Cumhuriyet Demiryolları Sporu da Kanatlandırdı
“1923’de Türkiye Cumhuriyeti’nde kaç spor klubü vardı?” “Spor kulübünden vazgeçtim, 1923’de Türkiye Cumhuriyeti’nde kaç futbol takımı vardı? Kaç tane sayabilirsiniz?” İstanbul’da Beşiktaş, Galatasaray, Fenerbahçe,.. Başka? İzmir’de? Ankara’da? Bursa’da, Adana’da, Samsun’da?.. Aklınıza mı gelmiyor?.. Cumhuriyetçiler, Osmanlı Ailesi’nden her alanda “yok bir ülke” devraldılar, dersek abartmış olmayız. Genel eğitimde yok, sporda yok! Ulaşımda yok, sanayide yok, nüfusta da neredeyse yok bir ülke!.. Mağrur Amerikalı “analist”lerin sıkça kullandıkları ve kayda değmez, söz etmeye, dikkate almaya değmez anlamındaki “negligible” sözcüğüyle…
İki sene önce bisiklet ve demiryolu tutkunu Baki Berk Kayalar’dan gelen “elimde 1970lerin başlarına ait bir İzmit Körfezi topografya haritası var. Haritaya göre Başiskele ile Kullar arasında dekovil hattı görünüyor. Hat Kullar’ın ilerisine doğru devam ediyor ama nerede bittiği görünmüyor, harita dışında çünkü” e-posta iletisi üzerine bu dekovil hattı ile ilgili bilgi belge toplamaya çalıştık. 
25.10.1951 tarihinde çeşitli amaçlı yolcu ve yük vagonlarının onarılması ve gerekli vagon yedek parçalarının yapılması amacıyla Adapazarı’nda “Vagon Atelyesi” adı altında bir birim kurulmuştur. 1961 yılına kadar çeşitli tip ve onarım grubundan yılda 1200 adet yolcu, 6000 adet yük vagonu onarımı ve gerekli miktarda yedek parça yapımı ile görevlendirilen atelye, bu tarihten sonra PTT’nin gereksinimi olan posta vagonlarının yapımını üstlenmiştir. 
Bir noktaya dikkatinizi çekmek istiyorum. Önemli. Bilen bilir; ama bilmeyen için üzerine düşülmeli. Dünkü Cumhuriyet’te (27 Ağustos) Ertuğrul Kazancı’nın “Emperyalizme Başkaldırı: Büyük Taarruz” başlıklı önemli ve güncel bir yazısı yayımlandı. Bu, adresine ulaşan yazılar klasörüne eklenecek makalede bir nokta dolayısıyla size yazmak gereksinmesi duydum.
Kayıp Demiryolunun Peşinde: Birinci Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında elektrik santrallerine gereken kömürü taşımak üzere yapılan Kâğıthane-Kemerburgaz demiryolu hattı, savaş sonrası ortadan kayboldu. Ve yaklaşık 90 yılın ardından, hat yeniden günışığına çıkarıldı.
Gebze İzmit arası 47,096 kilometrelik demiryolu hattı 01.08.1873 tarihinde işletmeye açılmıştır. İzmit Ankara hattını yönetimi Otto von Kapp’a bırakılmıştır. Görev yaptığı 1889–1894 yılları arasında işçi bulma güvenliği sağlama, salgın hastalıklar gibi sorunların yanı sıra güzergahın deniz seviyesinden çok fazla yükselmesi, bir çok tünel, köprü ve viyadük yapımı gibi inşaatın kendi zorluklarının da üstesinden büyük bir başarıyla gelebilmiştir. İlk olarak İzmit kent içinden Tököli İmre Bulvarı’ndan geçen İzmit-Büyükderbent arası 17,593 kilometrelik demiryolu hattı 02.05.1890 tarihinde işletmeye açılmıştır.
Kimi anılar vardır; bilmeyiz, varlığından haberimiz yoktur. Durur bir yerlerde; günyüzüne çıkacağı günü bekler. Gelir değiştirir hayatımızı, yaşama-yaşanmışa bakışımızı, dahası genelkabullerimizi, kamusal alışkanlıklarımızı; dahası, akışkanlıklarımızı sarsar, ırgalar! Kimi anılar vardır; biliriz, duymuşuzdur; kimi yanlarına az-çok tanıklığımız vardır, yazı-yayın dünyasından. Bekler dururuz, birgün tümüyle elimize, masamıza ulaşacağı günü. Anıların da bekleyeni var mıdır?
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk başkenti olan Bursa tarih boyunca önemli bir ticaret kenti olma özelliğini korumuştur. Özellikle ipek ipliği, ipek kumaş üretimi ve ihracatı konusunda gelişen ticari aktivite kentteki sosyal ve ekonomik yaşamın oluşumunda etkin bir rol oynamıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde gelişen bu ekonomik ve sosyal yaşamın izlerini, kentte bu dönemde inşa edilmiş ve günümüze kadar varlıklarını sürdürmüş olan çeşitli yapılarda gözlemlemek mümkündür. Bu yapıların en iyi korunmuş örneklerinden biri de Bursa ili, Mudanya ilçesi, Ömerbey mahallesinde yer alan “Bursa-Mudanya Demiryolu Hattı İşletme Binası”dır.