Bizde projelerin ortalama yapım süresi 3,5 yıl dediler

2014 yılı sonbaharından itibaren 2015 ilkbaharına kadar Marmaray projesinden yansıyan haberlerde inşaatın durduğu, maliyet artışları nedeni ile kriz yaşandığı söyleniyordu. Krizin giderek derinleştiği firmanın işi bırakma yada devretme noktasına geldiği, bakanlığın başka firmalarla görüşmesinin devam ettiği yönünde açıklamalar gelmekte idi.

Bu haberleri ve yapılan açıklamaları tarih sırasına göre bir hatırlayalım.

23 Ekim 2014 tarihinde Aydınlık Gazetesinde Marmaray’a İspanyol rötarı başlığı ve bir TCDD yetkilisine dayandırılarak yapılan haberde “İspanyol firmasına ihaledeki şartlara göre ödeme yapıldığı ancak OHL’nin proje maliyetlerinin artmasını bahane göstererek işi ağırdan aldığı hatta durdurduğu, bu olumsuz gelişme nedeniyle bir süredir kriz yaşandığı ve henüz çözüm bulunamadığı, Marmaray’ın Halkalı’ya kadar olan etabının 2015 yılına yetişmesinin mümkün olmadığı ” dile getirilmiştir.

23 Ekim 2014 tarihli Aydınlık gazetesinde yer alan haberde Bakan Elvan yaptığı açıklamada “yüklenici firmanın çalışmalarını biraz ağırlaştırdığını, bu konuda Bakanlığın gerekli uyarıları yaptığını, 2015 Haziran ayına kadar bitirmeleri güç görünüyor, sözleşme hükümlerine göre biz de gereken neyse onu yapacağız. Bu sürecin hızlanması için gereken çabayı göstereceğiz” ifadelerini kullanmıştı.

24 Ekim 2014 tarihinde Ulaştırma Bakanlığı, 23 Ekim 2014 tarihinde basında çıkan haberler üzerine Gebze-Halkalı Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi işiyle ilgili açıklama yaptı. Projenin askıya alınmasının söz konusu olmadığı belirtilerek, OHL-Dimetronic firmalarının yükleniciliğinde devam ettiği vurgulandı. Projenin 26 Ekim 2011 tarihinde imzalandığı ve Haziran 2015’te biteceği açıklandı.

28 Ekim 2014 Bakan Lütfi Elvan, milyonlarca İstanbullunun bitmesi için gün saydığı Marmaray’ın 2. etabına ilişkin bilgi verirken de, projeyi alan İspanyol OHL firmasının projeyi ağırdan aldığını belirterek, “Biz de bakanlık olarak gerekli uyarıları yaptık, gerekli mekanizmalar işletildi. Şu aşamada firmanın bazı firmalarımızla görüşmesi devam ediyor, sanki devretme eğilimi var gibi söz konusu. Ama biz bunun takipçisiyiz” diye konuştu. 

02 Şubat 2015 tarihinde Aydınlık Gazetesinde “Hükümetteki kriz Marmaray’a sıçradı” başlığı altında yazılan haberde “Marmaray Projesi kapsamında Sirkeci-Halkalı, Gebze-Haydarpaşa banliyö hatlarının iyileştirilmesi çalışmalarının durdurulmasının nedeni yeni bakan olduğunu, Ulaştırma Bakanı Lütfi Elvan’ın, eski Bakan Binali Yıldırım dönemindeki projelerin hakedişlerini onaylamaması nedeniyle çalışmaları durduğunu” bildirdi.  

07 Nisan 2015 tarihinde Aydınlık Gazetesinde “maliyet artışını bahane ederek işi durduran İspanyol OHL firmasının yarım bıraktığı projeyi Ankara merkezli Çelikler Holding tamamlayacağı. Bakanlığın söz konusu projeyi tamamlamak için firmaya 24 ay süre tanıdığı. Bu durumda Marmaray’ın Gebze-Halkalı banliyö etabının en iyi ihtimalle 2017’de hizmete girebileceği. Çelikler İnşaat’la İspanyol OHL firması arasında devir teslim görüşmesinin sürdüğü” şeklinde bir haber yer almıştır. 

18 Haziran 2015 tarihi Marmaray projesinin sözleşmesel olarak açılış tarihi olup Haydarpaşa Dayanışması bu tarihte Haydarpaşa Gar merdivenlerinde yapmış olduğu basın açıklaması ile “Haydarpaşa garında trenimizi bekliyoruz” demesinin üzerinden 5 gün geçmişti ki Hürriyet Gazetesinde “Hürriyet milyonlarca İstanbullu’nun beklediği yeni takvimi açıklıyor” başlığı ile bir haber yer aldı. 

Hürriyet Gazetesinde yer alan habere göre “Marmaray Projesi kapsamında banliyö hatlarının iyileştirilmesi çalışmasında Ulaştırma Bakanlığı ile İspanyol OHL- Dimetronic firmaları arasında görüşmelerin sona ermiş. Bakanlık, firmaya Haziran 2015’te bitmesi gereken hatların tamamlanması için ek süre vermiş. İspanyol konsorsiyum uzun bir zaman sonra 8 Haziran’dan itibaren çalışmalara yeniden başlamış ve Gebze-Pendik arasını bu yılın sonunda; Halkalı-Kazlıçeşme hattını Eylül 2016’da; Ayrılıkçeşme-Pendik hattını 2016’nın sonunda bitirmeyi taahhüt etmiş.”

Haberin devamında “Bakanlıktan edinilen bilgiye göre, firmanın ek maliyet talebi kabul görmezken, ek süre verilmesi konusunda anlaşmaya varıldığı” dile getirilmiştir.  

İLK İHALE

Marmaray Projesi’nin ikinci etabı olan, “Gebze-Haydarpaşa, Sirkeci-Halkalı Banliyö Hatlarının İyileştirilmesi” için Nisan 2006 tarihinde yapılan ilk ihaleyi en düşük teklifi veren (863 milyon 372 bin 904 euro) AMD (Alstrom-Marubeni-Doğuş) Konsorsiyumu kazandı.

Ulaştırma bakanlığı Müsteşarı İbrahim Şahin sözleşmenin 650 milyon Euro tutarındaki kısmının finansmanının Avrupa Yatırım Bankası’nca karşılanacağını, bu kredinin, 15 Mart 2013’e kadar geri ödemesiz olmak üzere, toplam 22 yıllık bir finansman olduğunu, CR1 sözleşmesinin bu yıl içinde başlamasının ve işlerin 48 ayda tamamlanmasının planlandığını bildirdi. 

İLK İHALENİN FESHİ

AMD (Alstrom-Marubeni-Doğuş) Konsorsiyumu, sözleşmeyi “mevcut sözleşme şartlarında projeye devam edemeyecekleri” gerekçesiyle fesh etti ve 13 Temmuz 2010’da ICC Tahkime başvurdu. Tahkim süreci hala devam etmektedir. 

UDH’nin açıklaması “CR3 Sözleşmesi daha önce CR1 Sözleşmesi olarak ihale edilmiş ve verilmiştir (Haziran 2007), ancak 2010 yılı Nisan ayında çok az miktarda inşaat işi tamamlanmış olarak feshedilmiştir.” 

İKİNCİ İHALE

İkinci kez yapılan Marmaray Projesi “Gebze Halkalı Banliyö hatlarının iyileştirilmesi ve mekanik sistemleri” işi adlı ihaleyi 1 milyar 42 milyon Avroluk teklifiyle CR3  Obrascon Huarte Lain (OHL) SA- Dimetronic SA Ortak Girişimi kazanmış ve 26 Ekim 2011 tarihinde CR3 sözleşmesi imzalanmıştır.

İKİNCİ İHALE FESHİNDEN VAZGEÇİLİP SÜRE UZATMAYA

2014 yılı Ekim ayında OHL de maliyet artışını gerekçe göstererek işi yavaşlattı ve bırakmak istediği basına yansıdı. OHL yalnızca kendisine teslim edilen hatları sökmek dışında yalnızca Gebze Pendik arası 3 yolun inşası konusunda gözle görülür bir faaliyet yürüttü. İktidar projeye yeni ödeme yapacaksa bile bunu OHL ye yapmak istemiyor. Çelikler Holding’e işi tamamlatarak ona para ödemesi yapmak istiyor. Yapılan görüşmeler sonucunda OHL’ye işi tamamlaması için ek süre verildi.

YANIT BEKLEYEN SORULAR

I. İhaleye yönelik sorduğumuz ve bu güne kadar yanıt alamadığımız sorular

-AMD’nin sözleşmeyi tek taraflı fesh etmesinde, Marmaray CR1 etabı hakkında açılan davaların etkisi var mı? “Dolaylı olarak özelleştirme içermesi” gerekçesi en çok öne çıkan ve harici birçok ciddi gerekçeyi de içeren iptal davalarıyla ilgili olarak, hukuktan bir kaçış söz konusu olabilir mi? Yada bu davaları düşürmek/konusuz bırakmak, hedefler arasında olabilir mi?

-Sözleşme şartları ağır gerekçesinin arkasından, devleti çok zarara uğratması muhtemel olan “yüklenici” tarafı ağır basan yeni bir sözleşme mi ihale edilecek?

-Bu işten; hazinenin, TCDD’nin veya konsorsiyumun zararı ne kadar? Bu bilgiler niye hala açıklanmıyor?

-Birdenbire sözleşme şartları ağırlaşmadığına göre, bu sürece neden seyirci kalındı? Yoksa bu beklenen bir durum muydu?

-Proje güzergahı mı değiştirildi? Bu sözleşme iptali, bunun yolunu mu açacak?

II. İHALEYE YÖNELİK SORULAR

– DLH ve Yüklenici arasında imzalanan iş programına göre iş ilerleyişi takip edildi mi?

– TCDD banliyö hatları iş programında öngörülen tarihte tren seferlerine kapatılıp yükleniciye teslim edilmesine rağmen taahhüt edilen sürelerde herhangi bir inşaat faaliyetine başlanmamasının gerekçeleri nelerdir. Bu konurda resmi bir yaptırım uygulaması var mıdır?

-İ ş programına uygun ilerleme yapılmadı ise gereken uyarılar yapıldı mı bu konuda resmi bir yazışma var mıdır?

– 18 haziran 2015 tarihinde anahtar teslim edilmesi gereken projenin başlangıcından bugüne kadar neden bir ilerleme kaydetmediğinin gerekçeleri belgeleri ile kamuoyuna neden açıklanmıyor.

– Yüklenici firmaya verilen ek sürenin gerekçelerinin neler olduğu açıklanmalıdır.  Gecikmeler yüklenicinin kusurundan kaynaklı ise verilen ceza kamuoyuna açıklanmalıdır. Gecikme kurumdan kaynaklı işe nedenlerinin açıklanması ayrıca verilen süre uzatımında yapılacak imalatlara fiyat farkının ödenip ödenmeyeceği ayrıntılı olarak açıklanmalıdır.

– Süre uzatma konusunda yüklenici ile kurum arasında yapılan sözleşmenin kamuoyuna açıklanması gerekir.

– Basına yansımış şekline göre 2016 tarihi sonu itibarı ile bitirilmesi düşünülen işin taahhüt edilen zamanda bitirileceği konusunda herhangi bir teminat alınmış mıdır?

– Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının web sayfasında Marmaray trenlerinin 13 km lik tüp kesiminde işletme sıklığının 5 dakikaya inmesi kamuoyuna açıklanırken neden projenin 76 km lik kısmının tamamlanabilmesi için firmaya ek süre verildiği kamuoyuna açıklanmamıştır.  Hürriyet Gazetesi UDHB’nın resmi yayın organı mıdır?

– Banliyö hatlarının kapatılması sonrası İBB tarafından satın alınan 213 adet otobüs, E-5 altındaki Anadolu-Ray metrosunun Gebze’ye uzatılmasının planlanması, Bağdat Caddesine Havaray projesinin gündeme gelmesi banliyö tren hatlarının bir daha açılmayacağı konusunda kamuoyunu umutsuzluğa sevk etmektedir. Banliyö trenlerinin yarattığı boşluğa çözüm olması için alınan 213 adet otobüs karayolu trafiğinin daha fazla artmasına ve seyahat süresinin uzamasına neden olmuştur.

–  15 Ocak 2013 tarihinde AKP Grup toplantısında konuşan dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan “Marmaray projesi ve banliyö hatları için bu yıl 9,3 milyar lira ödenek ayırıyor, bu projeyi inşallah bu yıl 30 Eylül tarihinde tamamlıyor, hizmete açıyoruz.” dedi ve devamında da ” 2001 yılında projelerin ortalama tamamlanma süresinin 9 yıl olduğunu, kendilerinin döneminde ise projelerin tamamlanma süresinin 3,5 yıla kadar düşürüldüğünü” söylemiştir. (http://beyazgazete.com/video/webtv/siyaset-3/basbakan-erdogan-marmaray-projesi-30-eylul-de-bitecek-366273.html)

AKP iktidarında 2006 yılında ihalesi yapılan Marmaray projesi üzerinden 9 yıl geçtiği halde tamamlanamamış, ikinci bir ihale yapılmış, ikinci ihaleyi alan yüklenici işi bırakma noktasına gelmiş 2015 yılı Mayıs ayında yükleniciye yaklaşık 2 yıllık ek süre daha verilmiştir. Yani marmaray projesinin tamamlanma süresi şuan itibarı ile 11 yıla çıkmıştır.

– Kamuoyunun asıl merak ettiği ise Sayıştay raporuna göre TCDD’nin zararının beş yılda iki kat artarak 9.5 milyar lirayı bulduğu, 2013’ü 1 milyar 280 milyon liralık zararla kapattığı ve yüksek maliyetlerle işletmecilik yapılmasının önemli bir sorun olduğu belirtilirken Marmaray projesinin kamuya verdiği zarar ne kadardır?

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu