II: Wilhelm’den II. Elizabeth’e,Booz. Allen’dan CIA’ya başlıklı yazımızda değinmiştik iyi kötü! Ta 2008’di tarih değil mi?..Haklarını yememek gerek! Adamlar sözlerini tutuyorlar. Boz AltınıHallet gitsin miydi o şirketin adı, yoksa Booz. Allen Hamilton’muydu?!TCDD’ce istenip (!) kendi paramızla (DB hibesi kılıfında) bize hazırladığı “Demiryollarının Yeniden Yapılandırılması” raporunu (1995) unuttuk mu Bozayı’nın, pardon Boz Altını Hallet Hazretleri adlı CIA’cı şirketin!.. Unuttunuz mu?

Eline sağlık. Derim ya hep, fotoğraflarının da videolarının da tarihsel bir iş yaptığına gönülden inanırım…Hele günü gelince, nasıl acıklı birer yaşam belgesine, belgeseline; içindeki trenleri yitirmeyen yarının insanına esin kaynağına dönüşeceklerini… Bilir, duyarım gönülden. Bu, son “Haydarpaşa’dan ayrılma-uzaklaşma” filmi de çok yalın ve bir o kadar etkileyici, güzel.

Akşama doğru sırtımı güneşe verip yürüdüm. Zaman zaman yaptığım gibi. Demirlibahçe’den, Saimekadın’a, Mamak’a… Sivas’a, Erzincan’a, Erzurum’a Kars’a doğru… Demiryolu kıyısından hep yaptığım gibi. Güneş inmeye yakın geri döndüm. İkindi güneşinin tatlı sıcaklığı giderken sırtımda, dönerken dizlerimde… Düşleri ve düşünceleri de ısıtıp ışıtır mı güneş, diye sordum kendime? Evet, düşleri ve düşünceleri hem ısıtır ışıtır, hem üşütür güneşler. Dönüşte yolum yine o demiryolu “kalıntısı” önüne düşünce düşündüm bunları…

Bir noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum. Önemli. Bilen bilir; ama bilmeyen için üzerine düşülmeli. Dünkü Cumhuriyet’te (27 Ağustos) Ertuğrul Kazancı’nın “Emperyalizme Başkaldırı: Büyük Taarruz” başlıklı önemli ve güncel bir yazısı yayımlandı. Bu, adresine ulaşan yazılar klasörüne eklenecek makalede bir nokta dolayısıyla size yazmak gereksinmesi duydum.

Kimi anılar vardır; bilmeyiz, varlığından haberimiz yoktur. Durur bir yerlerde; günyüzüne çıkacağı günü bekler. Gelir değiştirir hayatımızı, yaşama-yaşanmışa bakışımızı, dahası genelkabullerimizi, kamusal alışkanlıklarımızı; dahası, akışkanlıklarımızı sarsar, ırgalar! Kimi anılar vardır; biliriz, duymuşuzdur; kimi yanlarına az-çok tanıklığımız vardır, yazı-yayın dünyasından. Bekler dururuz, birgün tümüyle elimize, masamıza ulaşacağı günü. Anıların da bekleyeni var mıdır?

Demiryolu ile ulaşımda “hız ve konfor” konusu, ta cumhuriyet demiryolculuğunun kuruluşundan beri konuşulup, tartışılmıştır. Kurtuluş Savaşı içinde, kendisi ve yanındakileri cepheye taşıyacak trenin “daha hızlı” gitmesini isteyen Mustafa Kemal‘e, ulusal demiryolculuğumuzun kurucu Genel Müdürü Behiç Erkin‘in, “Demiryolunun daha hızlı gitmeye uygun olmadığını, katarın gidebildiğinden daha hızlı yürütülmesi durumunda raydan çıkabileceğini” belirterek karşı çıktığı günlerden başlar. (Bkz.: Ölümünün 40. Yılında Ulusal Demiryolculuğumuzun Kurucusu Behiç Erkin, Demirağlardan Örümcek Ağlarına içinde) 

Osmanlı vezirlerinden Hasan Fehmi Efendi (Paşa)’nin hazırladığı, Anadolu’nun bayındırlık işlerine ilişkin rapor (layiha), demiryolu tarihimize ışık tutmak yanında; Osmanlı’nın bayındırlık ve ulaşım alanında içine kıstırıldığı açmazı sergilemesi açısından da önemli bir belgedir. Tanzimat’tan iki kuşak sonra, II. Abdülhamit‘in Bayındırlık Bakanlığını (Nafıa Nazırlığı’nı) yapmış olan Hasan Fehmi Paşa, 24 Nisan 1880’de, başbakanlığa (Başvekâlet makamına) sunduğu bir önerge (takrir) eşliğinde, Anadolu’da bayındırlık konusunu, yol yapımından yerleşmeye, tarımdan sağlığa, eğitimden araştırmaya… irdeleyen bir “rapor” sunar.

Zaman çok hızlı akıyor! Yetişemez olduk olayların gelişimine; dahası akıl-sır erdiremez hale düştük bunca hızlı akıllılığa! Bugünün Hürriyet’inde Ankara-İstanbul demiryolundan hareketle bir minik haber gözüme çarptı. O da aklıma başka haberleri ve soru işaretlerini düşürdü. Hürriyet’teki habercik’e bunlara değindikten sonra döneceğim.