MUŞ-TATVAN DEMİRYOLU İŞLETMEYE AÇILDI

Türkiye’nin İran’la demiryolu bağlantısını sağlamak amacıyla inşa edilen Muş Tatvan Demiryolunun yapımı ve işletmeye açılış süreci, Yüksek Mühendis Hasan ÇINGI tarafından “MUŞ-TATVAN DEMİRYOLU İŞLETMEYE AÇILDI” adı ile kaleme alınan ve İnşaat Mühendisleri Odası e-kütüphanesinde yayınlanan yazıda şöyle aktarılmaktadır.

25.10.1964 gününde Muş-Tatvan Demiryolu İşletmeye açılmıştır. Açılış törenine, 24.10.1964 gününde Ankara’dan hareket eden hususi tayyare, Başbakan İnönü, Bayındırlık Bakanı ve diğer bakanlarla Senatör, milletvekilleri ve davetliler, Cento Paktına dahil devletlere mensup Büyükelçi ve müsteşarlar, Cento Genel Sekreteri, İran Yollar Bakanlığı müsteşarlarından müteşekkil güzide bir davetli grubu aynı günde Van’a götürmüştür. Oradan 2 Nisan Vapuru ile Tatvan’a geçilmiştir. Ankara’dan giden heyet ve davetlilerle Bitlis, Muş illerinden gelen kesif bir halk topluluğunun da iştirak ettiği törenle 25.10.1964 gününde İnönü’nün elleri ile hat açılmıştır. Açılış törenine ait tafsilatı aynı gün radyo haberlerinden ve gazetelerden öğrenmiş bulunuyoruz. Bu mes’ut hadise münasebeti ile hat hakkında bazı inşai ve teknik bilgileri sunmak istiyoruz.

  Cento parkı çevresinde planlanan ve inşasına karar verilen ve birinci beş yıllık kalkınma planına alınan TÜRK-İRAN DEMİRYOLU müşterek projesi olarak kabul edilen hattın ilk kısmını teşkil eden Muş-Tatvan hattı 1957 sonlarında müteahhidine ihale edilmiş ve 1958 de fiilen işe başlanmıştır.

Hattın karakteri bakımından diğer hatlarımızdan farkı platform genişliği 0,9 metre daha geniş tutularak 600 m. ye çıkartılmış ve 600 m. den aşağı yarıçap, 0.015 meyilden fazla meyil kullanılmamak sureti ile yüksek standartlı bir hat inşa edilmiştir. Cari hat tuli 117 km yi bulmaktadır. İnşaat 1963 senesinde ray döşemeye müsait vaziyete getirilmiştir.

Altı yıl süren ve altı inşaat mevsiminde yapılan işlerin cins ve miktarları:

Kazı işleri:5 920 000 m3

Sanat Yapıları (Beton ve kargir inşaat): 107 400 m3

Toplam tünel uzunluğu: 1700 m

İstasyonlarda yapılan binaların alanları: 23 000 m2

Balast: 263 400 m3 

Üst yapı malzemesinden ahşap traversler muhtelif ihalelerle memleket dahilinden temin edilmiş ve Derince Travers Fabrikasında enjekte, delme ve sabutaj işleri yapılarak 1963 de Muş’a sevk edilmiştir. Ray ve irtibat parçaları ile Demiryol makasları Kruvazmanlar Amerika’dan satın alınarak 1963 yılının inşaat mevsiminde Muş’a sevkine başlanmış ve Haziran 1963 de poz faaliyetine geçilmiştir. 25 Ekim 1963 tarihinde de Van gölü sahillerinde bulunan TUĞ istasyonunda lokomotif sesleri duyulmuştur. Ancak gerek yoldaki tamirat işlerinin tamamlanmaması ve gerekse işletme bakımından lüzumlu görülen noksanlıkların ikmali bakımından 1964 inşaat mevsiminin çalışma mevsimi içerisine girmesi bu hattın işletmeye açılmasının 25.10.1964 gününe kalmasını gerektirmiştir.

Bu gün demiryol tarihine yeni bir başarılı sahife daha ilave etmiş olmakla memleketi demirağlarla örmek azmimizin yeni bir tezahürü olmuştur. Muş-Tatvan hattı için üst yapı istimlâk ve idari masraflar hariç 124 000 000 lira sarf edilmiş olacaktır. Amerika’dan satın alınan üst yapı malzemesi, döner köprü, vagon kantarı gibi tesislerle tamiratta kullanılacak makineler için AID kredisinden temin edilen 6 milyon dolardan 4.3 milyon doları sarf edilmiş bulunmaktadır.

3487 sayılı kanun gereğince iki sene işletme tamiratı Demiryollar ve Limanlar İnşaat Reisliği tarafından temin edildikten sonra 25 Ekim 1966 tarihinde TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğüne devri yapılacaktır.

Önümüzdeki üç yıl içerisinde yine Cento Paktı çerçevesinde inşası planlanmış olan Van Gölü feribot iskeleleri ve tesisleri ile Van-Kotur (İran hududu) kısmı inşaatı tamamlandıktan sonra lokomotif seslerinin İran hudutlarında duyulması temin edilecektir. Böylece İran-Türk demiryol şebekeleri bu hudut noktasından birbirlerine bağlanmış olacaklardır. Projenin bu kısmının tamamlanması ile milletler arası değerde büyük bir eser meydana gelmiş olacaktır.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu