Tiflis Gümrü Kars Demiryolunun İnşası ve Yaşanan Kazalar (1895-1899)
27 Mart 1898 tarihli bir habere göre iki tren çarpıştı. Kaderin şu ironisine bakın ki trenin birinde kısım şefi Simberg, ötekinde de tüm hattın müdürü Vurtsel bulunuyordu.187 Gazetenin 28 Mart tarihli sayısında çarpışma şöyle tarif ediliyordu: “Kefaletlerin ve şöhretlerin çarpışması, ardından da bizzat trenlerin çarpışması”.
Daha önce işçileri taşıyan trenler raydan çıkmıştı ve kimse önlem almamıştı, şimdi ise müdür müdürle çarpışmıştı ve artık telgraf hatları çekilmesine karar verildi.
Bir ay sonra Nisan 1898 de bir çarpışma daha oldu. Trende telgraf hattında çalışan 49 işçi yolculuk ediyordu. Devrilme sonucunda bir kişi öldü sekiz kişi yaralandı. “Devrilmenin sebebini münhasıran yol durumunun kötü olmasına bağlıyorlar”.
Hat üzerinde başlayan düzenli seferler bu türden bozukluklar yüzünden sık sık trenlerin raydan çıkmasına ve çok sayıda kurbana mal olan büyük kazalara yol açıyordu. Yol güvenliği önemli bir etken
idi ve üç temel koşulu vardı:
1) Yol serbest veya sinyallerle donatılmış olmalı
2) Trenler sağlam aksamdan kurulmalı ve fren tertibatı yeterli olmalı
3) Trenler arasındaki mesafe kesin olarak belirlenmeli.
1898 yılında teknik kullanım kurallarında teknik aletlerde olsun yöntemlerde olsun bir standart yok idi. Trenlerin yol güvenliği söz konusu olduğunda alınacak talimatlara gönderme yapılıyordu ya da bu meseleler idarenin çözümüne bırakılıyordu. 11 Mayıs 1899’da çıkan bir habere göre 9 Mayıs 1899 tarihinde Kars demir yolunun 174. verstinde tren raydan çıkmıştı, hasar gören yolcular ve işçiler vardı. “Felaketin son zamanlarda yolları silip süpüren sağanak yağmurlardan dolayı meydana geldiği söyleniyor”.
1899 yılı Eylül ayının ortasında Güney Kafkasya demir yollarının en büyük kazalarından biri meydana geldi. Tiflisskiy Listok gazetesinin muhabiri “inşaat esnasında ve ardından geçici seferler esnasındaki kurbanların sayısı çarpıcıdır” diye yazıyordu.
Bu felaket “Kars yolundaki beceriksiz işletmeyi” ortaya koydu. Kazanın sebebi daha sonra anlaşıldığı üzere “çekim ve hareket servislerinin ihmalkârlığı, telgrafın, bekçilerin ve kabinlerin olmayışı. Tek kelimeyle kriminal bir ihmal” idi.
Tren on iki vagonuyla gidiyordu. Trenin kuyruğuna iki vagon bağlanmıştı, bunlarda subaylar ve memurlar vardı. Yolcu sayısı birkaç yüz kadardı. İlk üç vagonda subaylar ötekilerde işçiler yolculuk ediyordu. Trenin raydan çıkması sonucunda 50’den fazla insan yaralandı, üç kişi öldü. Yaralılara yardım iki saat geçtikten sonra verilebildi. Bütün yaralılar Kars demir yolu revirine getirildi.
Tiflisskiy Listok’un bildirdiğine göre tedavi görenler arasında şu kişiler vardı: Bahşalı Mirza Hüseyinoğlu, Foma Gogiyev, Baba Çinasoğlu, Mıkırtıç Melkonyants, Kazar Halatov, Yegor Strilşinev, Hüseyin Hababaoğlu, Gerkli [Görkli?] Meofitos, Haçatur Artarov, Mihail Bryatilov, Levon Avetisov, Niko Celelaşvili, Şaber Mamaoğlu, Saveli Barabalov, Georgi Dviladze ve asker Zvyagintsev. Değişik milliyetlerden (Ruslar, Ermeniler, Rumlar, Türkler) işçiler sakatlandılar. Yol yapımındaki ihmaller yolun kullanımında trajediye dönüştü.
Sonza Mirzoyan & Candan Badem
*Verst bir Rus uzunluk ölçü birimidir. 1,0668 kilometre ve 3500 feete karşılık gelmektedir