TCDD’yi de Afişleyen Müselles İmzalı Adam
Latin harfleriyle yazılan ilk Alfabe’nin kapağını, Kulüp Rakısı etiketini, Kurukahveci Mehmet Efendi’nin amblemini, Milli Piyango biletlerini, Beykoz kundurayı, İşbankası’nı, Yapı Kredi Bankasın, Piyale Makarnayı, Sümerbank’ı, Yalova Kaplıcalarını, Kızılay’ı Gislaved çizmelerini, TCDD’yi kısacası Cumhuriyeti afişleyen, grafik sanatının önemli isimlerinden "müselles" imzalı İhap Hulusi Görey’i saygıyla anıyoruz.
1898’de Kahire’de doğan İhap Hulusi Görey, 22 yaşında çizim ve resim yeteneğini geliştirmek için Mısır’dan Almanya’ya gitmeye karar verir. Modelden çizim yapar ve bu çizimlerinin sürelerini not alır. Hayatını bu şekilde kazanmaya karar verince afiş ve gazete ilanı tasarımı yapmak için Münih’te Kunstsgewerbe Scule’de afiş eğitimi alır.
Yaptığı işler beğeni görünce birçok firma için tasarım yapmaya başlar. Dönemin en etkili tasarımcılarından olan hocası Ludwig Hohlwein’in diğer başarılı bazı tasarımcılar gibi ABD’ye yerleşerek çalışmalarına orada devam etmesi yönündeki önerisini reddederek, 25 yaşında Türkiye’ye döner.
Arapça, Almanca, ingilizce ve Fransızca bilmesi nedeniyle Dışişleri Bakanlığı’nda çalışması istendi, ancak o memuriyeti reddetti. Akbaba’da Münif Fehim ve Ramiz’le birlikte çalıştı. Daha sonra afiş çalışmalarına ağırlık veren ihap Hulusi, afişi yaparken buluşun önemine değinerek "Seyredenlerin ilgisini çekmeli ve düşündürmeli" diye yorumladı.
1929’da istanbul’da ilk atölyesin i kurduktan sonra Kulüp Rakısı etiketi ve Atatürk’ün siparişi üzerine Alfabe’nin kapağını tasarlayan ihap Hulusi, Ziraat Bankası, iş Bankası, Yapı Kredi, Garanti, Sümerbank, Emlak Kredi, Türk Ticaret Bankası, Maliye Bakanlığı (tahviller), Türk Hava Kurumu, Kızılay, Yeşilay, Tariş, Zirai Donanım Kurumu ve birçok özel kuruluşa çeşitli çalışmalarıyla hizmet verdi.
Teyyare Piyangosu (bugünkü adıyla Milli Piyango) idaresi için 45, Tekel idaresi için 35 yıl çalışan ihap Hulusi, bu süreçte yurtdışında da adını duyurdu. Bayer’in afiş ve etiketleri, Mısır’ın Tekel idaresi, Devlet Demir Yolları ve şehir hatlarına ait afiş ve ilanları, ünlü ingiliz viskisi John Haig’ın, italyanların Cinzano ve Fernet Branca’sının afiş ve etiketleri ihap Hulusi tarafından yapıldı.
Cumhuriyetin kuruluşunun ikinci yılında geldiği ülkesinde, devletin sanatın geliştirilmesi için attığı adımlara katkıda bulunan ve başarılı tasarımlarını ülkenin en önemli etkinlikleri ve kurumları için yapan Hulusi, Latin harflerinin bulunduğu ilk Alfabe’nin tasarımını, Köy Halk Kıraatı kapağını, Kulüp Rakısı’nın logosunu başta olmak üzere çok sayıda afiş ve logoyu tasarlar. 27 Mart 1986 1986 yılında hayata gözlerini yuman İhap Hulusi, çalışmalarının kapsamıyla Cumhuriyet tarihinin resimli anlatımını yapacak kadar etkin, titizliği başarısının göstergesi olan, Türkiye’deki görsel sanat çalışmalarının "ustası" olarak tanınıyor.
Müsellesten Dreiecke 15 yıldır da hayranı olduğu İhap Hulusi’nin eserlerini toplayarak ona dair çok önemli bir arşiv oluşturan Ender Merter Sanatçının 100. doğum yılında İhap Hulusi ile özdeşleşen "üçgen"e atıfta bulunarak "Müsellesten üçgene" adıyla bir dizi çalışmasını sanatçının 110. doğum yılı etkinliklerinin başlığı olarak bu kez Arapça üçgen anlamına gelen "müselles" ile üçgenin Almanca karşılığı "dreieck"i olarak değiştirmiştir.
Bu almanca isimlendirme İhap Hulusi’nin Almanya’ da güzel sanatlar eğitimini görmesi nedeniyle yapılmıştır. Müsellesten Dreiecke isimli çalışması 2008 yılında Frankfurt kitap fuarında sergilenmiştir.
Müselles(üçgen) Demiryolculara yabancı olmayan bu Arapça kelime TCDD terimler sözlüğünde "Üçgen yol, bağlantı" yol olarak tanımlanmaktadır. Müselles yolları bir birine bağlanmasının yanında tren dizisi veya lokomotiflerin yönlerinin değiştirilmesine yarayan bir tesistir. Müselles trenlerin yönünü çevirirken İhap HULUSİ’de afişlerine atmış olduğu "müselles" imzası ile 1925 yılından aramızdan ayrıldığı 27 Mart 1986 ya kadar Cumhuriyeti afişleyip renk, biçim ve yön vermeye emek harcadı. Ve müselles imzasını da son kez mezar taşına attı.
Kronoloji
· 28 Kasım 1898’de Kahire’de doğdu. ilk ve orta öğrenimini Kahire’de İngiliz okullarında yaptı. (1912 ‘de Saint Mary, 1915’de Saidiya Lisesi)
· 1917’de Almanya’da bir ressamdan postayla resim dersleri aldı. 1920’de resim öğrenimi görmek üzere Almanya’ya gitti. (1920–1923 arası Münih’te Haimann Schule’de, 1923-25 arası Kunstsgewerhe Schule’de) 1923’te Galatasaray Lisesi’ndeki karma sergiye 6 eseriyle yurtdışından katıldı.
· 1925’te Almanya’dan Türkiye’ye döndü.
· 1927’de ilk siparişi olan İzmir’den inci Diş Macunları’nın "Reklam Resmi"ni yaptı. 1927’de Dış işleri Bakanlığı’nda kısa süreli memurluk yaptı.
· 1929’da İstanbul’da ilk atölyesini kurdu.
· 1930’da Kulüp Rakısı etiketini yaptı.
· 1931 Vatandaş afişini yaptı.
· 1933’te Alfabe kapağını yaptı.
· 1935’te Türkiye’deki ilk afiş sergisini İstanbul’da Beyoğlu’nda açtı.
· 1940’ta Şişli Halkevi’nde Afiş Sergisi’nde "Bursa ve İzmir" adlı afişleriyle derece aldı. 1965’te "İstanbul’un Tiplerinden" adlı bir dizi afiş hazırladı.
· 20 Kasım 1968’de Şişli Terakki Lisesi’nde resim sergisi açtı.
· 11–24 Mayıs 1977’de Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu’nda 20. Yıl Sergileri’ne katıldı.
· 1978’de Grafikerler Meslek Kuruluşu onur üyeliğine seçildi.
· 18 Mayıs 1981’de İstanbul’da Forum Sanat Galerisi’nde ilk toplu sergisini açtı.
· 10–31 Mayıs 1982’de Türk- Amerikan Derneği’nde afiş, suluboya, yazı, retrospektif sergisi açtı.
· 30 Kasım- 23 Aralık 1983’te İstanbul Nişantaşı Akbank Sanat Galerisi’nde resim sergisi açtı.
· 1 Ağustos 1984’te Milli Piyango idaresi Sanat Galerisi’nde resim sergisi açtı.
· 27 Mart 1986’da 88 yaşında İstanbul’da öldü.
Yarlanılan kaynaklar ve fotoğraflar:Ender Merter’ın Cumhuriyeti Afişleyen Adam İhap Hulusi Görey 110 yaşında isimli eseri.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu