Trakya’da Yolcu Treninin Adı Yok

20 Ekim 2015 tarihinde büyük bir tantana ile sefere başlatılan Çerkezköy-Uzunköprü ve Çerkezköy-Kapıkule bölgesel trenleri “zarar” gerekçesi ile kaldırıldı. Bir dönemin Milli Eğitim Bakanının  “mektepler olmasaydı maarifi ne güzel idare ederdik”　sözü bugün için TCDD tarafından uygulanıyor.

AKP dönemini Cumhuriyet döneminin en çok yatırım yapan hükümeti ilan eden TCDD yönetimi asıl şampiyonluğu tren seferlerinin kaldırılmasında almıştır.

Bugüne kadar bölgesel, banliyö, ve anahat trenlerinden yüzlercesi seferden kaldırılmıştır.

Halkı, yolcuyu mağdur eden, demiryolu işletmeciliğini trensiz hale getirmeyi amaçlayan bu uygulamalar için yol çalışmaları ya da zarar ediyor gerekçeleri kullanılmaktadır.

Oysa bu trenler yıllardan beri sefer yapmakta yolcu taşımaktadır. “zarar ediyor” gerekçesi arkasına saklanan yönetim demiryolu işletmeciliğinin asıl olarak bir “kamu işletmeciliği ve kamu hizmeti “olduğunu unutmuş gözükmektedir.

Çerkezköy Uzunköprü/Kapıkule Bölgesel Trenleri

1 Kasım 2015 tarihinde yapılan 2016 tarihinde milletvekili seçimleri öncesinde 20 Ekim 2015 tarihinde Çerkezköy–Kapıkule-Çerkezköy ve Çerkezköy-Uzunköprü-Çerkezköy arasında bölgesel yolcu tren seferleri düzenlenen törenle başlamıştır.

Tekirdağ Valisi Enver Salihoğlu, Çerkezköy Kaymakamı Metin Kubilay, Ak Parti Tekirdağ Milletvekili ve 2. sıra adayı Ayşe Doğan, Kapaklı Belediye Başkanı İrfan Mandalı, Çerkezköy Belediye Başkan Yardımcısı İmdat Özgör, Çerkezköy Cumhuriyet Başsavcısı Hacı Ünal, Çerkezköy İlçe Emniyet Müdürü Murat Ogan, İlçe sağlık　Grup Başkanı Olcay Palak, İlçe Milli eğitim　Müdürü Hüseyin Erdoğan, Halk Eğitimi Merkezi Müdürü Necmi Akman, TCDD　1. Bölge Müdür Vekili Halil Korkmaz, 1. Bölge Yolcu Müdürü Mümin Karasu, Yolcu Müdür Yardımcısı Yılmaz Ocak, Çerkezköy İstasyon şefi Vedat Parapan, ÇOSB Bölge Müdürü Mehmet Özdoğan, AK Parti İlçe Başkanı Abdullah Öğe‘nin katıldığı tören her açılış töreninde olduğu gibi bir AKP seçim propagandasının bir parçası haline getirilmiştir.

Seçimlerin yapılmasının ardından 15 Şubat 2016 tarihinde Çerkezköy–Kapıkule-Çerkezköy ve Çerkezköy-Uzunköprü-Çerkezköy arasında sefer yapan bölgesel yolcu trenleri zarar ediyor iddiası ile seferden kaldırılmıştır.

Biz bu filmi daha önce görmüştük

12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak anayasa referandumu öncesi yük taşımacılığı için yapılmış olan Muratlı Tekirdağ arası demiryolunda yolcu taşımacılığına 31 Ağustos 2010 tarihinde düzenlenen törenle başlanılmıştır. Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Türkiye’de 40 yıl sonra demiryolu hattına bağlanan tek şehir Tekirdağ oldu” diyerek start verdi. Gelen istekler üzerine de yolcu bilet ücretini 3 TL’dn 2 TL’ye indirdi.

Aradan bir yıl geçmişti ki Muratlı Tekirdağ trenini temin eden MT 5723 nolu set tekerlek değişimi için TÜLOMSAŞ’a gönderilmesi bahane edilerek tren 22 Aralık 2011 tarihinde seferden kaldırılmıştır.

Çerkezköy Uzunköprü Kapıkule trenlerinin zarar ettiği iddiası

Bu hat kesiminde çalışan 4 adet yolcu treni Ekim 2015 ayında ortalama %8, Kasım 2015 ayında ortalama %20, Aralık 2015 ayında ortalama %23, Ocak 2016 ayında ortalama %28 Şubat 2016 ayında ise %32 doluluk oranıyla çalışmıştır. Görüleceği üzere yeni sefere konan bu yeni trenlerin yolcusu artan bir şekilde sürmekteydi.

Kaldı ki; TCDD Genel Müdürlüğüne görev verilmesine ilişkin 26 Nisan 2011 Tarihli ve 2011/1795 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Eki Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında 6 Aralık 2013 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı 18 Nisan 2013 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. Karar ile bazı yolcu trenlerinin işletilmesi ve Van Gölü Feribot İşletmeciliğinin yapılması için Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne görev verilmesi hakkındaki 26 Nisan 2011 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı’nın eki Kararın “Görev Zararı” başlıklı 2. maddesi, “Görev zararı ve Hesaplama Yöntemi” başlığıyla birlikte değiştirildi.

Buna göre TCDD tarafından aralarında 4 Eylül Ekspresi, 6 Eylül Ekspresi, 9 Eylül Ekspresi, 17 Eylül Ekspresi, Boğaziçi Ekspresi, Anadolu Ekspresi, Doğu Ekspresi, Çukurova Ekspresi, Ege Ekspresi, Diyarbakır Yolcu Treni, Ege Ekspresi, Erciyes Ekspresi, Erzurum Ekspresi, Fatih Ekspresi, Fırat Ekspresi, Kurtalan Ekspresi, İç Anadolu Ekspresi, İzmir Mavi, Karaelmas Ekspresi, Pamukkale Ekspresi, Van Gölü Ekspresi, Toros Ekspresi ve 17 bölgesel yolcu treni olmak üzere 40 trenin işletilmesi ve Van Gölü Feribot İşletmeciliğinin yapılması nedeniyle, hesaplama yöntemi doğrultusunda gerçekleşen zarar görev zararı sayılacak ve　Hazine Müsteşarlığı’nca karşılanacak.

Çerkezköy AKP İlçe başkanı Abdullah Öğe’nin 7 Mart 2016 tarihinde Çerkezköy Belediye başkanı Vahap AKAY’ı ziyaretinde “Türkiye genelinde yolcu trenlerinin doluluk oranlarının az olması nedeni ile zarar etmesinden dolayı SAYIŞTAY denetiminde bu trenlerin seferlerine son verilmesi yönündeki raporun TCDD tarafından değerlendirilmesi sonucu 15 Şubat 2016 tarihinden itibaren Çerkezköy Uzunköprü Kapıkule bölgesel yolcu tren seferlerinin durdurulduğunu” ifade etmiştir.

Çerkezköy’ün CHP’li Belediye başkanı Vahap AKAY ise TCDD’nin 17 adet bölgesel yolcu treni işletilmesinden doğacak görev zararının karşılanması uygulamasının, 24 Nisan 2013 tarihli ve 6461 sayılı Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun uyarınca TCDD’nin bağlı ortaklığı statüsünde kurulacak olan Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi’nin ticaret siciline kaydolduğu tarihte sona ereceğinden habersiz olduğu için AKP Çerkezköy ilçe başkanına gereken yanıtı verememiştir.

Ayrıca Sayıştay’ın geçmiş dönem raporlarında bölgesel tren işletmesinden zarar ediliyor yönünde bir ifade olmadığı gibi zararın beş yılda iki kat artarak 9.5 milyar lirayı bulmasının TCDD’nin 2013’ü 1 milyar 280 milyon liralık zararla kapatmasının TCDD’nin yüksek maliyetlerle işletmecilik yapmasından yani YHT işletmeciliğinden kaynaklandığı açıkça dile getirilmiştir.

Ankara-Sincan-Çayırhan- Arifiye Sürat Demiryolu Projesi (Ayaş Tuneli)

Sayıştay’ın TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü raporunda, YHT projeleri ve ihaleler incelendi. Rapora göre TCDD’nin 2013 yılı faaliyet dönemi 1 milyar 280 milyon lira dönem zararı ile kapandı. Geçmiş yıllar zararı ile birlikte bilanço zararı da 9.5 milyar lira olarak gerçekleşti.

Raporda 1976 yılında yapımına başlanan Ankara-Sincan-Çayırhan- Arifiye üzerinden İstanbul’a ulaşması hedeflenen ancak yarım bırakılarak kaderine terk edilen Arifiye-Sincan Sürat Demiryolu Projesi ayrıca irdelendi. Yarım kalan projenin Çayırhan-Sincan arasındaki 1. bölümü için 730 milyon dolar harcama yapıldığına dikkat çekildi. Ayrıca proje içerisinde bulunan ve yapımı yarım kalan Ayaş Tüneli için de her yıl 1 milyon 500 bin lira bakım onarım masrafı yapılmaya devam edildiği belirtildi. Raporda proje için yapılan harcamaların ve her yıl yapılmakta olan Ayaş Tüneli bakım ve onarım giderlerinin kamunun kaynak kaybına dönüşmesine engel olunması istendi. Projenin yeniden etüt edilmesinde yarar bulunduğu vurgulandı.

Yerköy Sivas YHT

Rapora göre Ankara-Sivas hızlı tren demiryolu hattının Yerköy-Sivas kesimi projesi ve yapım işinde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından hizmet alımı yoluyla hazırlattırılıp TCDD’ye gönderilen proje, yeterli araştırma ve zemin sondaj etütleri yapılmadan hazırlandı. Yaklaşık maliyeti 1.3 milyar TL olarak belirlenerek 840 milyon TL’ye ihale edilen yapım işine ait sözleşme imzalandıktan sonra proje değişikliğine gidildi. Demiryolu hattının uzunluğu 287.6 km’den 251.3 km’ye düşürüldü. Tünel boyu 10.6 km’den 41.9 km’ye, viyadük boyu 2.7 km’den 11.2 km’ye yükseltildi. 840 milyon liraya ihale edilen işin sözleşme bedeli ile tamamlanamayacağının anlaşılması üzerine tasfiye kararı alındı. Raporda bu konunun da bakanlık tarafından incelettirilmesi ve gerekirse soruşturulması istendi.　

Bursa Yenişehir YHT

TCDD tarafından 393.2 milyon liraya ihale edilen Bursa-Yenişehir kesimi altyapı işinde de gerekli zemin etütlerinin yapılmadığı belirlendi. Projenin imzalanmasından sonra güzergâh değişikliğine gidildi. Değişikliğin ardından yüklenicinin yaklaşık maliyetlere göre daha yüksek birim fiyat verdiği tünel iş kalemlerinde metraj artışları yapıldı. Sözleşme bedelinin yüzde 96’sı kadar harcama yapıldığı halde, kilometre bazında fiziki gerçekleşme yüzde 13 düzeyinde kaldı. 75 km’lik hattın daha 10 km’si dahi tamamlanamadan sözleşme bedeline ulaşıldı. İş tasfiye sürecine girdi. Sayıştay bakanlık tarafından konuyla ilgili inceleme yapılıp sonucuna göre gerekli idari ve hukuki işlemlerin yürütülmesini istedi.

1995 yılı Booz Allen & Hamilton ve 2001 yılı Canac Raporları

Sayıştay raporlarında zarar eden yolcu trenlerini yada bölgesel trenleri seferden kaldırın diye bir ifade bulunmamasına rağmen TCDD’nin tasfiyesi ve özelleştirilmesine yönelik hazırlanmış olan Dünya Bankası ve AB kaynaklı 1995 yılı Booz Allen & Hamilton ve 2001 yılı Canac raporlarda “gelir getirmeyen hatların kapatılması Ankara Eskişehir hattı gibi hatlarda prestij yolcu trenleri çalıştırılması” önerilmiştir.

Hangi gerekçe ile olursa olsun, tren seferlerinin kaldırılmasına yönelik bu uygulamalar TCDD’nin yeniden yapılandırma adı altında özelleştirilmesinin bir parçasıdır. 

Sirkeci Yedikule Banliyö Trenleri

Marmaray projesinin kapsamı dışında olan Sirkeci Yedikule demiryolu hattı 12.08.2013 tarihinde hiçbir gerekçe olmadan kapatılarak banliyö tren yolcularının mağduriyetine neden olunmuştur. Bölgede ikamet edenlerin yaptıkları yazılı sözlü başvurular TCDD tarafından dikkate alınmamıştır.

TCDD Yönetimi Avrupa yakasında yol yenileme, tekerlek değişimi, zarar ettim gibi gerekçelerin yanında hiçbir gerekçe olmadan da hat kapatıp yolcu/banliyö tren seferlerini sonlandırırken Anayasada ve TCK belirlenmiş olan ulaşım hakkını engelleyerek, resmi gazetede yayımlanmış bakanlar kurulu kararına uymayarak suç işlemektedirler.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: Tugay Kartal