Haydarpaşa’daki Bizans Sarayı

Doldurularak inşa edilen haydarpaşa gar arsasının hemen gerisinde Bizans İmparatorlarının safiye saray vardı. Bu sahil sarayın, 17 yaşında imparator olan Arcadius’un (395–408) nazır ve hocası, meşhur Rufin’e ait olduğu sanılmaktadır. Rufin’in 397’de Bizans’ta öldürüldükten sonra, çok muhteşem olan bu yapı, imparatorlar tarafından merasim ve sayfiye sarayı olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Haydarpaşa 1/5000 ölçekli Haydarpaşa Gar, Liman Geri Sahası Kadıköy Meydanı ve Çevresi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı hakkında bilgilendirilmek üzere 03.11.2010 tarihinde katıldığımız toplantıda VI nolu koruma kurulu üyelerinden “planda Harem bölgesi doğal sit alanı ve Haydarpaşa’daki Sarayın arkeolojik kalıntılarının dikkate alınmadığı” eleştirisi getirildi. Ayrıca “plan hazırlanırken mimarlık, arkeoloji ve sanat tarihi uzmanlarından yararlanılıp yararlanılmadığı” sorusu İBB yetkililerine yöneltildi. İBB yetkilisi ise “bu plan aşamasında birçok toplantı yapıldığını bu toplantılara akademisyenlerinde katıldığını (Haydarpaşa için ortak akıl toplantısı)ancak bu planın kurulun bünyesinde istihdam edilen tarihçiler tarafından da değerlendirilebileceğini” yanıtını vermişti. 

Toplantının ardından Haydarpaşa ve yakın çevresi üzerine yazılmış akademik tezler üzerinde yapmış olduğumuz incelemede Gar yapımı için yapılan deniz dolgusunun hemen başlangıcında yani İngiliz Mezarlığı yakınlarında Bizans İmparatorlarının sayfiye sarayı olduğunu Anadolu’ya sefere giden ve seferden dönen orduların karşılamasının bu sarayın devamındaki çayırda yapıldığını öğrendik. 

Haydarpaşa’daki Bizans Sarayı 

Doldurulan gar arsasının hemen gerisinde Bizans İmparatorlarının safiye saray vardı. Bu sahil sarayın, 17 yaşında imparator olan Arcadius’un (395–408) nazır ve hocası, meşhur Rufin’e ait olduğu sanılmaktadır. Rufin’in 397’de Bizans’ta öldürüldükten sonra, çok muhteşem olan bu yapı, imparatorlar tarafından merasim ve sayfiye sarayı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bizans ordularının, Anadolu’ya gidiş ve gelişlerinde yapılan merasimleri imparatorlar bu saraydan takip ederlerdi. Bu sahil sarayının önünde Romalılar zamanında kalma bir liman vardı. Şimdiki dalgakıran, o devirde yapılan dalgakıranın bakiyesi üzerine inşa edilmiştir. (1) 

4. Konsil’in toplanmış olduğu Sainte Euphemie Kilisesi, Saint Christophe Kilisesi ve 17 yaşında İmparator olan Arcadius’un (395–408) nazırı ve hocası Rufin’e ait olduğu düşünülen Bizans imparatorlarının yazlık sarayı, Haydarpaşa’da bulunan önemli Bizans eserlerindendir. Bu dönemde Anadolu’ya sefere giden ve o seferden dönen ordular için uğurlama ve karşılama töreni buradaki çayırda yapılırdı. Halk için önemli bir mesire yeri olan Haydarpaşa’nın bu dönemde ticari herhangi bir rolü bulunmamaktadır. (2) 

Saray Kalıntıları Üzerine Otel Yapma Israrı

Sultanahmet Cezaevi’nin binasında hizmet veren Four Seaosons’ın 2007 yılında yeni binasını inşa etmek için seçtiği alanın tarihi 4. yüzyıla dayanıyordu. Alandaki en önemli kalıntılar arasında I. Konstantinius döneminde inşa edilen Büyük Saray’da vardı.. Alanda inşaat için yapılan çalışmalar sırasında, 7. ve 10. yüzyıla ait freksler, mozaik döşeme kaplamaları, hamam kalıntıları ve sarnıçlar bulunmuştu. Otelin üçer katlı, 50 oda ve spa merkezinin yer alacağı ikiz bina projesi bulunmaktaydı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Haydarpaşa ve Liman Gar sahasında bulunan Bizans sarayı kalıntılarını görmezden gelerek bu alanda uygulamak istediği dönüşüm ve 6000 yatak kapasiteli oteller zinciri yapılacağını ilan etmiştir. Bu açıklamanın ardından İstanbul V Nolu Koruma Kurulu Haydarpaşa 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar planını onamıştır. Liman bölgesi için ise VI Nolu kurulun incelemeleri devam etmektedir.

Kaynak:

(1)Yüzyıllar Boyunca Üsküdar. Üsküdar Belediyesi Yayınları Sayfa 1473–1475　 Mehmet Nermi Haksan

(2) Kadir Öztürk Üsküdar Harem Semtinin Tarihi Gelişimi Yüksek Lisans Tezi 2008

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu