AİHM ilk kez 12 Eylül cezası kesti
AİHM ilk kez 12 Eylül cezası kesti
Darbeden sonra ölümüne işkence gören TÖB-DER’li Aksakal’ın eşi Türkiye’yi 50 bin avro tazminata mahkûm ettirdi. AİHM kararını 12 Eylül’ün 27. yıldönümünden bir gün önce açıkladı
TÖB-DER üyesi Cengiz Aksakal, 12 Eylül 1980’deki darbeden sonra ekim ayında gözaltına alınıp sorgulandığı karakolda ölümüne işkence gören ve yaşamını yitiren yüzlerce isimden biriydi. Aksakal’ın ölümünün peşini bırakmayan eşi Teren Aksakal, Türkiye’deki yargı sürecinden sonuç alamayınca başvurduğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) Türkiye’yi 50 bin avro (yaklaşık 90 bin YTL) tazminata mahkûm ettirdi. AİHM, 12 Eylül’ün yıldönümünden bir gün önce sonuçlandırdığı davada, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 2. ve 3. maddelerindeki "yaşam hakkı" ve "işkence ve kötü muamelenin önlenmesi" gibi "kutsal" değerlerin ihlal edildiği, buna karşılık Türkiye’de bunu telafi edecek, caydırıcı bir yasal süreç işlemediği sonucuna vardı.
Şavşat’a bağlı Veliköy’de doğan ve aynı köyde öğretmenlik yapan Aksakal, TÖB-DER üyesiydi. 12 Eylül darbesinin ardından Veliköy Jandarma Karakolu tarafından gözaltına alındı ve sorgu için Artvin’e, adı darbe günlerinde ‘işkencehane’ye çıkan eski Öğretmen Okulu’na gönderildi. Gördüğü yoğun işkenceler sonucu 3 Kasım 1980’de hastaneye kaldırıldı ve 12 Kasım 1980 günü yaşamını yitirdi.
Tanık ifade değiştirdi
Cengiz Aksakal’ın işkence sonucu öldüğü doktor raporu ile saptandı. 9. Kolordu Askeri Mahkemesi’nde yapılan yargılama sonucu, işkenceden sorumlu tutulan Üsteğmen Ferit Ildıran ve Astsubay Vecdi Cengiz 2’şer yıl 6’şar ay hapis cezasına çarptırıldılar. Ancak dava Yargıtay aşamasındayken Artvin’de işkence yapanları teşhis eden Halit Dursun ifadesini değiştirdi ve diğer tanıklar ve somut deliller dikkate alınmayarak beraat kararı verildi.
Türkiye’deki yargılamadan sonuç alamayan Teren Aksakal, olayı AİHM’ye taşıdı. AİHM, dün davayı sonuçlandırdı. Cengiz Aksakal’ın otopsi raporunda vücudunda yara bereler, yanıklar, çürükler bulunduğunun yazıldığı anımsatılan AİHM kararında, Teren Aksakal’ın 1981’de yasal süreci başlatmasına karşın faillerin yargılamasının 30 Aralık 1997’de başladığına ve 30 Ocak 2003’te sonuçlandığına dikkat çekildi. Yerel mahkemenin Artvin Jandarma komutanlığı’ndan iki jandarma hakkında iki yıl 6 ay hapis cezası verdiğini anımsatan AİHM heyeti, Türkiye’deki yerel mahkeme kararında jandarmaların "Kendi hastalığından öldü" demelerine karşın Aksakal’a yapılan işkenceye dahil olduğunun kabul edildiğine işaret edildi. Mahkeme kararının hiçbir zaman uygulanmadığını vurgulayan AİHM heyeti, AİHS’nin ‘yaşam hakkı’nı güvence altına alan 2. maddesi ile ‘işkence ve kötü muameleyi yasaklayan’ 3. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi.
Başvuru hakkı 87’de tanındı ama
Türkiye’nin, dava boyunca Cengiz Aksakal’ın ölümünün ve eşinin başvurusunun, Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşlarına bireysel başvuru hakkı tanıdığı 28 Ocak 1987’den önce gerçekleştiğini gerekçe gösterek yargılama yapılamayacağını savunduğunun da anımsatıldığı AİHM kararında özetle şöyle denildi: "Fakat, mahkeme (AİHM) başvuruyu kabul edilebilir ilan etti. Yargılamadaki kusurlar, gerekli aciliyet ve dikkatin sergilenmemesi ve son olarak da faillerin ceza almayacaklarından emin bir şekilde keyiflerine bakması nedeniyle, mahkeme (AİHM) soruşturmanın gereken özenden ve caydırıcılıktan uzak olduğu görüşünü benimsedi. Bu davanın özel koşulları göz önünde bulundurularak mahkeme şu sonuca vardı: (Türkiye’deki) Yargılama sonucunda ortaya çıkan sonuç, (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin yaşam hakkını düzenleyen) 2. ve (işkence ve kötü muameleyi yasaklayan) 3. maddelerinde kutsal olarak kabul edilen değerlerin ihlaline uygun bir telafi sunmamıştır. Mahkeme 5’e karşı iki oyla 2 ve 3. maddelerin ihlal edildiğine karar vermiştir ve oybirliği ile başvuru sahibine 45 bin avro manevi tazminat ve masraflar için 5 bin avro ödenmesine karar vermiştir."
www.sendika.org
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=13098