Başbakanlık Yüksek Denetleme Kuruluna Güven Kalmadı mı
TCDD Ana statüsündeki ve 233 sayılı KHK’deki denetime ait hükümler gereği her yıl Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunca denetlenir ve düzenlenen raporlar ilgili mercilere verilirdi. Ancak TCDD’nin Dünya Bankası fonlarından sağladığı kredi anlaşması hükümleri gereği TCDD hesapları Bağımsız Denetim Şirketlerine denetletilmeye başlanılması üzerine "yapılan bu denetimin yasal dayanağı var mıdır" sorusu aklımıza gelmiştir.
28.10.1984 tarihli ve 18559 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü (TCDD) Ana Statüsü" nün Beşinci Kısmında "Mali Hükümler, Tasfiye ve Denetim" başlığı altındaki 20. Maddesinde"Plan, Program ve Bütçeler, yatırım projelerinin hazırlanması, yatırım ve finansman programları, küçük tamamlama idame ve yenileme yatırımları, fiyat ve tarifeler, muhasebe sistemleri, bilançolar, netice hesapları ve faaliyet raporları, kar dağıtımı, tasfiye ve denetim konularında KHK hükümleri uygulanır" denilmektedir.
Burada atıfta bulunulan KHK’nin 233 sayılı Kanun Hükmünde kararname olduğunu TCDD Ana Statüsünün 1. Maddesindeki "Bu Ana Statünün amacı; 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine tabi olarak ve söz konusu Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde faaliyette bulunmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü adı altında teşkil olunan Kamu İktisadi Kuruluşu’nun hukuki bünye, amaç ve faaliyet konuları, organları ve teşkilat yapısı, müessese, bağlı ortaklık ve iştirakleri ile bunlar arasındaki ilişkileri ile ilgili diğer hususları düzenlemektir."İfadeden anlaşılmaktadır.
Peki 233 sayılı KHK, bir KİK (Kamu İktisadi Kuruluşu) olan TCDD’nin denetimi konusunda ne hüküm getiriyor.
18.06.1984 tarih ve 18435 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 8.6.1984 tarih ve 233 sayılı KHK’nin Beşinci Bölümünde "Denetleme" başlığı altında KİK’nın nasıl ve kimler tarafından denetleneceği açık olarak belirtilmiştir.
|
BEŞİNCİ BÖLÜM Denetleme Mali, idari ve teknik denetim, denetleme raporları Madde 39 – Teşebbüsler, müesseseler ve bağlı ortaklıklar, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun mali, idari ve teknik yönden sürekli denetimine tabidir. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu; teşebbüslerin, müesseselerin ve bağlı ortaklıkların bir yıla ait hesap ve işlemleri üzerindeki incelemelerini en geç ertesi yılın Ekim ayı sonuna kadar tamamlar. Kurulca düzenlenen raporlar ilgili mercilere verilir İlgili Bakanlığın gözetim ve denetimi: Madde 40 – 1. İlgili bakanlık; teşebbüs, müessese ve bağlı ortaklık faaliyetlerinin kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine uygun olarak yürütülmesini gözetmekle görevlidir. 2. Birinci fıkrada belirtilen amaçla ilgili bakanlık, gerekli hallerde teşebbüslerin hesaplarını ve işlemlerini teftiş ve tahkike tabi tutmaya ve bunların iktisadi ve mali durumlarını tespit ettirmeye yetkilidir. Bu yetki, kuruluşların görev ve yetkilerini daraltmayacak, normal faaliyetlerini aksatmayacak şekilde kullanılır. http://www.memurlar.net/haber/1144/
|
233 sayılı Kanun Hükmündeki Kararnameye göre TCDD’nin mali, idari ve teknik denetimi Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunca her yıl düzenli olarak yapılır. Ayrıca bağlı olunan Ulaştırma Bakanlığınca TCDD faaliyetleri kanun tüzük yönetmeliklere uygun yürütülüp yürütülmediği gözetilir, gerek duyulan hallerde de kurumun yetkilerini daraltmayacak şekilde inceleme ve tahkike tabi tutar.
233 sayılı KHK’nin bu açık hükmüne rağmen TCDD’nin 18.12.2009 tarih B.11.2.DDY.0.65.00.06-604.99-17789 sayılı emrinde "Dünya Bankası fonlarından sağlanan krediyle yürütülen Demiryollarının Yeniden Yapılandırma Projesi 4787-TU kapsamında, kredi anlaşmasında yer alan hükümler gereği, TCDD’nin 2007, 2008, 2009, 2010 yıllarına ait hesaplarının Uluslararası Muhasebe Standart’larına (ISA) uygun olarak mali denetim işi için DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. ile 15 Aralık 2009 tarihinde sözleşme imzalandığı ve firmanın çalışmalara başladığı, denetim esnasında firmaya gereken ilgi ve kolaylığın gösterilmesi" istenilmiştir.
Bu emirden çıkarımlarımız ise şöyledir.
1) DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.ne yaptırılan mali denetimin yasal dayanağı olmadığı gibi 233 sayılı KHK’ye aykırı bir denetimdir.
2) DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş.nin 2007, 2008, 2009 mali denetim rapor sonuçları ile Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu elemanlarının denetimi sonucu tanzim olunan rapor sonuçlarında çelişkili hususlar olduğunda hangi denetim raporu esas alınacaktır.
3) İlgi emirde DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. tarafından yapılacak denetimin yasal olmadığı bilinmekteki firmaya gereken kolaylığın gösterilmesi istenilmektedir.
DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. tarafından 31.12.20009 tarihinde yapılacak ön incelemeler için TCDD’den talep edilen bilgi ve belgeler için yazılan yazının altına DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. ile beraber Member Of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU adlı bir firmanın da adı yazılıdır.
Söz konusu firma hakkında yapmış olduğumuz kısa incelemede Global Office 1633 Broadway New York, New York 10019-6754 USA adresinde faaliyetini sürdürdüğünü tespit ettik.
| For members of the press or media For general media inquiries, recent press releases, facts and figures about Deloitte and information about our alliances, please visit our global Press Room. For information about our founders, the organization’s history, awards and global leadership, see About Us. The primary contact for global press relations or media inquiries at Deloitte is Madonna Jarrett, Director, Global Public Relations & CEO Communications. Please contact her at: Deloitte http://www.deloitte.com/view/en_GX/global/contactus/index.htm |
Ancak Deloitte’nin TCDD’ye kredi sağlayan Dünya bankası ile organik bir bağının olup olmadığını saptayamadık.
İTÜ sözlükteki tarihçesinde Deloitte’nin, "William Welch Deloitte 1845 yılında Londra’da kendi muhasebe bürosunu açtığı, 1849 yılında "great westwrn railway" hesapları ile ilgili çalışmasından dolayı "bağımsız denetçi" olarak atanan ilk kişi olduğu, 1867 yılında demiryolu şirketleri kanunu ile denetçilerin görev ve sorumluluklarının tanımlandığı, 1880 yılında Deloitte’nin Newyork’da ofis açtığı, daha sonraki yıllarda bu alanda faaliyet sürdüren TOUCHE ve TOHMATSU adlı şirketlerle birleşme yaşandığı, Deloitte’nin Türkiye’de 1986 yılında kurulduğu, Deloitte’nin müşterileri arasında dünya bankası, en büyük 6 banka, TC Merkez Bankası, Microsoft, General Motors gibi firmaların bulunduğu" ifade edilmektedir.
http://www.itusozluk.com/goster.php/deloitte+touche+tohmatsu
http://www.epdk.gov.tr/denetim/bagimsiz/kurulus/adresbilgisi.asp link adresinde Bağımsız Mali Denetim Kuruluşlarının listesi yayınlanmaktadır. Bu listeye göre Türkiye’de 83 adet Bağımsız Mali Denetim Kuruluşu vardır.
Deloitte’nin Türkçe sayfasındaki denetim başlığı altındaki "Müşteri ihtiyaçları doğrultusunda yasal gerekliliklerin yanı sıra, kalite ve verimliliği arttırmak Deloitte’un başlıca hedefidir." ifade dikkat çekmektedir.
Demek ki yapılan denetimde müşterinin ihtiyacı doğrultusunda ve yasal gereklilik hedeflenmektedir.
TCDD’nin, DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş’ne denetlendirilmesinde yasal gereklilik olmadığını yukarıda izah etmiştik.
Demek ki geriye kalan ne?
Müşteri ihtiyacı.
Müşteri kim?
TCDD.
TCDD’ye bu denetimi dayatan kim?
Krediyi veren Dünya Bankası.
1986 yılında Deloitte’nin Türkiye’de kurulmasına da bir mercek tutalım. Deloitte Türkiye’nin kurucu ortaklarından olan Levent Yaveroğlu, kariyerine Devlet Planlama Teşkilatında ve Ulaştırma Bakanlığına bağlı Ulaştırma Koordinasyon İdaresinde başlamıştır. Bugün halen devlet taşımacılık sektöründe kullanılan tek düzen muhasebe planının kurulmasına yardımda bulunmuştur. Levent Yaveroğlu 1976 yılında PROTEK Danışmanlık A.Ş.’ne yönetici-ortak olarak katılmıştır. Bu başarılı on yıl boyunca muhasebe sistemleri danışmanlığı ve büyük devlet kuruluşlarından küçük Türk işletmelerine kadar birçok konuda uluslararası tecrübe kazanmıştır.
1986 yılı Mayıs ayında ise Levent Yaveroğlu Deloitte Haskins & Sells International’a bağlı olarak Deloitte & Touche Türkiye’nin kuruluş çalışmalarında sorumluluk almıştır. O tarihten beri Deloitte Türkiye’nin birçok büyük müşterisinin denetiminde fiilen görev almıştır. Yaveroğlu Beyrut Amerikan Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra yüksek lisans derecesini Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde tamamlamıştır. Levent Yaveroğlu, Yeminli Mali Müşavir’dir ve Deloitte Türkiye Kıdemli Ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı’dır.
Biz yazıyı hazırlarken Fenerbahçe eski kulüp yöneticisi Hakan Bilal Kutlualp tarafından Fenerbahçe Kulübü ve Deloitte Firmasının adının karıştığı bir iddia 26.07.2010 ve 27.07.2010 tarihli Fanatik gazetesinde yer aldı. İddiaya göre Fenerbahçe Kulübü kes yapıştır yöntemi kullanarak Deloetti firmasınca denetim yapıldığı izlenimi vermiş. Kulüp tarafından yapılan açıklamada bu iddia yalanlanmış, Deloetti firma temsilcisinin konuyu yargıya taşıyacağız beyanatı üzerine ise, Kulüp Deloetti firmasının temsilcisinin değil bizzat başkanı Levent Yaveroğlu’nun çıkıp açıklama yapmasının beklendiği ifade edilmiştir.
Gelelim biz asıl konumuz olan TCDD’nin DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. ve Member Of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU tarafından denetlenmesinde cevap aradığımız sorulara
1)TCDD’nin Dünya bankasından sağladığı kredi anlaşmasının içeriğinde neler vardır.
2)Bu kredi anlaşması hükümleri arasında TCDD’nin mali yapısının bağımsız denetçilere denetletileceğine dair hüküm var mıdır.
3)Sağlanan bu kredinin anlaşma hükümleri arasında TCDD’nin bağımsız denetim şirketlerine denetimine dair bir hüküm konuldu ise, bu denetim şirketinin DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. ve Member Of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU olacağına dair bir önceden belirleme var mıdır.
4)DRT Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş. ve Member Of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU’ya yapılan denetim için ne kadar ödenmiştir. Yapılan ödeme alınan kredinin kaçta kaçını oluşturmaktadır.
4)233 sayılı KHK’ye ce TCDD Ana statüsünde belirlenen DENETİM hükümlerine aykırı olarak bağımsız denetim şirketlerine TCDD hesaplarının denetlendirilmesi nasıl görmezden gelinmiştir.
5)TCDD’nin Yeniden Yapılandırılması için yürütülen faaliyetler yasalara aykırı davranmaya imkan veriyormu?
6)Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun yaptığı denetime güvenilmiyor mu?
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu