7 Nolu Koruma Kurulu Yine Bildiğini Okudu.

İstanbul VII Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu 15.09.2009 tarih 108-1 sayılı kararında; İstanbul İli Bakırköy ve Küçükçekmece İlçeleri 61 ada, 1 parsel, 72 ada, 2 parsel 712 ada 7 ve 8 parsel ile Küçükçekmece İlçesi 4602 parselde yer alan Bakırköy Halkalı arasında kalan demiryolu hattındaki yapıların tescilli olması nedeni ile hattın ayrıca kentsel ve tarihi sit alanı olarak tesciline gerek olmadığına karar vermiştir.

Haydarpaşa Gebze ve İstanbul halkalı arası demiryolu hattı ve çevresindeki yapıların bir bütünlük içinde endüstriyel demiryolu mirası olarak koruma altına alınması talebi neden yapılmıştır.

Bu sorunun cevabı kısaca: Marmaray Projesidir.

Marmaray projesi kapsamında Haydarpaşa Gebze ve İstanbul Halkalı arasındaki iki hatlı demiryolu üç hatta çıkartılacak, birçok istasyon (29 adet) yıkılacak, kalanları da yeni kurulacak raylı sistemde kullanılmayacaktır. İstanbul’un merkezi garları olan Haydarpaşa ve Sirkeci Garları kentsel dönüşüme tabi kılınarak demiryolu ile bağlantısı kesilecektir. Bu projenin öğrenilmesi üzerine Haydarpaşa Halkalı arasında tarihi ve kültürel miras olan demiryolu hattımızın çevresi ile birlikte koruma altına alınması için başvuru yapılmıştır.

 TCDD Menkşe kampı içindeki istasyon binası

Yapılan başvuruda demiryolu mirasının ne olduğu ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, talep yazımıza dünyada koruma altına alınmış demiryolu hatlarının ayrıntılı listeleri de eklenmiştir. Ayrıca Yrd. Doç. Dr. Yonca Kösebay Erkan’ın "ANADOLU DEMİRYOLU ÇEVRESİNDE GELİŞEN MİMARİ VE KORUNMASI" adlı doktora tezi de başvurulabilecek kaynak olarak gösterilmiştir.

BTS, Mimarlar Odası ve ICOMOS’un 30.07.2007 tarihli yazılı müracaat ile Haydarpaşa –Gebze ve Sirkeci–Halkalı banliyö hatlarının; sahip oldukları tarihi ve kültürel değerler dolayısıyla, tarihi kentsel ve kültürel SİT alanı ilan edilmesi talebi ile başlayan süreçte, İstanbul VII Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tam 2 yıl 2 ay sonra 15.09.2009 tarih 108-1 sayılı kararında; "sorumluluk alanını kapsayan Bakırköy Halkalı arası demiryolu hattındaki yapıların tescilli olması nedeni ile hattın ayrıca kentsel ve tarihi sit alanı olarak tesciline gerek olmadığına" karar vermiştir.

Bakırköy Halkalı arasında Marmaray projesi kapsamında yıkılacak İstasyon ve demiryolu tesislerinin listesini bir kez daha yayınlıyoruz.

Niye mi?

Çünkü biliyoruz ki VII Nolu Koruma Kurulu, 15.09.2009 tarih 108-1 sayılı kararını alırken bu liste ve Marmaray Projesi bütünlüklü olarak göz önünde bulundurmamıştır.

İstanbul’da bulunan Koruma Kurullarına Marmaray Projesi bir bütün olarak gelmediğini/getirilmediğini, kurullarında Marmaray projesine bir bütün olarak olur vermediğini biliyoruz. Projeyi kurullara parça parça getiriyorlar. Projeye başlanılmadan önce proje tamamlandığında hattın nasıl olacağı üç boyutlu olarak maket haline getirilseydi ya da başka tekniklerle canlandırma yapılarak koruma kurullarına gösterilseydi "çağın projesi" diye sunulan Marmaray Projesinin "demiryolu mirası" nı nasıl yok edeceği görülürdü.

Bakırköy Halkalı arası demiryolu hattındaki yapıların tescilli olması nedeni ile hattın ayrıca kentsel ve tarihi sit alanı olarak tesciline gerek olmadığına 15.09.2009 tarih 108-1 sayılı kararı ile karar veren İstanbul VII Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunu ve bu yönde karar verecek İstanbul’daki koruma kurullarına Kültür ve Tabiat varlıkları Koruma Yüksek Kurulunun 05.11.1999 tarih ve 664 sayılı ilke kararını hatırlatmakta yarar görüyoruz.

"…Koruma alanı belirlenmemiş sit alanı dışındaki tescilli parsellerde, bu parsele komşu olan veya aralarında yol geçse dahi bu parsele cephe veren parsellerin koruma alanı olarak kabul edilmesine, bu alanlarda gelecekte yapılacak uygulamalarda aksaklıklara neden olunmaması için Koruma Kurullarından karar alınmadan bir uygulama yapılamayacağı…"

Bu ilke kararı göz önünde bulundurulduğunda Haydarpaşa Gebze ve Sirkeci Halkalı demiryolu ve çevresinin bütünlüklü olarak endüstriyel demiryolu mirası kapsamında korumaya alınması talebimizin ne kadar yerinde olduğu ve de reddedilemeyeceği açıktır. Henüz talebimizi karara bağlamamış olan koruma kurullarından bu ilke kararı doğrultusunda Demiryolu mirasımız için bir yıkım uygulaması olacak Marmaray Projesine izin çıkmaması gerektiğine olan inancımızı korumak istiyoruz.

Marmaray Projesi tam olarak bitmeden de Sirkeci-Halkalı hattında "Demiryolu Mirasımız" büyük ölçüde kayba uğradı. Yedikule Cer ve Yol Atölyeleri ile demiryolu mirasımızda önemli bir bölgeydi..Kapanan atelyelerin bulunduğu alan demiryolu müzesi olarak değerlenebilirdi ama ne yazık ki TOKİ’ ye devredildi…

Biz Marmaray Projesinin kent içi ulaşıma ve demiryollarına katkı sağlamayacağını yineliyoruz ve bu hattın korunarak modernleşmesini, demiryollarının kentlerin dışına itilmemesini, yolcu trenlerinin şehrin göbeğine kadar girmesini savunuyoruz..

Yüzyıllık garların kentsel dönüşümlere kurban edilmemesini istiyoruz ve bu yazımızı geçtiğimiz gün kaybettiğimiz Prof.Dr Ünsal Oskay’ın bugünlere nasıl gelindiğini özetle anlattığı bir röportajında Haydarpaşa Gar’la ilgili sözleriyle bitirerek kendisini saygıyla anıyoruz…

… 1965’te Demirel’i getirdiler. Kim getirdi peki? İlk akla gelen üç-beş tane Türkiye’nin cumhuriyet yetiştirmesi zengin. Demirel başbakan oldu. Verdiği ilk beyanat neydi? "Milletimiz plan değil acilen pilav istiyor." Şimdi boyuna pilav yediriyoruz. Onun için acilen Haydarpaşa Garı’nı satabiliriz, Kız Kulesi’ni satabiliriz. Ne olur mesela? Arap petrol milyarderleri için orası çok kontrollü bir randevu evi olabilir. Naomi getirilir, bilmem kim getirilir. Bizim hükümetler de komisyon alır. Ayıp, değil mi? Sen 2 bin yıllık tarih üzerinde turistik otel açarsan oraya kim gelecek sanıyorsun? Papa Hazretleri mi?"

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu