Çelik Köprü veya Yüksek Viyadüklerde Oluşan Deformasyonun Lazerle Tespiti

Uzun çelik köprüler ve yüksek viyadükler esneme katsayısı yüksek yapılar olarak bilinirler. Bu esneklik, bazı durumlarda demiryolları için sorun teşkil edebilmektedir. Özellikle köprü ve viyadüklerin durumunu, sinyalizasyon sistemine anında bildiren veya yol kontrol esnasında, köprünün pozisyonunun çok hassas biçimde ölçerek olası sorunları tespit eden sistemler geliştirilmiştir.

Amerika’da yaşanan köprü kazalarında, ya akarsu taşımacılığı yapan büyük mavnalar, ya da şiddetli yağışlardan sonra, akarsuda hızla yüzen büyük kütükler, köprü ayaklarına çarparak, köprünün yanal olarak kaymasını sağlamışlardır. Bu yanal kaymalarda raylar ciddi şekilde eğrilmiştir. Bu eğrilmede, raylar kopmadığı için, rayların üzerindeki, sinyal için olan düşük elektrik akımı kesilmemiş ve bu sayede sinyalizasyonda gerekli ikaz işaretleri çıkmamıştır. Bu durumdaki en ciddi kaza bir yolcu trenin gece yarısı bu şekildeki bir köprüye girerek nehre uçması olmuştur.

Ayrıca Japonya’da sık sık depremler yaşandığından, deprem sonrası köprü ve viyadüklerin durumu hakkında sinyalizasyondan bilgi edinilecek sistemler kullanmaktadırlar.

Ayrıca Avrupa’da özellikle büyük su miktarına sahip akarsuların üzerindeki, özellikle çelik köprülerin durumunun milimetrik olarak ölçen sistemler kullanılmaktadır.
Bu ölçüm ve ikaz sistemlerinin en son versiyonu olanları ise lazerle ölçüm sistemleridir. Sistem basitçe, köprünün bir tarafına yerleştirilen lazer üreteci ve diğer tarafına yerleştirilen lazer algılayıcılarından oluşmaktadır. Lazer, doğrusal bir ışık kaynağı olduğu için, köprünün kendi üzerindeki veya mevcut zemine karşı olan eğrilmelerinin milimetrik tespiti yapılabilmektedir. Köprü üzerinde sürekli sabit olanlar olduğu gibi, sadece yol kontrolleri sırasında, ölçüm yapılmak amacıyla, geçici olarak da köprüye takılabilmektedirler.

Sabit olanlarda, lazer ışığı, algılayıcıyla arasına herhangi bir cisim girmemesi için, elastik bir boru içerisinden geçerek, algılayıcıya ulaşır. Ayrıca lazer üreteçlerinin ömürlerinin uzun olması için, sinyalizasyonla ortak olarak çalışmaktadır. Tren köprüye yaklaşmadan iki sinyal bloğu önce devreye girerler. Bu sayede köprünün durumu ile ilgili bilgi sinyal sistemine iletilir. Sinyal sistemi bir sorun olduğu zaman durması veya sorun olmaması durumundaki mevcut sinyal bilgisini makiniste iletir. Bu şekilde riskli olan bölgelerdeki köprülerin durumu hızlı olarak takip edilir. Yol kontrolü sırasında yapılan kontrollerde ise, lazer cihazları, köprü giriş/çıkışlarında daha önce belirlenen yerlere vidalanır ve köprünün eğrilme durumu ölçülür.
Ayrıca, köprünün üzerinden tren geçerken oluşan sarsıntı ve salınım miktarı da ölçülür. Bu ölçümle sonucunda, köprüde ne tür bakım yapılması gerektiği kararlaştırılır. Aynı ölçümler, yüksek viyadükler içinde uygulanır.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: Ömer Tolga Sümerli