıralanmasını değiştirerek daha dikkatli ve kesin olarak formüle etmiştir.
Kriter (i) bundan böyle sadece jeolojik sitlerle, kriter (ii) ise biyolojik evrim sürecine örnek teşkil edecek sitlerle ilgili olacaktır. Kriter (iii) yeni haliyle, eşsiz doğal oluşumlar ve istisnai doğal güzelliği ve estetik önemi olan alanlar ile sınırlandırılmıştır; ve bundan böyle doğal ve kültürel elemanların olağanüstü bileşimi sınıfına ait olmayacaktır. Kriter (iv), biyolojik çeşitliliğin yerinde korunması açısından önem taşıyan sit alanlarını kapsar. Bu alanlar ileride Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ile yakın ilişkiyi doğuracaktır; ancak bu Sözleşme, Dünya Miras Sözleşmesinin aksine, özel sit alanları ile ilgili değildir.
Dünya Miras Komitesi, yakın gelecekte Uygulama Rehberine, Dünya Miras varlıklarının korunma durumu hakkında sistematik olarak gözlem yapılmasını sağlayacak özel bir madde ilave etme kararı alabilir. Değişikliğe uğrayan Uygulama Rehberi artık geçmişte olduğu gibi, Dünya Miras Komitesinin üç ana işlevi üzerine vurgulama yapmıyor; bir temel fonksiyonu daha dahil ederek boyutu biraz daha genişletiyor: (i) Dünya Miras Listesinin hazırlanması; (ii) Dünya Miras Listesine alınan varlıkların korunma durumları hakkında gözlem; (iii) "Tehlike İçinde Olan Dünya Mirası Listesi"ne varlıkların dahil edilmesi; ve (iv) Dünya Miras Fonunun kullanımı.
Konuyla ilgili yorumlarınız ya da sormak istediğiniz hususlar varsa bunları en kısa zamanda cevaplamak beni minnettar edecektir.
Lütfen en iyi dileklerimi kabul ediniz.
Bernd von Droste
· GİRİŞ
1. Kültürel miras ve doğal miras bir ulusun sahip olduğu, paha biçilmesi imkansız ve yeri doldurulmaz en önemli varlığıdır. Ancak, bu mirasın önemi sadece o ulus için değil, genel olarak tüm insanoğlu için geçerlidir. Son derece önemli olan bu varlıkların ister yıpranma, ister yok olma şeklinde yitirilmesi, dünyadaki tüm halkların miras kaybı anlamına gelecektir. Bu nedenle, bu mirasın bir bölümü, olağanüstü evrensel değere sahip varlıklar olarak değerlendirilerek giderek artmakta olan tehditlere karşı özel korumaya alınabilir.
2. Bu kaygı verici gidişe bir çare bulunması ve mümkün olduğu ölçülerde doğru tanımlama, muhafaza ve koruma yapılabilmesi; ayrıca dünyanın yeri doldurulamaz mirası olarak lanse edilebilmesi için, UNESCO’nun üye ülkeleri 1972 yılında, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması ile ilgili bir Sözleşmeye imza atmışlardır (bundan böyle metinde "Sözleşme" olarak geçecektir). Sözleşme, ulusal seviyede miras koruma programlarının tamamlanmasını amaçlar ve bu doğrultuda bir "Dünya Miras Komitesi" ve "Dünya Miras Fonu" kurulmasını sağlamıştır. Komite ve Fon 1976 yılından bu yana görevdedir.
3. Dünya Miras Komitesi’nin (bundan sonra "Komite" olarak geçecektir) dört temel işlevi vardır.
(i) taraf devletçe aday gösterilmesi durumunda varlıkları Sözleşme kapsamınca korunacak olağanüstü evrensel değere sahip kültürel ve doğal varlıklar olarak tanımlamak / tanımak ve bu varlıkları "Dünya Miras Listesine" kaydetmek;
(ii) Dünya Miras Listesine alınan varlıkların korunma durumunun izlenmesi;
(iii) Dünya Miras Listesine kaydedilen varlıklardan hangilerinin acil bir durumda "Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine" dahil edileceğine karar vermek (korunması için büyük operasyonlara gerek duyulan varlıklar ve Sözleşme kapsamında yardım talep edilmiş yerler gözönüne alınacaktır);
(iv) Taraf devletlerin olağanüstü evrensel değerlere sahip varlıklarının korunmasında, Dünya Miras Fonu kaynaklarının, mümkün olan en yararlı şekilde nasıl ve hangi yönde kullanılacağına karar vermek.
4. Aşağıda dökümü yapılmış Uygulama Rehberi, Sözleşmeye imza atan tarafların bilgi edinmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu bilgi, Komitenin Dünya Miras Listesi ve Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesini nasıl hazırladığı ve Dünya Miras Fonu kapsamında uluslararası hibe yardımlarında hangi prensiplerin gözönünde tutulduğunu açıklar. Bu rehber ayrıca, gözleme (izleme) ve diğer sorunlar hakkında, özellikle de Sözleşmenin yürütülmesi ile ilgili yöntemler hakkında ayrıntılı bilgiler verir.
5. Komite, vereceği kararların mümkün olduğunca bilimsel ve objektif olması ve bu konuda yapılacak her değerlendirmenin inceden inceye ve sağduyulu bir şekilde yapılması gerektiği konusunda tamamen bilinçlidir. İyi değerlendirilmiş ve objektif kararlar için aşağıda belirtilen hususların büyük önem taşıdığının da farkındadırlar.
a)dikkatlice hazırlanmış kriterler,
b)kapsamlı yöntemler,
c)nitelikli uzmanların değerlendirmeleri ve uzman müfettişlerin kullanımı,
Uygulama Rehberi yukarıdaki hususlar göz önüne alınarak hazırlanmıştır
· Dünya Miras Listesinin Hazırlanması
A. Genel prensipler
6. Komite, Dünya Miras Listesinin hazırlanmasında aşağıdaki genel prensiplerin kararlarında rehber olacağında görüş birliğine varmıştır.
(i)Sözleşme, evrensel değere sahip olduğu düşünülen önemli kültürel ve doğal varlıkların korunması için hazırlanmıştır. Büyük ilgiye, değere ve öneme sahip olan tüm varlıkların korunması için değil, sadece evrensel açıdan bunlar arasında en çok dikkat çekenleri korumayı amaçlamaktadır. Kültürel ve doğal varlıkların, önemli evrensel değere sahip olanları, Sözleşmenin 1. ve 2. maddelerinde tanımlanmıştır. Komite bu tanımları iki grup kriter ile tasvir etmiştir; İlk grup kültürel varlıklar, ikinci grup doğal varlıklar içindir. Komite tarafından bu amaçla kabul edilen kriterler ve özgünlük ve bütünlük teminatı tanımları aşağıda, 24. ve 47. paragraflarda belirtilmiştir.
(ii)Komitenin, varlığın gerçek değerini bağımsız olarak değerlendirebilmesi ve değerlendirmelerinde diğer hiçbir husus gözönüne almaması (teknik işbirliği desteğine ihtiyaç duyulması hali de dahil) için, Varlıkların Dünya Miras Listesine alınması ile ilgili kriterler ayrıntılı bir şekilde hazırlanmıştır.
(iii)Listeye alınan kültürel miras ile doğal miras varlıkları arasındaki sayı miktarında makul bir denge kurabilmek için çaba harcanacaktır.
(iv)Kültürel ve doğal varlıklar Dünya Miras Listesine aşamalı bir süreçte alınacaktır. Listeye alınacak varlıkların toplam miktarı veya herhangi bir Devletin kaydedilmek üzere sunacağı varlıkların miktarı üzerinde resmi bir limit empoze edilemez.
(v)Aday gösteren devletin, elindeki imkanları tam olarak seferber etmemesi, varlıkların kaydedilme işleminin ertelenmesi anlamına gelecektir. Bu konuda kanıt olarak, ilgili kanunlar, çalıştırılan ekip, fonlar, idare planları gerekmektedir. Aşağıda bu konuda gerekli olan hususlar belirtilmiştir: Paragraf 24 (b) (ii) kültürel varlıklar, paragraf 44 (b)’yi doğal varlıklar içindir.
(vi)Bugüne kadar Komiteye ulaşan kültürel adayların miktar olarak fazla olmasından dolayı karşılaşılan zorluklar nedeniyle Komite, Taraf Devletleri, kültürel mirasların Listede iyi temsil edilip edilmediği hususunda bir değerlendirmeye; sonucun olumlu olması durumunda, ileriki başvuru sayılarında gönüllü bir indirime davet etmektedir. Böylece, Listenin uluslararası temsil işlevi daha belirgin olacaktır. Bununla beraber Komite, diledikleri takdirde kültürel varlıklarının aday gösterilme sürecinde yardım edecektir.
B. Dünya miras listesi adayları ile ilgili taraf devletlerin dikkate alması gereken hususlar
7. Komite, Taraf Devletlerden, önümüzdeki 5-10 yıl içinde Dünya Miras Listesine kaydının yapılmasını istediği varlıklar ile ilgili bir tentatif (geçici) liste sunmasını istemektedir. Söz konusu tentatif liste, Taraf Devletlerin sınırları içerisinde bulunan ve kendilerince aday gösterilmesi uygun görülen kültürel ve doğal varlıkların bir "envanteri"ni oluşturacaktır. Bu tentatif listenin amacı Listeye aday gösterilen varlıkların "olağanüstü evrensel değerleri"nin mümkün olan en geniş çerçevede değerlendirilebilmesi içindir. Komite, henüz tentatif listelerini sunmamış olan Taraf Devletlerin en kısa zamanda bunu gerçekleştirmelerini arzu etmektedir. Taraf Devletler, Komite’nin, "kültürel varlıklar hakkında böyle bir liste sunulmadığı takdirde kültürel adayların dikkate alınmayacağı" konusunda, daha önceden aldığı kararı hatırlamalıdırlar.
8. Komite, bu konu ile ilgili çalışmaların daha da kolaylaştırılabilmesi amacıyla, Taraf Devletlerden tentatif listelerini standart bir formata sunmalarını istemektedir. Bu format aşağıdaki başlıklar çerçevesinde bilgi sağlayacaktır.
a)varlığın ismi;
b)varlığın coğrafi yeri;
c)varlığın kısa bir tanımı;
d)olağanüstü evrensel değeri’nin, bütünlük ve özgünlük şartları ve kriterlerine uygun olarak ispatlanması ve ülke sınırları içinde veya dışındaki benzer varlıkların da göz önünde tutularak karşılaştırılma yapılması (aşağıda, 24. ve 44. paragraflarda açıklanmıştır.)
Doğal varlıkların biyocoğrafik alanlarına, kültürel varlıklar ise kültürel dönem veya alanlarına göre gruplanmalıdır. Mümkünse adayların kayıt için öncelik sıralaması belirtilmelidir.
9. Sözleşmede yer alan en temel prensip, aday varlıkların olağanüstü evrensel değere sahip olması gereğidir. Bu nedenle aday gösterilecek varlıkların, bu husus göz önüne alınarak dikkatlice seçilmesi gerekmektedir. Komitenin varlıkların seçimi için kullanacağı kriterler ve özgünlük veya bütünlük şartları, aşağıda 24. ve 44. paragraflarda verilmiştir. Tentatif listelerin ve kültürel varlık adaylarının uyumu için Taraf Devletlerden, değerlendirmelerini belirli bir jeo-kültürel alanda karşılaştırmalı olarak yapmaları istenebilir. Bu amaçla yapılacak toplantıların organizasyonu için gereken destek Dünya Miras Fonundan talep edilebilir.
10. Her aday, iyi hazırlanmış olarak sunulmalıdır. Adayların 65. paragrafın altında yer alan Forma uygun olarak ve aday gösterilen varlığın "olağanüstü evrensel değerinin" ispatlanması için mümkün olan tüm kanıtları içeren bilgiler ile sunulması gerekmektedir.
11. Taraf Devletler, aday gösterilen yeri korumaya alan kanunlara ve kararlara ilaveten bu kanunların fiilen nasıl işlediği yolunda açıklama yapmalıdır. Bu gibi bir açıklama, koruma ile ilgili resmi yazılara tercih edilecektir.
12. Taraf Devletler, kültürel varlıklarını belirli kategorilere aday gösterirken, daha önce 7. paragrafta belirtildiği üzere, varlığın benzer türdeki varlıklarla karşılaştırmalı bir değerlendirmesini sağlamalıdır.
13. Taraf Devletlerin bazı durumlarda, aday formlarını sunmadan önce Sekreterliğe veya uzmanlaşmış kamu kuruluşlarına danışmaları gerekebilir. Komite Taraf Devletlere, aday yerlerin uygun ve kapsamlı olarak hazırlanması için gerekecek yardımı Dünya Miras Fonu kaynaklarından elde edebileceklerini hatırlatmak ister.
14. Değerlendirme sürecinde objektifliğin sağlanabilmesi ve ilgililerin güç duruma düşmemesi için Taraf Devletler, Listeye alınmak üzere aday gösterilecek yerler ile ilgili açıklamalar yaparak Komitenin nihai kararlarını etkilemekten kaçınmalıdır. Adaylık sürecine yerel halkın da dahil edilmesi, bölge halkına sit alanının bakımı, ihtiyaçları konusunda Taraf Devlet ile birlikte sorumluluk yüklendiklerini hissettireceğinden dolayı önemlidir. Ancak bu durumun Komitenin gelecekteki kararlarına önyargı oluşturmaması lazımdır.
15. Varlıklar Listeye aday gösterilirken, Listeye alınan kültürel ve doğal varlıklar arasındaki sayı oranında bir denge oluşturulması isteği Taraf Devletlerce hatırlanmalıdır.
16. Komitenin kabul ettiği kriterlere uygun olan herhangi bir kültürel ve/veya doğal varlığın ulusal sınırları aşması durumunda Taraf Devletler ortak başvuru yapmaya teşvik edilecektir.
17. Aday gösterilen kültürel ve doğal varlıkların daha iyi korunması için gerekirse varlıkların etrafına uygun bir "tampon bölge" yapılmalı ve koruma sağlanmalıdır. Tampon bölge, varlığı çevreleyen ve korumanın bir kata daha arttırılması işlevini sağlayan, zararlı faaliyetleri kısıtlayıcı bir uyguluma olarak tanımlanabilir. Tampon bölge oluşturacak alan, her iki durumda da teknik çalışmalar sonucu saptanmalıdır. Tampon bölgenin boyutları, karakteristikleri ve resmi kullanımı ile ilgili bilgiler ve bunlara ilaveten kesin sınırlarını belirten bir harita, aday olarak sunulacak varlığın dosyasına konmalıdır.
18. Sözleşmenin ruhuna uygun olarak, Taraf Devletler, olağanüstü evrensel değerlerini kültürel ve doğal niteliklerin bileşkesinden alan yerleri öncelikle aday göstermek için olabildiğince çaba harcamalıdırlar.
19. Varlığın, aşağıdaki özelliklerden birine uygun olduğu, Taraf Devletçe kanıtlandığı takdirde, değişik coğrafi bölgelerdeki bir seri kültürel ve doğal varlık için tek bir başvuru yapılabilir:
(i)Aynı tarihi-kültürel gruba ait olmak veya
(ii)Belirli bir coğrafi kuşağın karakteristiği olan aynı tip varlıklar
(iii)Aynı jeomorfolojik oluşum, aynı biyocoğrafik bölge ve aynı ekosistem tipi.
Ayrıca, olağanüstü evrensel değerin, başlı başına parçalardan değil, parçaların bileşiminden oluşan bir bütünden kaynaklandığı kanıtlanmalıdır.
20. 19. paragrafta açıklandığı gibi, bir seri kültürel veya doğal varlık, birden fazla Taraf Devletin sınırları içerisinde yer alıyorsa taraflar, ortak tek bir başvuru yapmaya teşvik edileceklerdir.
21. Taraf Devletler, aday doğal sit alanlarının her biri için ayrı bir idari plan yapmaya; aday kültürel varlıkların her biri için ayrı koruma planı hazırlamaya teşvik edileceklerdir. Bu planlarla ilgili tüm bilgiler, teknik işbirliği talep edildiğinde hazır edilebilmelidir.
22. Aday gösterilen herhangi bir varlığın öz nitelikleri insan faaliyetleri neticesinde tehdit ediliyor, ancak 24 ve 44. paragraflarda belirtilen özgünlük ve bütünlük şartları ve kriterlerine uygun düşüyorsa, bu etkileri giderici nitelikte önlemler getiren bir eylem planı adaylık dosyasına eklenmelidir. Aday gösteren Devlet, belirttiği zaman sürecinde, önerdiği islah edici tedbirleri alamadığı takdirde, Komite tarafından kabul edilen yönetmelik doğrultusunda, adayın listeye alınması mümkün olamayacaktır.
C. Kültürel varlıkların dünya miras listesine dahil edilmesi için hazırlanan kriterler
23. Kültürel varlıkların Dünya Miras Listesine alınması için yapılan kriterlerin birbirleri ile ilişkili olduğu her zaman için hatırlanmalı ve Sözleşmenin 1. maddesinde ortaya konan ve aşağıda tekrarlanan tanımlama çerçevesinde değerlendirilmelidir:
"anıtlar: Tarih, sanat veya bilim açısından olağanüstü evrensel değere sahip mimari eserler, anıtsal heykel ve resim eserleri, arkeolojik doğaya sahip elemanlar veya yapılar, yazıtlar mağara resimleri ve birden fazla özelliklerin bileşkesi olan eserler;
yapı grupları: mimari estetikleri, peyzajdaki konumları veya homojenlikleri bakımından, tarih, sanat veya bilim açısından olağanüstü evrensel değere sahip başlı başına veya ilişkili yapı grupları;
sitler: tarihi, estetik, etnolojik veya antropolojik açıdan olağanüstü değerlere sahip arkeolojik sitler, insan emeği eserler veya insan ve doğanın ortak eserleri."
24. Dünya Miras Listesine kayıt amacıyla aday gösterilen, yukarıda tanımları yapılan herhangi bir anıt, yapı grup veya sitin, aşağıdaki kriterlerden bir veya daha fazlasına ve özgünlük sınamasına uyduğu Komitece teyit edildiği takdirde, Sözleşmenin amaçları doğrultusunda, olağanüstü evrensel değere sahip olarak değerlendirilecektir. Sunulacak her varlık, bu nedenle:
(a)
(i) Dahi sayılabilecek bir sanatçının eşsiz bir sanat eserini veya şaheserini temsil etmek; veya
(ii) mimari, anıtsal sanatlar veya şehir planlama ve peyzaj tasarımı alanlarında gelişme sağlanmasında etkisi büyük olmuş, dünyanın kültürel bir bölgesinde bir döneme damga vurmuş olmak; veya
(iii) günümüzde yaşamayan bir medeniyetin veya kültürel geleneğin eşsiz yada ansızın istisnai bir kanıtını taşımak; veya
(iv) insanlık tarihinde önemli bir aşamayı veya aşamaları gösteren bir yapı biçiminin veya mimari bileşim veya peyzajın olağanüstü örneği olmak; veya
(v) bir kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimi veya toprak kullanımının önemli bir örneği olmak; özellikle herhangi bir etki tarafından telafisi mümkün olmayan bir bozulma tehditi altına giriyorsa; veya
(vi) olaylar veya yaşayan geleneklerle, doğrudan veya somut, fikirler veya inanışlar olarak ilişkili olan, olağanüstü evrensel değere sahip sanatsal veya yazınsal eserler (Komite, bu kriterin ancak çok istisnai şartlarda veya başka kriterlerle ilişkili olması durumunda bir yerin listeye alınabilmesine neden olabileceğini düşünmektedir.);
(b)
(i) özgünlük sınavını, tasarım, materyal, işçilik veya konumu bakımından; kültürel peyzaj söz konusu olduğunda, seçkin karakter ve unsur özellikleri bakımında geçebilmek (Komite, rekonstriksiyonun, ancak orijinal halin eksiksiz ve ayrıntılı bir biçimde yapılmış dökümantasyonu temelinde yapıldığında, ve kati surette faraziyelere dayanmadan gerçekleşmesi durumunda kabul edilebileceğine dikkat çeker.)
(ii) Aday kültürel varlığın ya da kültürel peyzajın korunmasını sağlamak için yeterli resmi ve/veya geleneksel koruma ve idari mekanizmalara sahip olunmalıdır. Ayrıca, ulusal, bölgesel veya belediye seviyesinde koruma kanunlarının mevcudiyeti, veya iyi hazırlanmış geleneksel koruma ve/veya yeterli mekanizmalar büyük önem taşımaktadır. Bu kanıtlar adaylık formunda açıkça belirtilmelidir. Ayrıca bu kuralların ve/veya idari mekanizmaların etkili bir biçimde uygulandığına dair teminat da istenmektedir. Bundan başka, özellikle büyük sayılarda ziyaretçilere açık olan kültürel sit alanlarının bütünlüğünün korunması içil ilgili Taraf Devlet, varlığın idaresi, korunması ve ziyaretçi kullanımı için hazırlanmış uygun idari düzenlemeler ile ilgili kanıtları sunabilmelidir.
25. Taşınmazların taşınabilir kültür varlığı olabilme olasılığı, adaylıkları değerlendirme dışı bırakır.
26. Komite, şehir yapı grupları‘nın Dünya Miras Listesine alınması ile ilgili, aşağıda yazılı ilave tüzükleri kabul etmiştir.
27. Dünya Miras Listesine kayıt amacıyla seçilebilecek kent yapı grupları üç ana kategoriye ayrılır:
(i) bugün için yaşanmayan ancak, geçmiş hakkında, değişime uğramamış arkeolojik kanıtlar sunan kentler; Bu özellik genelde, özgünlük kriteri için yeterli sayılmaktadır ve söz konusu yerlerin korunma durumu nispeten daha kolay kontrol edilebilir;
(ii) yaşamın devam ettiği ve kendi doğaları nedeniyle, sosyo-ekonomik ve kültürel değişimlerin etkileri sonucu özgünlük değerlendirilmesinin güçleştiği ve koruma politikalarının iyice sorunlu olduğu ortamlar yaratan tarihi kentler;
(iii) yukarıda bahsedilen kategoriler ile paradoks bazı ortak noktaları bulunan yirminci yüzyılın yeni kentleri: orijinal şehir düzenlemeleri açıkça belli olan; ayrıca otantiklik özelliği olan, gelişimleri büyük oranda kontrol dışı olduğundan gelecekleri belirsiz kentler.
28. Yaşamın olmadığı kentlerin değerlendirilmesi, arkeolojik sitlerin değerlendirilmesinden daha zor bir iş değildir; özgünlük veya model (örnek) karakter olmak özelliği ile ilgili kriterler, bina gruplarında orijinal stilleri, anıtları ve bazen de sahip oldukları tarihsel önem gibi özellikleri gerektirmektedir. Kentsel arkeolojik sit alanlarının entegre üniteler olarak listelenmesi önem taşımaktadır. Bir grup anıt veya küçük yapı grubu, yaşamın olmadığı kentin sayısız ve karmaşık fonksiyonlarını temsil etmeye yeterli sayılmaz; böyle bir kentin kalıntıları bütünüyle olduğu kadar doğal çevreleri ile de korunmalıdır.
29. Yerleşim olan tarihi kentlerde sorunlar sayısızdır. Bunların çoğu, eski kent dokusunun kolay yıpranabilir olmasından (çoğu sanayi devriminin sonucu meydana gelmiştir) ve çevresinin hızla şehirleşmesinden kaynaklanmaktadır. Kayıt yapılabilmesi için, kentlerin mimari özelliklerinin ağır basması gerekir; yani geçmişte oynadıkları roller hakkındaki entelektüel bakış veya değerlendirmeler ya da, (vi), kriterde açıklanan ‘tarihi simgeler açısından değeri’ başlıbaşına yeterli değildir. Listeye dahil olmaya hak kazanabilmek için mekansal düzenin, yapının, materyallerin, biçimin ve mümkün olduğu takdirde bir yapı grubu fonksiyonlarının bir medeniyeti veya medeniyetler silsilesini önemli ölçüde yansıtması gerekir. Bu konuda dört kategori ortaya çıkmaktadır:
(i) Hızlı gelişmeden neredeyse hiç etkilenmemiş, belirli bir dönem veya kültürün tipik ve neredeyse olduğu gibi korunmuş kentleri. Burada listeye alınacak varlık kentin bütünü ve çevresidir o da aynı şekilde korunmalıdır;
(ii) Özgün çizgiler yaratmış ve korunmuş kentler; bazen olağanüstü doğal bir güzelliğin ortasında, tarihlerinin birbirini takip eden dönemleri boyunca tipik olan mekansal düzenlemeler ve yapılar. Burada önemli nokta, yeterli şekilde tanımlanmış tarihsel döneme ait varlıkların, çağdaş kent çevresine (bina, düzenlemeler vs.) nazaran daha fazla pay almış olması gerektiğidir;
(iii) Tarihi kentler ile tamı tamına aynı yeri kaplayan ve şuan için modern şehirler tarafından etrafı kuşatılmış "tarihi merkezler". Burada, varlığın kesin sınırlarının en geniş tarihi yelpazede saptanması ve yakın çevresi için uygun hazırlıkların yapılması gerekmektedir;
(iv) Yok olmuş bir tarihi kentin özellikleri hakkında tutarlı kanıtlar sunan, hatta şuan için konut olarak kullanılan ve bu nedenle halen yaşayan bölgeler, alanlar veya izole olmuş parçalar. Bu durumda, yaşamı hala devam eden bölgeler veya yapıların geçmişteki bütünlüğe yeterince şahit olmaları gerekmektedir.
30. Tarihi merkez ve alanların listeye alınabilmeleri için, kentin kendine has özelliklerini doğrudan yansıtan anıtsal değeri olan çok fazla sayıda tarihi binaya sahip olmaları gerekmektedir.
31. Küçük bir alan kaplayan, ancak ‘şehir planlaması’ tarihinde büyük etkisi olan yerler de bu özellikleri nedeniyle aday olabilirler. Bu durumda, listeye alınması istenen yerin belirli bir anıtsal grup olduğu, kent adının sadece varlığın bulunduğu yer olarak geçtiği başvuruda, belirtilmelidir. Aynı şekilde, uluslararası değeri belli olan bir yapının, çevresi kötü şekilde bozulmuş veya bulunduğu kentin çevresi yeterince temsil değerinde olmayabilir. Bu durumda söz konusu başvuru yine kent için değil, yapı için olacaktır.
32. 20. yy.’nin yeni kentlerinin değerini tespit etmek oldukça güçtür. Hangilerinin çağdaş şehir planlaması örneği olarak en iyi hizmeti vereceğini tek başına ancak tarih söyleyebilir. Bu kentler hakkındaki dosyaların incelenmesi ileri tarihlere bırakılacaktır.
33. Bugünkü şartlarda, Dünya Miras Listesine kayıt için tercih, büyük metropollerden çok, küçük veya orta büyüklükte kentsel alanlardan yana olacaktır. Bunun nedeni, küçük alanlardaki gelişimin daha kolay kontrol ve idare edilebilmesi, büyük metropollerde ise alanın tümünün kaydı için yeterli zemin hazırlayacak bilgi ve belgelerin tam veya yeterli düzeyde hazırlanmasındaki zorluktan gelmektedir.
34. Bir kentin Dünya Miras Listesine kaydının gelecekte yapabileceği etkiler düşünüldüğünde, söz konusu yerlerin istisnai olmaları gereği daha iyi anlaşılabilir. Herhangi bir yerin Listeye alınmış olması, oradaki varlıkların korunması ile ilgili kanuni ve idari önlemlerin zaten önceden de alınmış olduğu anlamına gelir. Yöre halkının, doğrudan ve aktif katılımı olmadan hiçbir koruma programının tam olarak gerçekleşemeyeceğinden haberdar edilmesi ve bilgilendirilmesi, en önemli hususlardandır.
35. Komite, kültürel peyzaj alanları‘nın, Dünya Miras Listesine seçilebilmeleri için hazırlanan kriterlere, aşağıdaki maddeleri ilave etmiştir.
36. Kültürel Peyzaj alanları, Sözleşmenin birinci maddesinde belirtildiği üzere "doğa ve insanın ortak eserleridir". Bu alanlar, çevrelerindeki doğa koşullarının verdiği fiziksel zorluklar ve/veya imkanlar ile, müteakip içsel ve dışsal sosyal, ekonomik ve kültürel etkilerle, insan topluklarının ve yerleşim yerlerinin zaman içerisindeki evrimini gösterecek zenginlikte bir mozaike sahip olmalıdır. Seçimde temel alınacak esas, olağanüstü evrensel değerlerinin yanı sıra, coğrafi-kültürel bölge karakteri bakımından örnek teşkil edebilmesi (kesin tanımı yapılmış olmalı) ve böyle bölgelerin önemli ve kesin kültürel elemanlarını sergileyebilme kapasitesidir.
37. "Kültürel peyzaj alanı" kavramı, insan neslinin doğal çevresi ile etkileşiminin çeşitli manifestolarını (belirteç) içine alır.
38. Kültürel peyzaj alanları, çoğu zaman, yaşanılan doğal çevre özellikleri ve sınırlı imkanlar sonucu ortaya çıkan sürdürülebilir toprak kullanımının özel tekniklerini yansıtır. Kültürel peyzaj alanlarının korunması, sürdürülebilir toprak kullanımının modern tekniklerine katkıda bulunabilir ve peyzaj alandaki doğal değerlerin yaşamının devamına veya zenginleşmesini sağlayabilir. Toprak kullanımının halen devam etmekte olan geleneksel biçimleri, dünyanın birçok bölgelerinde biyolojik çeşitliliğe destek olmaktadır. Bu itibarla, biyolojik çeşitliliğin devam için, geleneksel kültürel peyzaj alanlarının korunması oldukça önemlidir.
39. Kültürel Peyzaj alanları üç ana kategoriye ayrılır. Şöyle ki;
(i) En kolay tanımlanabilen: İnsan tarafından bilinçli olarak tasarlanan ve yaratılan peyzaj alanları. Bu tanım, çoğu zaman (ancak her zaman değil) dini veya diğer anıtsal yapılarla ilgili olarak, estetik kaygılarla inşa edilmiş bahçe ve park peyzaj alanlarını içine alır.
(ii) İkinci kategori organik olarak oluşmuş peyzaj alanlarıdır. Bu durum, önceki sosyal, ekonomik, idari ve/veya dini zorunluluklardan kaynaklanmış ve günümüzdeki mevcut şeklini, doğal çevresi ile oluşturduğu ilişki ve tepkiyle geliştirmiştir. Bu gibi peyzaj alanları, biçimlerinde ve yan özelliklerinde bu evrim sürecini yansıtırlar. İki alt gruba ayrılırlar:
– Relik (veya fosil) peyzaj alanı, evrim sürecinin, geçmiş zamanlarda, ani olarak veya belirli bir dönem sonrasında tamamlandığı alanlardır. Bu alanların ayırdedici önemli özelliklerinin fiziki yapıda görünür olması gerekir.
– Evrim süreci devam eden peyzaj alanları, geleneksel yaşam biçimi ile yakın bağları bulunan çağdaş toplum yaşamında, aktif sosyal rol oynamaya devam eden ve evrim süreci tamamlanmış yerlerdir. Sözkonusu yerler, evrim dönemlerini yansıtan önemli kanıtlar sunarlar.
(iii) Son kategori, ‘birleşik kültürel peyzaj alanları’dır. Bu çeşit peyzaj alanlarının Dünya Miras Listesine alınması, doğal elemanların, güçlü dini, sanatsal veya kültürel birlikleri nedeniyle gerçekleşebilir. Sözkonusu birliğin niteliğinde, maddi kültürel kanıtlar önemsiz ya da namevcut olabilir.
40. Kültürel bir peyzaj alanının Dünya Miras Listesine alınması, fonksiyonerliğine veya anlaşılabilirliğine bağlıdır. Seçilen örnek yer, her durumda, kültürel peyzaj bütünlüğünü yeterince temsil edebilecek kadar zengin olmalıdır. Kültürel açıdan önemli, uzun lineer alanlar kaplayabilen ulaşım ve iletişim yollarının da önerilebileceği unutulmamalıdır.
41. Yukarıda, paragraf 24. (b). (ii)’de, koruma ve idare ile ilgili genel kriterler, kültürel peyzaj alanları için de uygulanabilir. Peyzaj alanda sergilenen değerlerin, kültürel veya doğal olsun, tümüne yeterli derecede ilgi ve dikkatin gösterilmesi son derece önemlidir. Adaylıklar, yerel halkın tam desteği (izni) ve işbirliği ile yapılmalıdır.
42. Yukarıda, paragraf 24’te açıklanan kriterler temelinde "kültürel peyzaj alanı" olarak Dünya Miras Listesine dahil edilen kategorinin mevcudiyeti, hem doğal hem kültürel kriterler açısından olağanüstü öneme sahip sit alanlarının kaydedilme olasılığını ortadan kaldırmaz. Bu gibi durumlarda, olağanüstü evrensel değerlerin her iki kriter altında da ispatlanması gerekir.
D. Doğal varlıkların dünya miras listesine alınması için hazırlanan kriterler
43. Aşağıda belirtilen tanımlamalar, Sözleşmenin 2. maddesine uygun olarak "doğal miras" anlamına gelmektedir:
"estetik veya bilimsel açıdan olağanüstü evrensel değere sahip fiziksel ve biyolojik oluşumlar veya bu oluşum guruplarından meydana gelen doğal özellikler;bilim veya korumacılık açısından olağanüstü evrensel değere sahip ve soyu tehlikede olan hayvan ve bitki türlerinin habitatı işlevinde olan jeolojik veya fizikografik oluşumlar ve kesin olarak tanımlanmış alanlar; bilim, korumacılık veya doğal güzellik açısından olağanüstü evrensel değere sahip doğal sit alanları veya kesin olarak tasvir edilmiş doğal alanlar;
44. Yukarıda tanımlandığı üzere, Dünya Miras Listesine alınmak üzere başvurusu yapılan doğal miras bir varlık, aşağıdaki kriterlerden birine veya birkaçına uygun düştüğü ve yine aşağıda belirtilen bütünlük şartlarına uyduğu Komite tarafından onaylandığı takdirde,
Sözleşmenin amaçları doğrultusunda evrensel değere sahip alan olarak dikkate alınacaktır:
(a) (i) dünya tarihinin önemli aşamalarını veya dönemlerini temsil eden
olağanüstü örnekler –yaşamla ilgili kanıtlar, önemli jeomorfik veya fizikografik özellikler, kıtaların oluşumu sürecinde halen de devam eden jeolojik hareketler dahil olmak üzere; veya
(ii) karasal, tatlı su, kıyısal ve denizsel ekosistemlerin ve bitki ve
hayvan topluluklarının evrim ve gelişiminde süregelen ekolojik ve biyolojik süreçlerin olağanüstü örneklerini temsil etmek; veya
(iii) mükemmellik derecesinde eşsiz doğal oluşum veya olaylara veya
nadir doğal güzelliğe ve estetik değere sahip olmak; veya
(iv) bilim veya korumacılık açısından olağanüstü evrensel değere sahip soyu tehlikede olan türleri barındıran yerler de dahil olmak üzere, biyolojik çeşitliliğin yerinde korunması için en önemli ve değerli doğal habitata sahip olan yerler;
(b) ayrıca, bütünlük kavramının aşağıda belirtilen şartlarına sahip olmak;
(i) 44 (a) (i)’de tanımlanan alanların, doğal ilişkileri içerisinde, birbiri
ile ilgili ve bağlı olan, önemli –kilit- unsurların tümüne, en azından büyük çoğunluğuna sahip olmaları gerekmektedir. Burada örnek vermek gerekirse: bir buzul çağ bölgesinin, kar alanı, bizzat buzulu ve kesme örnekleri, depozisyonu ve kolonizasyonu (örn. striatları, buzultaşları, bitki silsilesinin ilk devirleri v.s.); volkanlar için ise, magma dönemleri (magmatik seriler) tam olmalı ve efusiv kayaların tüm veya çoğu çeşitlerinin ve volkanik patlamaların tipleri gösterilmelidir.
(ii) 44 (a) (ii)’de tanımlanan sitlerin boyutları yeterli derecede olmalı
ve sahip oldukları ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin uzun dönem korunabilmesi için önem taşıyan uygulamaların kilit safhalarını gösterecek gerekli unsurlara sahip olmaları; örneğin, tropikal yağmur alanı olan bir yer, deniz seviyesine göre çeşitli yükseklik farklılıkları, değişik toprak çeşitleri, yenileme sistemleri ve kendi kendini yenileyen doğal oluşumlar ihtiva etmeleri, benzer şekilde mercan kayalıklarının, tortul oluşumunu ve besleyici özelliklerinin devamını sağlayacak deniz bitkileri, mangrov (bir bitki çeşidi –çev.) veya diğer benzer ekosistemleri ihtiva etmeleri gerekir.
(iii) 44 (a) (iii)’de tanımlanan sitlerin olağanüstü estetik değerlere ve
bu güzelliği sağlayan bir takım alanlara sahip olmaları gerekir; örneğin, görsel güzelliğe şelalenin neden olduğu bir alanda, sitin estetik değerlerinin idamesinde bütünleyici rol oynayan havza ve akarsu alanları mevcut olmalıdır.
(iv) 44 (a) (iv)’de tanımlanan alanlar, söz konusu ekosistemler ve
biyografik bölgelerin zengin ve istisnai fauna ve flora karakteristiğini sağlayabilecek habitatlara sahip olmalıdır. Örneğin tropikal bir savana alanı, ortak evrim sürecini yaşamış ot obur hayvan ve bitki çeşitlerinin eksiksiz birlikteliğini gerektirir. Bir ada ekosisteminin endemik biyotanın devamını sağlayacak habitatlara sahip olması, çok sayıda türe sahip bir alanın ise bu türlerin yaşayabilmesi için gerekli olan önemli habitatları sağlayabilecek derecede geniş olması gerekir. Göçmen türlerin mevsimsel üreme ve yuvalanma alanları ve göç yolu üzerinde bulunan bir konaklama alanı her nerede yer alıyorsa alsın, yeterince korunmuş olmalıdır. Uluslararası sözleşmeler, örneğin göçmen su kuşları habitatlarının korunması için Özellikle Su Kuşları Habitatı Olması Bakımından Uluslararası Önem Taşıyan Sulak Alanlar Sözleşmesi (Ramsar Sözleşmesi) ve bu konuda diğer karşılıklı veya çok uluslu anlaşmalar bu güvenceyi sağlayabilir.
(v) Paragraf 44 (a)’da tanımlanan sit alanlarının idari planlarının
olması gerekmektedir. Bir yerin idari planı, adaylık amacıyla Dünya Miras Komitesinin dikkatine sunulduğu tarihte mevcut değil ise, ilgili Taraf Devlet bu planın ne zaman hazır olacağını ve planın hazırlanması, uygulanması için gerek duyulan kaynakların ne şekilde harekete geçirileceğini bildirmelidir. Taraf Devlet ayrıca, idari bir planın tamamlanmasına kadar geçecek süre zarfında sit alanının yönetilmesi için yapılacak uygulamalar ile ilgili diğer doküman/ları (örn. uygulama planları) temin etmelidir.
(vı) Paragraf 44 (a)’da tanımlanan sit alanlarının yeterli uzun dönem,
kanuni, düzenleyici veya kurumsal korumaya sahip olmaları gerekmektedir. Sit alanının sınırları, habitatların mekansal ihtiyaçlarını, türlerini ve Dünya Miras Listesine aday gösterilmesinde temeli oluşturan fenomen veya süreçleri yansıtmalıdır. Alana ait miras değerleri, alan sınırı dışındaki bölgelerdeki kaynak tüketimi nedeniyle ortaya çıkacak zararlı etkilerden ve insan tecavüzünün direkt etkilerinden korumak amacıyla, sit sınırına bitişik, yeterli büyüklükte tampon bir bölgeye gerek duyulmaktadır. Aday sitin sınırları, ulusal parklar veya biyosfer koruma alanlarında olduğu gibi, bir veya birden fazla mevcut veya planlanan koruma alanlarını kapsayabilir. Herhangi bir koruma alanının veya planlanan bir koruma alanının birden fazla idare bölgeleri (zon) olabilir. Ancak, bunların sadece birkaçı paragraf 44 (a)’da tanımı yapılan kriterleri tamamiyle yerine getirebilecek kapasitede olabilir; diğer zonlar, adı geçen paragraftaki kriterlere tam olarak uymasa da, aday gösterilen alanın bütünlüğünün sağlanması açısından, yönetim için son derece önemli işleve sahip olabilir: örneğin, biyosfer olayında olduğu gibi, sadece esas zon, bütünlük şartlarını ve kriterlerini karşılıyor olabilir; ancak, diğer zonlar da, yani tampon ve geçiş zonları da biyosfer alanın tamamının korunmasında önem taşıyan yerlerdendir.
(vıı) Paragraf 44 (a)’da tanımlanan sit alanları, biyolojik çeşitliliğin korunmasında en önemli alanlardan sayılmalıdır. Yeni küresel Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesine göre biyolojik çeşitlilik, karasal, denizsel ve diğer su alanları ile ilgili ekosistemler içerisinde yaşayan organizmalar bakımından çeşitlilik ve parçası oldukları ekosistemlerin, türler içerisinde, türler arasında ve ekosistemler bakımından gösterdiği ekolojik komplekslilik demektir. Paragraf 44 (a)’nın (iv). kriterini sadece, biyolojik açıdan zengin ve oldukça çeşitli sit alanları karşılayabilir.
45. Taraf Devletlerce aday gösterilen sit alanlarının, doğal miras kriterleri ve bütünlük şartlarına uyup uymadığı hususunun değerlendirilmesi işi, Dünya Koruma Birliği (IUCN) tarafından gerçekleştirilecek ve normal koşullarda aşağıdaki aşamaları kapsayacaktır:
Veri Toplama: Taraf Devlet veya diğer kaynaklar tarafından sunulan adaylık
formları ile, sit alanları standart veri formunun hazırlanması. Aday sit alanının karşılaştırmalı değerlendirmesinin yapılabilmesi için sözkonusu sit ile karşılaştırılabilecek diğer sitlerle ilgili bilgilerin gözden geçirilmesi.
Dış araştırma: Başvuru, görüşleri alınmak üzere, yer hakkında bilgi sahibi uzmanlara gönderilir.
Alan tetkiki: Alan tetkiki, genel olarak, değerlendirmeler yapmak, ulusal ve yerel otoriteler ile müzakerelerde bulunmak üzere misyonların (ekiplerin) aday yere gönderilmesi ile gerçekleşir.
Panel görüşme: Yukarıda açıklanan maddelerden elde edilen bilgiler doğrultusunda taslak bir değerlendirme raporu hazırlanır ve IUCN Merkezinde düzenlenecek bir panelde uzmanlarca yeniden gözden geçirilir.
46. Normal koşullarda yıl ortasında Dünya Miras Komitesi Bürosuna teslim edilen
değerlendirme raporu, yukarıda bahsi geçen 4 aşama sonucu ortaya çıkar (Adaylarla ilgili olarak Büronun yaptığı tavsiye tipleri ve aday gösterilen sit alanları hakkında Komiteyi yıl sonunda karara ulaştıran yöntemler ve süreçler için.
47.Prensip olarak bir sit alanı, 4 kriterden birine tatminkar şekilde uyduğu ve bütünlük kavramının ilgili şartlarını yerine getirdiği takdirde, Dünya Miras Listesine seçilebilir. Ancak şimdiye kadar Listeye, çoğunlukla sit alanları kriterlerinin iki veya daha fazlasına uygun düşenler alınmıştır. Listeye alınmış yerlere ait adaylık dosyaları, IUCN değerlendirmeleri ve Komitenin nihai tavsiyeleri Taraf Devletlerce yararlanmak amacıyla talep edilebilir. Böylelikle, sözkonusu bilgiler Taraf Devletlerin kendi sınırları içerisindeki sit alanlarının tanımlanmasına ve değerlendirilmesine rehberlik edebilir.
E. Varlıkların dünya miras listesinden çıkarılma usulü
48. Komite, Dünya Miras Listesine kayıtlı varlıkların aşağıda (a) ve (b) maddelerinde açıklanan durumlar sonucu çıkarılması için, aşağıda dökümü yapılmış usulleri kabul etmiştir.
(a) Sit alanlarının Dünya Miras Listesine kaydını sağlayan özellikleri bozulma nedeniyle kaybolmuştur; ve
(b) Dünya Miras Listesine seçilmiş olan herhangi bir sit alanının bazı önemli özelliklerinin daha kayıt başvurusu aşamasında insan faaliyetleri sonucu tehdit altında olduğu, ancak Taraf Devlet tarafından, bu tehditlerin, belirli bir zaman sürecinde, tasarlanmış bir takım koruyucu önlemlerle kalkacağı taahhüt edilmiş ve yerine getirilmemiş olduğu durumlar.
49. Dünya Miras Listesine kaydedilmiş bir varlık ciddi şekilde bozulmuşsa, veya verilen zaman içerisinde gerekli koruyucu önlemler alınamamışsa, varlığın sınırları içerisinde bulunduğu Taraf Devlet, Komite Sekreterliğini bu durum hakkında bilgilendirmelidir.
50. Bu konudaki bilginin, Taraf Devlet dışında herhangi bir kaynaktan ulaşması durumunda Sekreterlik, mümkün olduğu ölçüde kaynağı ve verilen bilgiyi, Taraf Devlete danışarak tetkik eder ve Taraf Devletten konu hakkındaki görüşlerini talep eder.
51. Sekreterlik, bu konuda uzman danışma teşkilatlarından (ICOMOS, IUCN veya ICCROM) ricada bulunarak, ulaşan bilgiler hakkında görüşlerini ister.
52. Taraf Devlet ve danışılan teşkilat(lar)’ın görüşleri, ulaşan bilgiler ile birlikte Komite Bürosunun dikkatine sunulur. Büro aşağıda belirtilen seçeneklerden birini uygulayabilir:
(a) Varlığın ciddi şekilde bozulmadığına karar verebilir ve ilave tedbirler için herhangi bir eylem talep etmez;
(b) Büro, varlığın ciddi derecede bozulduğu buna karşılık restorasyonun mümkün olduğu kanısına varırsa ve bunun neticesinde Taraf Devlet belirli bir zaman içerisinde restorasyon yapmak için gerekli tedbirleri aldığı takdirde, Büro, Komiteye, varlığın listede kalması için tavsiyede bulunabilir. Büro ayrıca, varlığın restorasyonu ile ilgili yapılacak işler için Dünya Miras Fonundan teknik işbirliği yardımı alınması için (henüz başvurmamış ise) Taraf Devlete öneride bulunabilir;
(c) Herhangi bir yerin listeye alınmasını sağlayan özelliklerinin, telafisi mümkün olmayacak derecede yıprandığı veya bozulduğu yeterli kanıtlarla ispat edilebiliyorsa Büro, Komiteye, varlığın Listeden çıkarılması için öneride bulunabilir. Bu gibi bir öneri Komiteye sunulmadan önce Sekreterlik Büronun önerisi hakkında Taraf Devleti bilgilendirecek ve öneri ile ilgili Taraf Devletin yaptığı herhangi bir açıklama veya yorum, söz konusu Büro önerisi ile birlikte Komitenin dikkatine sunulacaktır;
(d) Yukarıda, (a), (b), (c) maddelerinde bahsedilen yollardan birini seçmek için gereken bilgi yeterli olmadığı takdirde Büro, Komiteye, varlığın mevcut durumunun, karşı karşıya olduğu tehlikelerin, varlığın uygun şekilde restorasyonu için fizibilitenin, ilgili Taraf Devlete danışılarak saptanması ve faaliyet sonuçlarının Büroya rapor edilmesi için Sekreterliğe görev verilmesini tavsiye edebilir. Bu seçeneklere tespit ekiplerinin yollanması veya uzmanlara danışma dahil edilebilir. Acil eylem gerektiren durumlarda, ihtiyaç duyulan acil yardım için Dünya Miras Fonunun kullanılmasında Büro kendi kendini yetkili kırabilir.
53. Komite, Büronun tavsiyelerini ve konu hakkında kendisine ulaşan tüm bilgileri değerlendirecek ve bir karara varacaktır. Bu hususta verilecek herhangi bir karar, Sözleşmenin 13 (8). Maddesi doğrultusunda, oylamaya katılan üyelerinin 3/2’lik çoğunluğuna göre verilebilir. Komite, herhangi bir varlığı çıkarma kararını, Taraf Devlete danışmadan alamaz.
54. Taraf Devlet, Komitenin kararından haberdar edilir ve Komite bu kararı en kısa zamanda kamuoyuna duyurur.
55. Komitenin kararı, Dünya Miras Listesinde herhangi bir değişikliğe neden oluyorsa, sözkonusu değişiklik, yayınlanan bir sonraki güncelleştirilmiş listede belirtilir.
56. Komite, yukarıdaki usülleri kabul ederken, varlıkların Listeden çıkarılmasını önlemek için olası tüm önlemlerin alınması gereğini özellikle vurguluyor ve bu bağlamda Taraf Devletlere mümkün olan teknik işbirliğini sunmak için imkanlarını seferber edeceğini taahhüt etmektedir. Bundan başka Komite, Taraf Devletlerin dikkatini, Sözleşmenin 4. maddesinin şartlarına çekmek istemektedir. Bu madde şöyle der:
"Sözleşmeye imza atan Taraf Devletler, kendi sınırları içerisinde yer alan ve 1. ve 2. Maddelerde tanımlanan doğal ve kültürel varlıkların tanımlanması, korunması, sunulması ve gelecek kuşaklara aktarılması görevlerinin yerine getirilmesinin öncelikle kendilerine ait olduğunu kabul ederler…"
57. Bu bağlamda Komite, Dünya Miras Listesine kaydedilen doğal miras varlıklarının korunması için yapılan işlerde katedilen hizmetlerin izlenmesi ve tespiti için Komite adına izleme görevi verilen IUCN ile Taraf Devletlerin işbirliği yapmasını tavsiye eder.
58. Dünya Miras Komitesi, Dünya Kültürel ve Doğal Varlıklarının Korunmasına Yönelik Sözleşmeye imza atan Taraf Devletleri, Sözleşme kapsamınca korunan varlıklarının Dünya Mirası özelliklerini etkileyebilecek büyük çaplı restorasyon veya yeni inşaatlar ile ilgili, kendi üstlendikleri veya yetki verdikleri herhangi bir uygulama niyetlerini, UNESCO Sekreterliği aracılığıyla Komiteye bildirmeye davet etmektedir. Bu bildiri mümkün olan en kısa zamanda yapılmalı (örneğin, özel projelerin ana dokümanları hazırlanmadan önce); böylece Komite, geriye dönüşün mümkün olamayacağı kararlar alınmadan önce, sit alanının dünya mirası değerlerini tam olarak koruyacak uygun çözümlerin bulunmasına yardım edebilecektir.
F. Adayların inceleme ve değerlendirilmeleri ile ilgili tüzükler
59. Dünya Miras Listesinin, Sözleşmenin olağanüstü evrensel değer kavramına uyan, ayrıca Komitenin kabul etmiş olduğu kültürel ve doğal kriterler ile, özgünlük ve bütünlük şartlarına uyan, kültürel ve doğal varlıkların tümünü içinde bulunduracak kadar temsili niteliği olmalıdır.
60. Kültürel varlıkların her biri, korunma durumu da dahil olmak üzere, karşılıklı olarak değerlendirilmelidir. Bunun anlamı, varlığın, -ait olduğu Taraf Devletin sınırları içerisinde olsun, olmasın- benzer tipte, aynı tarihsel ait varlıklarla karşılaştırılmasıdır.
61. Doğal varlıkların herbiri, karşılıklı değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Bu, ülke sınırları içerisinde veya dışında, aynı tipe sahip diğer benzer sit alanları ile karşılaştırma demektir.
62. Bunlardan başka, aday yerlerin incelenme ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak ICOMOS ve IUCN’nin aşağıdaki hususlara özel önem vermesi gerekmektedir:
(a) NGO’lar değerlendirmelerinde mümkün olduğunca kesin ve katı olmaya teşvik edilmektedir;
(b) aday yerler sunulduğunda, ICOMOS ve IUCN’un uyguladıkları profesyonel değerlendirme biçimlerinin eksiksiz olarak tanımlanarak sunulması gerekir;
(c) ICOMOS’dan aynı tipdeki kültürel varlıkları birbirleri ile karşılaştırarak değerlendirmesi istenmektedir;
(d) Varlığın Komiteye sunulması esnasında, IUCN’den, Büro tarafından tavsiye edilen her varlığın bütünlüğü ve gelecekteki idaresi ile ilgili yorumları ve önerileri istenir.
(e) Dünya Miras Listesine kayıt için yapılan başvuruların ayrı ayrı incelenmesinden önce gerçekleşecek ön müzakereler esnasında yararlanılmak üzere, ilgili NGO’lardan dia positif film (slayt) sunması istenir.
63. Komiteye üyesi olsun, olmasın Taraf Devlet temsilcileri, kendi Devletlerince Dünya Miras Listesine aday olarak sunulan bir varlığın, listeye alınması için baskı yapıcı konuşmalarda bulunamaz sadece sorulara cevap olarak açıklayıcı bilgiler verebilirler.
64. Bir varlığın Dünya Miras Listesine seçilmesi için hangi kriterlerin gözönüne alındığı, Komitenin rapor ve yayınları ile açıklanacaktır. Bundan başka, varlığın kaydedilmesine neden olan ve gelecekteki idaresinde de varolması gereken, karakteristikleri açıklayan özet bir doküman sunulacaktır.
G. Aday yer formlarının genel biçimi ve içeriği
65. Kültürel ve doğal varlık adaylarının her ikisi de Komite tarafından onaylanan form kullanılarak sunulacaktır. Aşağıdaki bilgi ve dokümantasyon yerine getirilmelidir: (Yapı veya sit gurubu adayları için hazırlanacak özel belgeler, aşağıda alt paragraf (f)’de listelenmiştir.
(a) Yeri
Ülkesi
Eyalet, şehir veya bölgesi
Varlığın ismi
Varlığın yeri ve coğrafik koordinatlarını belirten haritalar, planlar
(b) Hukuki veriler
Sahibi
Resmi statüsü:
• mülkiyet (kamu ve özel)
• Resmi maddelerin doğası ve uygulama durumu açıkça belirtilecektir.
• Halka açıklık ve yoğun yapılaşma/istilanın durumu
Sorumlu idari kurum
• Varlığın iyi bir şekilde korunması için kurulan ve kurulması düşünülen organ veya makanizmalar ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmelidir.
(c) Tanımlama
Tanımlama ve envanter
Fotoğrafik ve filimsel belgeler
Tarih
Bibliyografi
(d) Korunma durumu
Teşhis
Korumadan sorumlu kurum
Korunmanın tarihi
Koruma için alınan önlemler (bu amaçla yapılan planların idari planları veya önerileri)
Bölge için hazırlanmış/hazırlanan gelişim planları
(e) Dünya Miras Listesine kayıt için gerekçelerin sunulması
Bilgi üç ayrı başlık altında sunulmalıdır: (i) 24 ve 44. paragraflarda belirtilen kriterlerin hangisine veya hangilerine uyduğu fikrinin nedenleri; (ii) başka yerlerdeki benzer varlıklarla karşılaştırıldığında, varlığın mevcut korunma durumu; (iii) Varlığın özgünlüğünü gösteren belirteçler.
(f) Yapı veya sit grupların adaylıkları ile birlikte sunulacak özel dokümanlar
Adaylık, Paragraf 23’de açıklanan yapı grupları ve sit grupları ile ilgiliyse, yer ile ilgili özel dokümanlar ve hukuki bilgiler verilmelidir:
(i) Haritalar ve planlar
Üç adet harita hazırlanmalıdır:
– haritalardan biri varlığın gerçek yerini ve yakın doğal ve yapısal çevresini gösterecektir (ve eğer mümkünse ekinde topoğrafik planların sunulması)
Ölçeği: 1/20.000 veya 1/50.000 arası ve 1/100.000
Basım tarihi: Başvuru tarihine en yakın tarihte
– Adaylık başvurusunda, listeye alınmış her anıt veya varlığı açıkça gösteren ve aday alanı, dış çevresinden kesin bir şekilde ayıran hudut çizgilerinin bulunduğu bir harita.
Ölçeği : 1/5.000 ve 1/25.000 arası
– Değişik derecelerdeki resmi koruma alanlarını gösteren bir harita:
– aday yerin sınırları içerisinde
– aday yerin sınırları dışında
Ölçeği: 1/5.000 ve 1/25.000 arası. Bu harita kolayca çoğaltılabilecek büyüklükte olmalıdır.
(ii) Fotoğrafik dokümantasyon
(Fotoğraflar yeni çekilmiş olmalı; yani en fazla başvurudan bir yıl önce çekilmiş olması tercih edilmektedir. Ayrıca tarihi fotoğrafların da eklenmesi istenebilir.)
Bu dökümantasyonda:
– havadan (kuşbakışı) bir görüntü
– aday yerin listesinde bulunan anıtların görüntüleri (iç ve dış)
– önerilen sınırların dışından, farklı yönlerden çekilmiş panoramik görüntüler (skyline)
– önerilen sınır dahilindeki kentsel peyzaj hakkında kesin bir fikir veren görüntüler (kent peyzajı)
– yayın hakkının UNESCO’ya verileceği, bu amaçla hazırlanan bir formla kabul edilen, yüksek kaliteli, orijinal, renkli dia pozitifler. Aday yerin Büroya ve Komiteye sunulması için renkli dia pozitiflerin mecburi olduğu unutulmamalıdır.
Uygun olan yerlerde sesli-görsel dokümanlar bulunmalıdır.
(iii) Destek Dokümantasyon
Sit alanıyla ilgili çalışmalarda bulunan veya korunması ile ilgili kurum veya kuruluşlar hakkında bilgi
– ülke içerisinde
– ülke dışında
(iv) Resmi bilgi
– anıt ve sitlerin korunması için çıkarılan yasa ve kararlar (tarih ve metin)
– aday varlığı koruyan karar ve nizamlar (tarih ve metin)
– tarihi koruma alan kullanımı master planı, kentsel gelişim planı, bölgesel gelişim planı ve diğer altyapı projeleri
– şehir planlaması düzenlemeleri ve bu planların uygulanması ile gerçekleştirilen düzen.
Yukarıda bahsedilen değişik yasal yaptırımların, aşağıda belirtilen hususlara karşı önlem olup olmadığının belirtilmesi:
– yapıların üzerlerinde bulunduğu alanların kontrolsüz kullanımı
– koruma alanları içerisinde yer alan binaların yıkılması, tahrip olması ve rekonstrüksiyon yapılması
– bina yüksekliklerinin artması
– kent dokusunun değişmesi
Bu yasal önlemlerin çiğnenmesi durumunda verilecek cezalar nelerdir?
Varlığın ya da varlıkların, tarihi açıdan özgünlükleri ve sosyal açıdan çeşitlilikleri göz önünde tutularak, bu yerlere yeniden hayat kazandıracak hangi hukuki veya diğer önlemler mevcuttur.
(f) İdari Çerçeve
Sorumlu Merci
– ulusal veya federasyon seviyesinde
– federal Eyaletler veya il seviyesinde
– bölgesel seviyede
– yerel seviyede
H. Adayların işleme konması için usul ve tarife
66. Aşağıda gösterilen zaman çizelgesi (yıllık), Dünya Miras Listesi için adayların alındısı ve işleme konması için hazırlanmıştır. Vurgulanması gereken önemli bir nokta, varlıkların Dünya Miras Listesine aday gösterilmesinde süre açısından bir kısıtlama olmadığıdır: devamlı bir işlemdir. Liste için adaylar, yılın herhangi bir zamanında gönderilebilir. Herhangi bir yılın 1 Ekim’ine kadar ulaşan adaylar bir sonraki yılda değerlendirilecek, 1 Ekim’den sonra ulaşan adaylar ise ancak iki yıl sonrasında değerlendirilecektir. Bazı Taraf Devletlere uygun düşmeme olasılığına rağmen Komite, tüm dokümanların, Büro ve Komite oturumlarının başlamasından altı hafta öncesinden Büro ve Komitenin Ülke temsilcisi üyelerine ulaşabilmesi amacıyla, adaylıkların sunulmasında belirli bir tarife koyma kararı aldı. Bu ayrıca, bir sonraki yıl için Komitenin ne sayıda ve ne tür adayları inceleyeceğine dair bir fikir edinmesine yardımcı olacaktır.
1 Ekim
Bir sonraki yıl için, Komite tarafından değerlendirilmeye alınacak aday yerlerin, Sekreterliğe teslimi için son gün.
1 Kasım itibarıyla
Sekreterlik
(1)aday yerleri kayıt eder, içeriğini ve beraberinde yollanan belgeleri baştan aşağı inceler. Aday başvurularda eksik olarak hazırlanmış bir bölüm varsa bu bilgilerin temini için zaman kaybetmeden Taraf Devlete başvurur.
(2)aday dosyalarını, eksiksiz olmaları durumunda, uygun uluslararası, gayrı-resmi teşkilatlara (ICOMOS, IUCN veya her ikisi) iletir. Bu teşkilatlar:
ilave bilgiye ihtiyaç duyulan yerlerin tespit edilmesi için aday yerleri süratle inceler ve tamamlayıcı bilgilerin temini için, Sekreterlikle işbirliği yaparak gereken girişimlerde bulunur, ve
1 Nisan itibarıyla
Uygun gayrı-resmi teşkilat, Komite tarafından kabul edilen kriterler doğrultusunda varlıkları profesyonelce değerlendirir, değerlendirmelerini Sekreterliğe üç kategori altında iletir:
(a) listeye dahil edilmesi, kuşku duyulmaksızın önerilen varlıklar;
(b) listeye dahil edilmesi tavsiye edilmeyen varlıklar;
(c) listeye seçilmesi için gerekli olan değerin açıkça belli olmadığı varlıklar.
Nisan ayı içerisinde
Sekreterlik, gayrı-resmi teşkilatların yaptıkları değerlendirmeleri inceler ve aşağıda yazılı dört kategori kapsamında Komiteye önerilerde bulunur:
(a)Listeye dahil edilmesini, kuşku duymaksızın önerdikleri varlıklar;
(b)Listeye dahil edilmesini tavsiye etmedikleri varlıklar;
(c)İlave bilgi ve belgeler için ilgili Taraf Devlete başvurulması gereken varlıklar;
(d)Daha derinlemesine bir çalışma veya değerlendirme gerektirdiğinden saptamanın daha ileri bir tarihe ertelenmesi düşünülen varlıklar.
Temmuz-Kasım
Sekreterlik Büro raporunu, Komitenin tüm Taraf Devlet temsilcilerine ve ilgili Taraf Devletlere en kısa zamanda yollar. Sekreterlik yukarıda, (c) şıkkında belirtilen ilave bilgilerin ilgili Taraf Devletten alınması için girişimlerde bulunur ve aldığı bilgileri ICOMOS, IUCN ve Komitenin Ülke temsilcilerine iletir. İstenen bilgiler 1 Kasım’a kadar elde edilemezse aday yer, Komitenin o yıl yapacağı oturumlar için geç kalır ve incelenmeye alınmaz. Büro tarafından (c) kategorisine uygun görülen yerler incelenmeye alınmazlar: bunun için eksik bilgilerin Büronun çalışma zamanı içerisinde ulaşması gerekir. (d) kategorisine uygun görülen yerler, Komite tarafından o yıl için değerlendirmeye tabi tutulmaz.
Aralık
Komite aday yerleri, Büronun önerileri; ilgili Taraf Devletlerce sunulan ilave bilgiler; ve ICOMOS ve IUCN’nin görüşleri doğrultusunda inceler. Komite aday varlıkları aşağıdaki üç kategori altında toplar:
(a)Dünya Miras Listesine kaydettiği varlıklar;
(b)Dünya Miras Listesine kaydetmeme kararı verdiği varlıklar;
(c)Değerlendirmenin tehir edildiği varlıklar.
Ocak
Sekreterlik, Komite tarafından alınan tüm kararları içeren Kasım oturumu raporlarını Taraf Devletlere iletir.
67. Dünya Miras Listesine kayıtlı olan bir varlığa ayrıca bir ek yapılması için ilgili Taraf Devletten bir talep gelmesi durumunda, yeni başvurular için yapılan işlemlerin aynısının uygulanması, aynı işlemlerin yapılması gerekir. Bu şartlar, söz konusu varlığın sınırlarında basit değişiklikler yapacak eklemeler için geçerli değildir: böyle bir durumda, sınırlarda yapılacak değişiklikler için talep, doğrudan Büroya sunulur; Büro talebi uygun plan ve haritalar vasıtasıyla gözden geçirir. Büro değişikliği kabul edebilir veya değişikliğin varlığa ek bir unsur oluşturduğuna karar vererek yeni adaylık başvurusu işlemlerine başlanması gereğini belirtir.
68. İnsan faaliyetleri veya doğal birtakım olaylar sonucu meydana gelen felaketler nedeniyle tahrip olmuş ve Dünya Miras Listesinin kriterlerine şüpheye yer bırakmayacak derecede uygun olan varlıklar, konusunun uzmanı uluslararası gayrı-resmi teşkilatlara danışıldıktan sonra Büronun kararıyla, normal adaylık için gereken zamanlama ve işlemlere tabi tutulmayabilir. Bu çeşit adaylar acil durum temelinde işlem görecektir.
· Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesinin Hazırlanması
A. Varlıkların ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine’ alınması için hazırlanan tüzükler
69. Komite Sözleşmenin 11. madde, 4. paragrafına uygun olarak, herhangi bir yeri aşağıdaki koşullar oluştuğu takdirde, Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine alabilir:
(i)Söz konusu varlık Dünya Miras Listesindedir;
(ii)Varlık, belirli ciddi tehlikelerden dolayı tehdit altındadır;
(iii)Varlığın korunması için büyük operasyonlara gerek duyulmaktadır;
(iv) Sözleşme kapsamında yardım talep edilmiştir; Komite bazı durumlarda, yapacağı yardımın azami derecede faydalı olması açısından, haberdar edilmenin ve etmenin önemli olduğunu, bunun, bir yerin Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine kayıt edilmesi mesajıyla da gerçekleşeceği düşüncesindedir. Yardım başvurusu Komite üyelerince veya Sekreterlik tarafından da talep edilebilir.
B. Varlıkların ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine’ dahil edilebilmesi için hazırlanan kriterler
70. Sözleşmenin 1. ve 2. maddelerinde ifade edildiği gibi, Dünya Mirası Bir Varlık, Komite tarafından, aşağıda belirtilen kriterlerin en azından birine uyduğu düşünüldüğünde, Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine girebilir.
71. Kültürel varlıklar için:
(i) KESİN TEHLİKE – Varlık belirli ve kanıtlanmış yakın tehlike içindedir; şöyle ki:
(a)Maddelerin ciddi şekilde tahribatı (bozulması);
(b)Yapının ve/veya süsleme özelliklerinin ciddi şekilde bozulması;
(c)Mimari veya şehir planı uyumunun ciddi şekilde bozulması;
(d)Kentsel veya kırsal alanda veya doğal çevrede ciddi şekildi bozulma;
(e)Özgün tarihi özelliklerde önemli kayıplar;
(f)Kültürel zenginliğinde önemli kayıplar.
(ii) POTANSİYEL TEHLİKE – Varlık, önemli özelliklerini yok edebilecek tehditlerle karşı karşıyadır. Bu tehditler, örnek olarak:
(a)Varlığın kanuni statüsünün değişmesi, koruma derecesinin düşürülmesi;
(b)Koruma politikasının mevcut olmaması;
(c)Bölgesel planlama projelerinin tehdit edici etkileri;
(d)Şehir planlamasının tehdit edici etkileri;
(e)Silahlı çatışma çıkması veya tehdidi
(f)Jeolojik, mevsimsel veya diğer çevresel etkiler sonucu
72. Doğal varlıklar için:
(i) KESİN TEHLİKE – Varlık belirli ve kanıtlanmış yakın tehlike içindedir; şöyle ki:
(a) miras yerin resmi olarak korumayı taahhüt ettiği evrensel değere sahip
veya nesli tükenme tehlikesinde olan türlerin nüfuslarında doğal faktörlerin veya insanın –avcılık yasağına uymama gibi- sebep olduğu, ciddi ölçüde azalmalar tespit edildiğinde.
(b) insan yerleşimi, yapılaşma, varlığın bazı önemli bölümlerini su altında bırakacak barajların kurulması, endüstriyel ve tarımsal büyüme: tarım ilaçları ve gübre kullanımı dahil, büyük ölçekli belediye işleri, madencilik, hava kirliliği, kerestecilik, yakacak odun toplama vs. gibi etkenlerle varlığın doğal güzelliğinin veya bilimsel değerinin ciddi şekilde bozulması.
(c) varlığın bütünlüğünü tehdit eden sınırlarda veya akarsu kaynaklarına yakın insan istilası (aşırı göç gibi).
(ii) POTANSİYEL TEHLİKE – Varlık, önemli özelliklerini yok edebilecek tehditlerle karşı karşıyadır. Bu tehditler, örneğin:
(a) varlığın kanuni koruma statüsünün değiştirilmesi;
(b) varlığın dahilinde veya yakınlarında planlı yerleşimler veya gelişme projeleri olması ve bunların etkilerinin varlığı tehdit etmesi;
(c) silahlı çatışma çıkması veya tehditi;
(d) idari planın olmaması veya yetersiz olması, veya tam olarak uygulanamaması.
73. Bu hususlara ilaveten, varlığı tehdit eden etken veya etkenlerin düzeltilmesi insanların sorumluluğu olmalıdır. Kültürel varlıklarda, hem doğanın hem de insanın neden olduğu etkenler tehdit unsuru olabilir. Doğal varlıklarda ise bütünlüğe zara verecek tehditlerin çoğu insanların yaptıkları işlerle ilgili olarak ortaya çıkar; burada doğal etkenler son derece nadirdir (örn. epidemik bir hastalık). Bazı durumlarda, varlığın bütünlüğünü tehdit eden faktörler idari veya kanuni yollarla engellenebilir: örneğin, büyük bir belediye projesinin iptali veya resmi statünün düzeltilmesi gibi.
74. Komite, kültürel veya doğal bir varlığı, Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesine almayı düşünürken aşağıdaki ilave hususları da göz önüne almak isteyebilir:
(a)Dünya Mirası varlıkları etkileyen kararlar Hükümetler tarafından, tüm faktörler düşünülerek alınır. Dünya Miras Komitesinin tavsiyeleri, varlık tehdit altına girmeden önce yapıldığında çoğu zaman etkili olabilmektedir.
(b)Özellikle, kesin tehlikeler söz konusu olduğunda, varlığın karşı karşıya olduğu fiziksel ve kültürel bozulmalar, etkilerin yoğunluğu doğrultusunda değerlendirilmeli ve derece derece analiz edilmelidir.
(c)Yukarıdaki hususlardan başka, bir varlığa yönelik potansiyel bir tehlike durumunda aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
– tehdit, varlığın içinde yer aldığı sosyal ve ekonomik çerçevenin normal gelişimi, evrimine göre değerlendirilmelidir;
– bazı tehditlerin değerlendirilmesi neredeyse imkansız gibidir –silahlı çatışma tehdidi gibi onların kültürel ve doğal varlıklara yapacakları etkiler gibi;
– bazı tehditler, doğaları gereği aniden ortaya çıkmazlar; tıpkı demografik (nüfus ile ilgili) büyümede olduğu gibi.
(d) Son olarak, Komite, kültürel veya doğal bir varlığı tehlikeye sokabilecek bilinmeyen veya beklenmeyen herhangi bir etken‘i de hesaba katmalıdır.
C. Varlıkların ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi’ne alınabilmesi için prosedür
75. Komite, herhangi bir varlığı, ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi’ne almayı düşündüğünde, ilgili Taraf Devlete de danışarak, mümkün olduğu oranda iyileştirici önlemler içeren bir program geliştirmeli ve kabul etmelidir.
76. Bir önceki paragrafta bahsi geçen programın geliştirilmesi için Komite Sekreterlikten, Taraf Devlet ile işbirliği yaparak, miras varlığın bugünkü durumu, tehdit eden unsurlar, ve islah edici önlemlerin fizibilitesi hakkında bilgilerin yer alacağı bir durum raporu hazırlamasını ister. Komite bunların dışında, IUCN, ICOMOS, ICCROM veya diğer teşkilatlara mensup uzman gözlemcilerden oluşan bir ekibi, varlığı görmeleri, tehditlerin doğasını ve boyutlarını değerlendirmeleri ve koruma amaçlı tedbirleri önermeleri için sözkonusu bölgeye gönderme kararı alabilir.
77. Elde edilen bilgi ve Taraf Devlet ve danışma organı (ları)’nca yapılan yorumlar Sekreterlik tarafından Komitenin dikkatlerine sunulur.
78. Komite, ulaşan bilgileri inceler ve varlığın ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi’ne alınması hususunda karara varır. Böyle bir karar, oylamaya katılan Komite üyelerinin 2/3’lük çoğunluğu ile alınabilir. Komite, bunun sonrasında, uygulanması gereken iyileştirici önlemler programını tayin edebilir. Bu program, bir an evvel uygulanmak üzere Taraf Devlete önerilir.
79. Sözleşmenin 11.4. maddesi gereğince, ilgili Taraf Devlet, Komitenin kararlarından haberdar edilecektir ve kararın kamu bildirimi yine Komite tarafından bir an evvel gerçekleştirilecektir.
80. Komite, Dünya Miras Fonunun muayyen, önemli bir miktarını ‘Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi’ne alınan Dünya Mirası varlıklarının olası finansmanına tahsis edecektir.
81. Komite, Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesindeki varlığın durumunu belirli aralıklarla tetkik edecektir. Bu tetkik, birtakım izleme yöntemlerini ve Komite tarafından gerekli görüldüğünde uzman ekipleri devreye sokacaktır.
82. Düzenli aralıklarla yapılan bu tetkiklerin temelinde Komite, ilgili Taraf Devlete danışarak aşağıdaki seçeneklerden biri doğrultusunda karara varır:
(i) varlığın korunması için ilave önlemlere ihtiyaç vardır;
(ii) Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesindeki bir varlığın artık tehdit altında olmaması durumunda listeden çıkarılması;
(iii) 48’den 58’e kadar olan paragraflarda belirtilen usule uygun olarak, Dünya Miras Listesine seçilmesine neden olan karakteristik özelliklerinin, aşırı bozulma sonucu yok olduğu varlıkların, hem Dünya Miras Listesinden hem de Tehlikeli Olan Dünya Mirası Listesinden çıkarılması doğrultusunda karar vermek.
· Ulusal Yardım
A. Dünya Miras Fonu Kapsamında Yararlanılabilecek yardım biçimleri
(i) Hazırlık Yardımı
83.Taraf Devletlere, aşağıdaki amaçlar doğrultusundan yardım yapılabilir:
(a) Dünya Miras Listesine girebilecek doğal ve/veya kültürel varlıklar ile ilgili tentatif (deneme) listelerin hazırlanması;
(b) Aynı coğrafi-kültürel bölge dahilindeki varlıklara ait tentatif listelerin uyumlu olabilmesi için toplantılar düzenlenmesi;
(c) Dünya Miras Listesi için, kültürel ve doğal varlık adaylarının hazırlanması;
(d) Eğitim kurslarının organizasyonu ile ilgili müracaatlar da dahil olmak üzere, teknik işbirliği için başvuruların hazırlanması.
"Hazırlık Yardımı" olarak tanımlanan bu tip yardım, danışma servisleri, teçhizat veya istisnai durumlarda, finansman yardımı şeklinde olabilir. Hazırlık Yardımı, proje başına en fazla 15.000 $ olarak saptanmıştır.
84.Hazırlık yardımı için talepler Sekreterliğe yapılmalıdır. Sekreterlik talepleri Başkana iletir; Başkan yardım konusunda karara varır. Başvuru formları, ilgi no: WHC/5 (reference WHC/5) ile Sekreterlikten elde edilebilir.
(ii) Acil durum yardımı
85.Dünya Miras Listesine alınmış veya alınabilecek uygunluktaki kültürel veya doğal varlıkların, ani, beklenmeyen bir olay sonucu (ani toprak çökmesi, büyük yangın veya patlamalar, seller gibi) zor durumda kalması veya bu felaketlerin verdiği zararlar nedeniyle yakın tehlikede olması halinde Taraf Devletler, gelecek zararların önlenmesi ve telafi çalışmaları için acil durum yardımı talebinde bulunabilirler. Acil durum yardımı, erozyon, kirlilik, eksilme gibi safha safha oluşan tahribatlar veya bozulmalar için geçerli değildir. Bu gibi bir yardım aşağıda belirtilen amaçlar doğrultusunda verilebilir:
(a) Tüzüklerin 65. paragrafına uygun olarak, acil aday varlıkların Dünya Miras Listesi için hazırlanması;
(b) Dünya Miras Listesine seçilen veya aday gösterilen varlıkların korunması için acil durum planlarının hazırlanması;
(c) Dünya Miras Listesine seçilen veya aday gösterilen varlıkların korunması için acil önlemler alınması.
86.Acil yardım başvuruları WHC/5 Formu kullanılarak yıl boyunca Sekreterliğe yollanabilir. Dünya Miras Merkezi mümkün olduğu ölçüde, ilgili danışman organlardan bilgi aldıktan sonra, söz konusu başvuruları, 50.000 ABD$’lık acil yardım ihtiyacı karşılama yetkisi olan Başkana iletir; 75.000 ABD$ kadar çıkan yardım miktarları için karar yetkisi ise Büronundur.
(iii) Eğitim
87.Taraf Devletler, kültürel ve doğal miras varlıklarının tanımlama, korunma, sunma ve ıslah etme aşamalarının her safhası için, uzman ekibi eğitimi yardımı isteyebilirler. Eğitimin, Dünya Miras Sözleşmesi uygulamaları çerçevesinde yapılması gerekir.
88.Sözleşmenin 23. Maddesine uygun olarak, Eğitim faaliyetlerinde öncelik, özellikle ulusal veya bölgesel merkezlerde, yerel veya bölgesel seviyelerde, gurup eğitimine verilecektir. Birebir eleman eğitimi önemli ölçüde kısıtlanacak, kısa dönem bilgi tazeleme ve değişim programları ile sınırlanacaktır.
89.Ulusal veya bölgesel seviyede uzman personelin eğitimi için yapılacak başvuruların aşağıdaki bilgileri içermesi gerekmektedir.
(aİlgili eğitim kursu: verilen kurslar, dersin seviyesi, öğretim kadrosu, öğrenci sayısı ve yaşadıkları ülke, tarih, yer ve süre vb. ve mümkünse, katılımcıların her birinin, Dünya Miras sitleri ile ilgili olarak işlevsel sorumluluk alanları hakkında detay bilgiler verilmelidir. Fonlar talepleri karşılamaya yeterli değil ise, öncelik listedeki varlıklardan sorumlu idari veya koruma personeline verilecektir.
(b)Talep edilen yardımın şekli (eğitim giderleri için finansman yardım / profesyonel eğitim personeli / eğitim dersleri için, eğitim ekipmanı, kitaplar ve eğitim malzemelerinin sağlanması);
(c)Talep edilen yardımın yaklaşık miktarı, mümkünse öğrenim harcı, günlük geçim payı, eğitim materyalinin alımı için ayrılan miktar, eğitim merkezine ulaşım masraflarına ayrılan miktar, vb. belirtilmeli;
(d)Diğer katkılar: ulusal finansman yardımı, alınmakta olan veya alınacak tek veya çok iştirakli yardımlar;
(e)Tekrarlanacak eğitim kursları ile ilgili olarak; bitirilen her kurstan alınan sonuçlar hakkında derinlemesine bir rapor hazırlanacak ve yardımın yapıldığı ülke veya teşkilat tarafından sunulacaktır. Rapor, ilave finansal yardım talebinin yerinde olup olmadığı kararı için, uygun danışma organına değerlendirmesi ve önerileri için teslim edilir.
90.Eğitim kursları için (kişisel), yardım başvurusu, "Burs için Başvuru" standart formu UNESCO tarafından verilen tüm burslar için kullanılacaktır. Bu formlar, UNESCO Ulusal Komisyonları, UNESCO daireleri ve Üye Ülkelerdeki Birleşmiş Milletler Gelişme Programı dairelerinden, ayrıca Sekreterlikten temin edilebilir. Her başvuruya, önerilen çalışma programının Taraf Devlet sınırlarındaki Dünya Miras Sözleşmesi uygulamaları ile ne şekilde ilişkili olduğunu açıklayıcı bir rapor eklenmelidir. Bu talep, Taraf Devlet tarafından iletilecek ve alınacak eğitim yardımı ile ulaşılan sonuçlar hakkında nihai bir teknik rapor da taahhüt edilmiş olacaktır.
91.Eğitim ile ilgili yardım için yapılacak tüm başvurular Sekreterliğe yapılacaktır. Sekreterlik açıklayıcı bilgilerin eksiksiz olduğuna ikna olduğunda, bu iş için ayrılması gereken bütçenin tahmini bir çizelgesini hazırlayarak, onay için Başkana sunar. Başkan 20.000 $’a kadar çıkabilecek miktarları onaylayabilir. Bu miktarı aşan talepler, 93-98. paragraflarda açıklanan teknik işbirliği talepleri için izlenmesi gereken yöntem doğrultusunda olmalıdır.
(ıv) Teknik işbirliği
92.Taraf Devletler, Dünya Miras Listesine alınmış varlıkların korunması amacıyla yapılacak projeler ile ilgili işler için teknik işbirliği yardımı talebinde bulunabilir. Bu yardım, Dünya Mirası varlıkları için yapılan Sözleşmenin 22. paragrafında genel hatları ile belirtildiği şekilde yapılabilir.
93.Kısıtlı imkanlara sahip Dünya Miras Fonunun en yararlı şekilde kullanılması ve kültürel sit alanlarının yardım ihtiyaçlarının gittikçe artması nedeniyle Komite, Dünya Miras Listesine kayıtlı kültürel alanlardan çıkartılan arkeolojik buluntuların büyük önemini kabul etmekle birlikte taşınabilirlerin muhafazasını sağlayan arkeoloji müzeleri için talep edilecek ekipman başvurularını kabul etmeyecektir.
94.Teknik işbirliği talepleri için aşağıdaki bilgiler sağlanmalıdır:
(a)Varlık hakkında ayrıntılı bilgi
– Dünya Miras Listesine kayıt tarihi,
– Varlığın ve karşı karşıya kaldığı tehlikelerin tanımlanması,
– Varlığın resmi statüsü;
(b)Talep hakkında ayrıntılı bilgi
– yapılacak iş hakkında bilimsel ve teknik bilgi,
– talep edilen teçhizat (yapısı, markası, tipi voltajı vb.) ve gereksinilen personelin (uzman ve işçi) ayrıntılı tanımlanması,
– mümkün olduğu takdirde, projenin "eğitim" safhası ile ilgili ayrıntılar,
– proje faaliyetlerinin başlama tarihlerini gösteren çizelge;
(c)Öngörülen faaliyetlerin gideri
– ulusal ödenen
– Sözleşme kapsamında talep edilen,
– nasıl kullanılacakları açıklanan, diğer tek veya çok iştiraklı katkılar (alınmış olan veya alınması beklenen);
(d)Proje ve proje yönetiminin ayrıntılarından sorumlu olan ulusal kuruluş.
(e)Dünya Mirası Sit alanlarının korunma durumunun izlenmesi ile uluslararası yardım arasında bağlantı kurmak isteyen Komite, teknik işbirliği yardımı için bir şart ortaya koymuştur: teknik işbirliği başvuruları ancak, ilgili sit alanı veya varlıkların koruma durumunu açıklayan bir rapor eki ile yapılabilir.
95.Sekreterlik, gerekli gördüğü takdirde, ilgili Taraf Devletten ek bilgi isteğinde bulunabilir. Sekreterlik ayrıca, konu hakkında uygun bir teşkilattan (ICOMOS, IUCN, ICCROM) uzman görüşü alabilir.
96.Büyük çaplı teknik işbirliği başvuruları (30.000 $’ı geçenler), Sekreterliğe mümkün olduğu ölçüde yılın ilk günlerinde teslim edilmelidir. 31 Ağustos tarihinden önce ulaşanlar aynı yıl içinde işleme tabi tutulacak, bu tarihten sonraki başvurular ise Sekreterlik tarafından geliş durumuna göre değerlendirilecek, işlemlerinin zamanında bitirilmesi mümkün görünen yerler ancak Komite tarafından aynı sene değerlendirilecektir. Büyük çaplı tüm talepler Büro tarafından değerlendirilecek ve bu talepler hakkında Komiteye tavsiyelerde bulunulacaktır.
97.Büro, Büro toplantıları sırasında sunulan talepleri değerlendirerek konu hakkında Komiteye bilgi verir ve tavsiyelerde bulunur. Sekreterlik Büronun tavsiyelerini tüm Komite üyelerine iletir.
98.Tavsiyelerin olumlu olması ve Komitenin projeyi onaylaması durumunda Sekreterlik, teknik işbirliği için gereken tüm hazırlık çalışmalarına vakit kaybetmeden başlar.
99.Komite toplantısında, teknik yardım, acil durum yardımı ve eğitim taleplerinin her biri için Komite, Büronun tavsiyeleri doğrultusunda, Başkanın ve Büronun yetki sınırlarını aşmayan miktarlar çerçevesinde bir karara varır. Taraf Devlet temsilcileri, Komite üyesi olsun olmasın, kendi Devletleri tarafından teklif edilen yardım talebi hakkında savunma yapmayacak, sadece konu hakkında sorulan sorulara açıklayıcı cevaplar verecektir. Komitenin kararları Taraf Devletlere iletilecek ve Merkez onaylanan projelerin uygulama işlemlerine başlayacaktır.
100.Yukarıdaki program 30.000 $ sınırını aşmayan projeler için uygulanmaz. Bunlar için aşağıda dökümü yapılan sadeleşmiş prosedür uygulanır.
(a)20.000 $’ı geçmeyen taleplerle ilgili olarak Sekreterlik, dosyayı inceledikten ve ICCROM, ICOMOS ve IUCN’un tavsiyelerini aldıktan sonra başvuruyu, tüm ilgili dokümanları ile birlikte doğrudan Başkana iletir. Başkan, bu amaçla yapılan projelerin finansmanı için Dünya Miras Fonunun yıllık tahsisatını, -toplam yıllık yardım miktarının % 20’lik payını aşmaması gerektiğinin bilincinde olarak- kullanma yetkisine sahip makamdır ve teknik işbirliği ve eğitim (başlı başına kuralların saptandığı acil durum yardımı ve hazırlık yardımı hariç) buna dahildir. Başkan kendi ülkesi ile ilgili başvurularda onay (karar) yetkisine sahip değildir.
(b)Büro, 30.000 $’a kadar olan talepleri onaylama yetkisine sahiptir; ancak bu yetki Büro üyelerinden (Taraf Devlet Üyeleri) gelen talepler için geçerli değildir. Böyle bir durumda Büro sadece Komiteye tavsiyelerde bulunabilir.
(v) Tanıtma faaliyetleri için yardım
101. (a)Bölgesel ve uluslararası seviyelerde:
Komite, aşağıda belirtilen amaçlar doğrultusunda yapılacak toplantıları desteklenmesinde görüş birliğine varmıştır:
– belirli bir bölgede bulunan ülkelerde Sözleşme hakkında ilgi/merak uyandırıcı çalışmalara yardımcı olacaklara;
– Sözleşmenin uygulanması ile ilgili çalışmalarda daha aktif bir katılımın promosyonu için, söz konusu uygulamalardaki değişik konular hakkında daha fazla tanıtım/bilinç sağlanması için yapılanlar;
– Karşılıklı deneyimlerden yararlanma amaçlı;
– Ortak tanıtıcı faaliyetler geliştirmeyle ilgili olanlar.
(b)Ulusal seviyede:
Komite, Sözleşmenin tanıtımı için yapılacak ulusal faaliyetlerle ilgili taleplerin ancak aşağıda belirtilen hususlar doğrultusunda kabul edilebileceği kanaatindedir:
– Sözleşmenin daha yaygın ve iyi anlaşılması veya Sözleşmenin 17. maddesine uygun olarak, ‘Ulusal Dünya Mirası’ kuruluşları oluşturmak için özel olarak düzenlenmiş toplantılar;
– Belirli bir sit alanının tanıtımı için değil, Sözleşme ile ilgili genel bir tanıtımın yapılması amacıyla bilgi materyalinin hazırlanması
Dünya Miras Fonu ulusal tanıtım faaliyetlerine sadece küçük, yani miktarı en fazla 5.000 $’lık katkılarda bulunabilecek, ve bu kararında seçici davranacaktır. Bu miktarın üstündeki talepler ancak istisnai olarak, özel önem taşıyan projeler için onaylanabilecektir: bu konuda Başkanın mutabakatı gerekli olup, onaylanacak azami miktar 10.000 $’dır.
B. Uluslararası yardım (hibe) için öncelik sıralaması
102.Sözleşme kapsamında yardım görebilecek çeşitteki faaliyetlere ilgili olarak Komite, Sözleşmenin şartlarına ters düşmeden, aşağıdaki öncelikler sıralamasında görüş birliğine varmıştır:
– Dünya Miras Listesine alınmış veya alınmak üzere seçilmiş herhangi bir varlığın kurtarılması için acil tedbirlerin alınması;
– Dünya Miras Listesine alınabilecek kültürel ve/veya doğal varlıkların tentatif (deneme) listelerinin hazırlanması için yardım; ayrıca listede yeterince temsil edilmemiş varlık tiplerinin adaylıkları için yardım ve teknik işbirliği talepleri;
– Birden çok, katlamalı etkileri olabilecek projeler, çünkü onlar:
• Koruma konusunda genel bir ilgi yaratırlar;
• Bilimsel araştırmaların ilerlemesinde katkıda bulunurlar;
• Uzman personel eğitimine katkıda bulunurlar;
• Diğer kaynaklardan yardım sağlar.
103.Komite ayrıca, Sözleşme kapsamındaki hibe yardımları için karar aşamasında, prensipte aşağıdaki faktörlerin temel etken olacağı hususunda görüş birliğine varmıştır:
(i)Alınması gereken koruyucu önlem ve gerçekleştirilmesi gereken işlerin aciliyet durumu;
(ii)Alıcı Devletin varlığı koruma ve muhafaza için yaptığı yasal, idari ve parasal girişimler;
(iii)Projenin maliyeti;
(iv)Bilimsel araştırma ve maliyet açısından koruma teknikleri gelişimine azami yarar getirebilmesi bakımından projeden beklenen örnek teşkil etme değeri;
(v)Genel olarak halk, özel olarak ise yerel uzmanların açısından eğitsel değeri;
(vi)Sosyal ve ekonomik önemi.
104.Dünya Miras Listesine kayıt edilen varlıkların tümü aynı değere sahip olarak dikkate alınır. Bu nedenle, yukarıda sunulan kriterya, varlıkların nisbi değerleri ile ilgili olarak göndermelerde bulunmaz. Kültürel mirası ile doğal mirasın korunmasına yönelik fon tahsisatları arasında bir denge kurulacaktır.
105.Sekreterlik tarafından gerekli görüldüğü takdirde, acil durum, eğitim ve teknik işbirliği ile ilgili talepler uygun danışman organlara (IUCN, ICOMOS,ve/veya ICCROM) gönderilir, bu kuruluşlar profesyonel incelemelerde bulunarak değerlendirmeler yaparlar ve konu hakkında tavsiyelerini, harekete geçilmek üzere Büroya ve de Komiteye iletirler.
C. Uluslararası yardım alan Devletler ile yapılacak anlaşma
106.Herhangi bir Taraf Devlete geniş kapsamlı bir teknik işbirliği yardımı hibe edileceği zaman, Komite ve Taraf Devlet arasında bir anlaşma yapılır. Bu anlaşmada aşağıdaki hususlar ortaya konur:
(a)Teknik işbirliği yardımının doğası ve faaliyet alanı;
(b)Devletin yükümlülükleri: Sekreterlik tarafından gerekli görüldüğü takdirde, uygun danışman organlara (IUCN, ICOMOS, ve/veya ICCROM) incelenmek üzere gönderilecek ‘yarı-dönem’ ve ‘nihai’ mali ve teknik raporların hazırlanması; ayrıca Komite için rapor özetlerinin hazırlanması da dahil olmak üzere.
(c)Devletin miras varlıkla ilgili olarak, Komite ve/veya UNESCO’ya sağlayacağı kolaylıklar, öncelikler ve dokunulmazlıklar, projeye, ayrıca projeyle ilgisi olan görevliler ve diğer Komite ve/veya UNESCO adına görev yapan elemanlara tahsis edilecek fonlar ve teçhizatlar.
107.Standart anlaşma metni UNESCO yönetmeliklerine uygun olmalıdır.
108.Komite, kendi adına imza yetkisini Başkana vermiştir. İstisnai durumlarda yada pratik olması açısından gerek duyulduğunda Başkan, kendi tayin etmiş olduğu bir Sekreterlik üyesine yetki verebilir.
D. Projelerin yürütülmesi
109.Dünya Miras Fonu kapsamında teknik işbirliği yardımı yapılan bir projenin uygun şekilde yürütülmesi için Komite, bu işin, ilgili Taraf Devletçe tek bir organa ulusal, bölgesel, yerel, kamu veya özel- havale edilmesini tavsiye etmektedir.
E. Uluslararası hibe şartları
110. Uluslararası yardım şartları ve tipleri, Dünya Miras Sözleşmesinin 19-26 Maddelerinde belirtilmiştir. Komite, Sözleşmenin 16. maddesinde belirtilen ‘Dünya Miras Komitesi için seçilebilirlik şartları’ ile paralellik kurarak, 13. oturumunda, Dünya Miras Fonuna aidatlarını ödememiş olan Taraf Devletlerin bir sonraki takvim yılında uluslararası hibe yardımı alamayacaklarına, ancak sözkonusu yaptırımın burada, tüzüklerde açıklanan acil durum yardımı ve eğitim yardımları için geçerli olmayacağı kararına varmıştır. Bu kararı verirken, Komite katkılarını Sözleşmenin 16. maddesinde belirtilen zaman zarfında parasal katkılarını tam olarak yapan Taraf Devletlere verdiği önemi vurgulamak istemiştir.
· Dünya Miras Fonu
DÜNYA MİRAS FONU
111. Komite, uluslararası yardım kampanyaları ve diğer UNESCO projeleri için Dünya Miras Listesine kayıt edilmiş herhangi bir yer için Dünya Miras Fonuna sunulan yardımları kabul edecek ve Sözleşmenin V. kısmına ve proje veya kampanyaların sürdürülme usullerine uygun olarak ‘uluslararası yardım’ telakki edilerek kullanacaktır.
112. Dünya Miras Listesinde yer alan herhangi bir varlık için uluslararası yardım kampanyaları veya diğer UNESCO projelerine katkıda bulunmayı düşünen Taraf Devletler (Sözleşmeye imza atanlar) bu katkılarını Dünya Miras Fonu yoluyla yapmaya teşvik edilirler.
113. Fonun mali yönetmelikleri WHC/7 belgesinde belirtilmiştir.
· Sözleşmenin Yürütülmesinde Kültürel ve Doğal Miras Arasında Dengenin Kurulması
114. Sözleşmenin yürütülmesinde kültürel ve doğal varlıklar arasında dengenin kurulması için Komite, aşağıdaki önlemlerin alınmasını tavsiye eder:
(a) Taraf Devletlere yapılacak hazırlık yardımı aşağıdaki maddeler doğrultusunda öncelikli olacaktır:
(i) Sınırları içerisinde bulunan, Dünya Miras Listesine alınabilecek kültürel ve doğal varlıkların tentatif listelerinin hazırlanması;
(ii) Dünya Miras Listesinde yeterince temsil edilmemiş olan tipteki varlıkların adaylıklarının hazırlanması.
(b)Sözleşmeye imza atan Taraf Devletler, kültürel ve doğal varlıklardan esas olarak sorumlu devlet teşkilatlarının ad ve adreslerini Sekreterliğe bildirmelidir; böylece resmi yazı ve belgeler Sekreterlik tarafından uygun odak noktalarına gönderilir.
(c)Sözleşmeye imza atan Taraf Devletler, Sözleşmenin uygulanması ile ilgili olan konuların müzakere edilmesi için, kültürel ve doğal varlıklardan sorumlu kişilerle belirli aralıklarla, ulusal seviyede düzenlenecek ortak toplantıların başlamasını sağlamalıdır. Bu husus, kültürel ve doğal varlıklardan tek makamın sorumlu olması durumunda uygulanmaz.
(d)Sözleşmeye imza atan Taraf devletler, kendi temsilcileri olarak doğal ve kültürel miras alanında deneyimli kişileri seçmelidir. Böylece Sözleşmenin 3. paragrafının 9. maddesine uyulmuş olur. Komitenin Taraf Devlet üyeleri temsilcilerinin isim ve adreslerini sonrasında bildireceklerdir.
(e)Komite, Büroda temsil edilen doğal ve kültürel varlık uzmanlarının sayısında bir dengenin korunması hususuna oldukça duyarlıdır ve bu bağlamda ileriki seçimlerde aşağıdaki hususların sağlanması için her türlü çabanın harcanmasını istemektedir:
(i) Makam, kültürel veya doğal olsun, üst üste iki yıl aynı alan uzmanları tarafından temsil edilemez;
(ii) Dünya Miras Listesi adaylarının değerlendirilmesi sırasında güvenilirliğin ve dengenin sağlanması için büro toplantılarında en az iki "kültürel" yine en az iki ‘doğal’ uzman hazır bulunur.
(f) Sözleşmenin 10.2 maddesi ve ‘Yöntem Kuralları’nın 7. kuralı ile uyumlu olarak Komite, yaptığı toplantılara, ne zaman olursa olsun kamu veya özel kuruluşlar veya fertleri uzman sayısını arttırmak için gözlemci olarak davet edebilir. Bu gözlemciler, doğal ve kültürel miras arasında dengeli bir katılım gözetilerek seçilmelidir.
· Diğer Hususlar
A. Dünya Mirası Ambleminin ve isminin Dünya Miras sitlerinin sembol veya tasvirlerinin kullanımı
115. Komite, ikinci oturumunda Michel Olyff tarafından tasarlanan Dünya Mirası Amblemini kabul etmiştir. Bu amblem, kültürel ve doğal varlıkların birbirlerine bağımlılıklarını sembolize eder: ortadaki kare, insan tarafından yaratılan bir varlığı, etrafını çevreleyen daire ise doğayı temsil eder; iki unsur da birbirlerine yakın ilişkiye bağlıdır. Amblemin şekli yuvarlaktır, tıpkı dünya gibi; ama aynı zamanda korumayı da sembolize eder. Komite, sanatçı tarafından önerilen iki versiyonun da kullanılabileceğine, amaca bağlı olarak herhangi bir renkte veya sanatsal anlamda bazı tekniklerin de uygulanabileceğinde görüş birliğine varmıştır. Ancak uygulamada, Taraf Devletlerin çoğunlukla tercih ettiği ve Sekreterliğin tanıtım faaliyetlerinde kullandığı sembol ikinci versiyondur.
116. Dünya Miras Listesine alınan varlıklar amblem ile gösterilmeli ancak görsel olarak varlığın herhangi bir bölümünü kapatmamalıdır.
117. Sözleşmeye imza atan Taraf Devletler, Dünya Mirası Amblemini, Komitenin ve Sözleşmenin ismini, Komite tarafından tanınan ve onaylanan amaçlar dışında hiçbir gurup için veya amaç doğrultusunda kullanılmaması için gereken önlemleri almak durumundadır. Dünya Mirası Amblemi, özellikle ticari amaçlar için kullanılamaz: bunun aksi için Komiteden özel izin alınmamışsa.
118. Dünya Mirası bir sitin adı, sembolü veya tasviri, yada herhangi bir unsuru, ticari amaçlar için kullanılamaz. Bunun aksi için, kullanılacak tam metnin yada sesli görüntünün ilgili Taraf Devlet ve sit alanın korunmasından sorumlu kuruluştan onay alması gerekmektedir. Bu gibi kullanımlar, varlığın Dünya Miras Listesine alınmasına neden olan özelliklere ters düşmemelidir.
B. Varlıkların Dünya Miras Listesine alınışını hatırlatan tabelaların hazırlanışı
119. Tabelalar, yöre halkı ve yabancı ziyaretçilere varlığın uluslararası boyutta gördüğü özel önemi tanıtacak şekilde tasarlanmalıdır. Diğer bir deyişle, sit alanının öneminin hem ülke hem de uluslararası bakımdan istisnai olduğu belirtmelidir. Ancak bunların yanısıra, tabelaların diğer bir fonksiyonu da kamuoyunu Dünya Miras Sözleşmesi veya Dünya Mirası kavramından ve Dünya Miras Listesinden haberdar etmektir.
120. Bahsi geçen tabelaların hazırlanması için Komite, aşağıdaki tüzükleri kabul etmiştir:
– Tabela, sit alanını kapatmayacak şekilde, ziyaretçilerin göreceği bir yere yerleştirilmelidir;
– Tabelada dünya Mirası sembolü bulunmalıdır;
– Yazılacak metin, sit alanının olağanüstü evrensel değerinden sözetmeli; bu bağlamda sit alanının önemli özelliklerinin de belirtilmesi yararlı olur. Taraf Devletler diledikleri takdirde, çeşitli Dünya Mirası yayınlarında veya Dünya Mirası sergisinde kullanılan tanımlamalardan yararlanabilir; veya bu bilgilere Sekreterlikten ulaşabilirler.
– Metin, Dünya Miras Sözleşmesi ve özellikle de Dünya Miras Listesinden ve bu Listeye alınmakla varlığın gördüğü uluslararası kabul veya tanınmadan söz edecektir (bununla beraber sit alanının Komitenin hangi oturumunda Listeye alındığı gibi bilgilerin yer alması gerekli değildir);
– Yabancı ziyaretçilerin yoğun olduğu yerlerde, tabelada yer alacak metnin birkaç dilden yazılması uygun olacaktır.
121. Aşağıdaki metin, örnek olmak üzere Komite tarafından önerilmektedir:
"(Sitin adı) Dünya Mirası Kültürel ve Doğal Varlıkların Korunması Sözleşmesi ile ilgili olarak Dünya Miras Listesine kaydedilmiştir. Kültürel veya doğal bir sit alanının dünya Miras Listesine kayıt edilmesi, o yerin olağanüstü evrensel değerinin dünya çapında kabul edilmesi anlamına gelir. Bu nedenle, varlığın tüm insanlığın yararı için korunması gerekir."
Bu metni, varlığın kısa bir tarifi takip edebilir.
C. Komite yöntemleri ile ilgili kurallar
122. Komitenin yöntemleri ile ilgili kurallar, Komitenin birinci oturumunda kabul edilmiş, ikinci ve üçüncü oturumlarında değişikliğe uğramıştır. Bu bilgiler WHC/1 dokümanlarında mevcuttur.
D. Dünya Miras Komitesi toplantıları
123. Taraf Devlet Genel Toplantısı düzenleneceği yıllarda, Dünya Miras Komitesi oturumları Toplantının bitimini takiben en kısa zamanda gerçekleştirilecektir.
124. Sözleşmenin 10.4 maddesinde sunulduğu üzere ve Yöntem Kurallarının 20-21. kuralları ile uygun olarak Komite oturumları esnasında alt komiteler oluşturacak; bu alt komiteler, Komiteye gönderilen rapor ve tavsiyeleri gözden geçireceklerdir.
E. Dünya Miras Komitesi Bürosunun toplantıları
125. Büro yılda iki kere toplanacak, ilki Haziran/Temmuz’da, ikincisi ise Komite olağan oturumunun hemen ardından gerçekleşecektir. Yeni seçilen Büro üyeleri, Komitenin olağan oturumunda birbirleri ile tanışacaklardır.
F. Gelişmiş ülke uzmanlarının katılımı
126. Değişik coğrafi ve kültürel özelliklere sahip bölgelerin temsilinde adaletin sağlanabilmesi bakımından Komite, kendi oturumlarında ve Büro oturumlarında Birleşmiş Milletlerin gelişmekte olan Ülke kategorisine giren Taraf Devlet Komite temsilcilerinin yana olacaktır.
127. Komite ve Büro toplantılarına katılım için yapılacak yardım talebi, toplantıdan en az dört ay önce Sekreterliğe ulaştırılmalıdır.
G. Dünya Miras Listesi yayınları
128. Güncelleştirilerek hazırlanmış Dünya Miras Listesi ve Tehlikede Olan Dünya Mirası Listesi her sene yayınlanacaktır.
129. Dünya Miras Listesine kabul edilen yerin başvurusunu yapan Taraf Devlet, Listenin yayınlanacak olan nüshasında aşağıdaki gibi geçecektir:
"Sözleşmeye dahil olan Ülke, Sözleşme şartları doğrultusunda varlığın kabulü için başvuruda bulunmuştur".
H. Sözleşme çerçevesince üstlenilen faaliyetler hakkında bilincin arttırılması için ulusal çapta yapılacak eylemler
130. Taraf Devletler kültürel ve doğal sit alanlarının korunması ile ilgili kurum/kuruluşların varlığı ve faaliyetleri ile ilgili tanıtım yapmalıdır.
131. Taraf Devletlere Sözleşmenin, ulusal, kamu ve özel kurum veya kuruluşların kurulması konusundaki 17 ve 27. maddeler hatırlatılmaktadır. Anımsanacağı üzere bu kurum ve kuruluşların görevi dünya mirasının korunması için yardım toplama ve halkın kendi mirasına duyduğu takdir ve saygının pekiştirilmesi amacıyla eğitim ve bilgilendirme programlarının organizasyonudur.
I. Diğer Sözleşme ve Öneriler ile İlişkiler
132. Dünya Miras Komitesi diğer uluslararası koruma araçlarını ile koordine halinde yapılacak işler sonucu ulaşılacak kolektif menfaatlerin farkındadır. Bunlarla, 1949 Cenevre Sözleşmesi, 1954 Hague Sözleşmesi, 1970 UNESCO Sözleşmesi, RAMSAR Sözleşmesi, ve CITES; ayrıca diğer bölgesel anlaşmalar ve ileride yapılacak uygun koruma amaçlı sözleşmeler kastedilmektedir. Komite, gözlemci olarak katılmaları için, devletlerarası organ temsilcilerini ilgili toplantılarına davet edecektir. Benzer olarak, davet geldiği takdirde Sekreterlik, yukarıda bahsi geçen organların toplantılarına gözlemci gönderecektir. Sekreterlik, Dünya Miras Merkezi aracılığıyla, kültürel ve doğal varlıkların korunması ile ilgili teşkilat, program ve toplantılar ile uygun koordine ve bilgi alışverişi sağlayacaktır.
TENTATİF LİSTE MODELİ
|
Ülke İsmi : __________________ |
|
Varlığın İsmi (*) |
Coğrafik Konumu |
Tanımı :
"Olağanüstü Evrensel Değerinin" İspatı
– Uygulanan Kriterler :
– Özgünlük ve Bütünlük Teminatı :
– Diğer Benzer Varlıklarla Karşılaştırma :
(*) Lütfen aday önceliğine göre sıralama yapınız.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu.com