Arazi Kanunnâmesi ve Sultan Abdülaziz’in Avrupa Gezisi (21 Haziran 1867)
James Whittal’ın "Demiryolu şirketleri küçük muhtar cumhuriyetler biçiminde gelişecek." sözlerinde dile gelen siyasal-ekonomik tasarımın altyapısı kuruluyor. İngilizlerin bilinen politikası dışında, Fransa’nın Kırım Savaşı sonrasında, Osmanlı "nezdinde" kazandığı "prestij"i, diplomatik bir baskı aracına dönüştürerek yürüttüğü politikaya değinmek gerekir; dahası açmak… Çünkü, bu politik geçitte döneme tarihselliğini veren tipik olaylar yaşanacaktır.