Kent ve Demiryolu Menü

Kalıcı Başlantı:

Maltepe Milli Müdafaa İskelesine Giden Demiryolu

(yorumlar kapalı)

Maltepe İstasyonunun doğu ucunda km 14+840’dan güneye doğru saparak eski TMO silolarının önünden kıvrılarak geçen demiryolu km 15+799 da Maltepe İskele Şefliğinin üç yollu istasyonuna ulaşırdı. Yol daha sonra iki hat olarak denize uzanan iskele üzerinde km 16+080 de son bulurdu. Günümüze bu demiryolundan hiçbir tarihi yapı intikal etmediği gibi tarihe tanıklık edecek bir fotoğrafta bulunmamıştır.

resim

15.05.1919 tarihinde çizilen plandaki bilgilere göre TCDD Maltepe İskelesinde aşağıdaki sayılan bina ve tesisler bulunmaktaydı.

MALTEPE İSKELEDEKİ BİNALARO–19 Trafo Binası (km 15+780 de)

O–20 Lojman (km 15+796 da)

O–21 İskele Şefliği (km 15+799 da)

MALTEPE İSKELEDEKİ TESİSLER

∆-19 Çelik Su Deposu (km 15+631 de)

∆-20 Kuyu Santrifüjlü (km 15+631 de)

∆-21 Rampa 8.00 metre genişliğinde 3565 m2 (km 15+653 de)

∆-22 Raydan hortuvar-son tampon(km 16+080)

resim

TCDD Maltepe İskele sahasında bulunan rampa 24.07.1945 yılında kiraya verilmek istenmiş ve Haydarpaşa Yol Müdürlüğünde çizilen haritaya bu not düşülmüştür.

resim   

Haydarpaşa Liman Dubalarla yapılan vagon ve parça taşıması

21.03.1949 tarih ve 196 nolu tamimle 20.04.1949 tarihinden itibaren Haydarpaşa Limandan yanıcı ve patlayıcı maddelerin nakle kabulü yasaklanmıştır. Bu tamimden sonra yanıcı ve patlayıcı maddelerin vagonlardan tahmil ve tahliyesi Maltepe İskelede yapılacaktır. Dubalarla Sirkeci’ye geçirilecek veya Sirkeci’den gelecek patlayıcı ve yanıcı maddeler için Haydarpaşa Maltepe nakliye ücreti alınacaktır. Anahattan Maltepe’ye gelen ve İskeleye gönderilen ya da İskelede dolumu yapılarak anahatta gönderilen vagonlar için en az tonaj ve 8 km üzerinden hesaplanacak manevra ücreti taşıma ücretine ilave olarak alınmıştır.

resimresim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Söz konusu tamimle Askeri taşımalarda Maltepe ile Maltepe iskele arası manevra ücreti 1/3 olarak uygulanarak askeri taşımalara 2/3 oranında indirim uygulanmıştır. Hava şartlarını olumsuz olması ve deniz vasıtalarının Maltepe iskeleye yanaşmasının mümkün olmadığı ve bu durumun uzun sürmesi halinde Genel Müdürlükten alınan müsaade ile Haydarpaşa Gar yanıcı ve patlayıcı vagonların karşılıklı olarak geçirilmesinde kullanılmıştır.

resim

TCDD’nin taşıdığı ürünlerin değişmesi, taşıma yapılan vagonların daha güvenirlikli olması, Haliç Tersanesinde 1958 yılında imal edilerek denize indirilen 72,45m uzunluğunda 1422 grostonluk DEMİRYOLU I ferisi ile Haydarpaşa ve Sirkeci arasında vagon taşımasına başlanılması Maltepe Milli Müdafaa İskelesinin ve yoluna olan ihtiyacı azalttı. Bundan sonra daha çok kamu kurumlarına sarnıçla gelen yanıcı maddelerin boşaltılmasında kullanılan Maltepe Milli Müdafaa İskelesine uzanan demiryolu 1970’lerin sonuna doğru artık hiç kullanılmaz oldu.

resim
Milli Müdafa iskelesine giden demiryolu ve iskele Sahil dolgusu ve sahil yolu yapılmadan önce(M.Murat Önder arşivi)

Bu tarihten sonra bu demiryolu güzergâhını takip eden yöre halkı ve demiryolcular TMO Ofis binasına giderek ucuza satılan başta pirinç olmak üzere tahıl ürünlerini satın aldılar. 1990 lara gelindiğinde dışa bağımlı olarak uygulanan tarım politikalarının sonucu TMO’leri çiftçinin kara gün dostu olmaktan çıkartılmıştı.

Maltepe TMO Ofisinin kapanmasının ardında ofis binası bir özel ilköğretim okuluna dönüştü.

· Marmaray’la beraber Maltepe’de kentsel dönüşüm

resimTCDD ile İBB yönetimi arasında TCDD’nin Gebze-Halkalı arasında yer alan büyük gar ve istasyonları ile tüm arazilerinin kentsel dönüşüm için belediyeye devredilmesinde mutabakat metni imzalanmıştır. 09.08.2006 tarihinde yapılan toplantıda varılan mutabakata sonucunda hazırlanan protokole göre; belediyeye devredilecek ve yeniden planlanacak TCDD arazilerinin içinde 25.000 m2 lik alana sahip olan Maltepe Gar ve Dragos sahası da bulunmaktadır. Bu devrin ve planlamanın amacı imzalanan protokolün 6 maddesindeki "şehir merkezinde kalan TCDD Taşınmazlarının kentle bütünleşen dönüşüm projeleriyle değerlendirilmesi amacıyla gerekli imar plan tadilatlarının yapılması(Kentsel dönüşüm alanı ilan edilmesi) için her iki kurumun mutabakat sağladığı imar kullanım kararlarının oluşturulması ve bu çalışmalara protokol imza tarihinden itibaren başlanılması." ifade de açıkça görülmektedir.

 

· Maltepe Milli Müdafaa İskele Sahası ve Eskidji Firması

22 Ekim 2007 tarihinde Eskidji Firması aracılığı ve açık artırma ile teklif alarak satışa çıkartılan 185 TCDD gayrimenkulünden biride Maltepe İskele sahasıydı.

· Maltepe’de Gerçekleştirilmek İstenen Kentsel Dönüşüm.

resim

Maltepe Belediye eski başkanı Fikri KÖSE döneminde İstanbul’un sahil ilçelerinden Maltepe’de şehrin en büyük kentsel dönüşüm projelerinden biri gerçekleştirilmek üzere girişimlere başlanıldı. Bu projenin bir bölümü de Dragos’taydı. Dragos’taki 1 milyon metrekarelik alan için bir proje yarışması açıldı, çizilen tüm projelerde sanayi alanlarına alışveriş merkezi, konut, otel ve plaza yapımı öngörülmekteydi.

Yaklaşık 30 farklı şahıs ve kuruluşun arsalarının bulunduğu Dragos’ta ECA ve Singer gibi önemli kuruluşların gayrimenkulleri, TCDD’nin 25.000 m2, ayrıca Karayollarına ait 60 dönüm civarında bir arsa da yer almaktaydı.

Maltepe Belediye eski başkanı Fikri KÖSE Dragos projenin hayata geçmesi için nasıl bir yol izlediklerini basına verdiği demeçte şu şekilde açıklıyordu "Tam sahile sınır bir alanda büyük parseller var Maltepe’de. Toplam 1 milyon metrekare bir alan. Şahıs arazilerini de bir araya topladık orada. Yeni bir konseptte, farklı bir proje hazırlandı. Bu şahıslarla Büyükşehir Belediyesi’ni (İBB) buluşturduk. Plan konusundaki sorunları Büyükşehir Belediyesi çözüyor. Daha sonra da biz gerekenleri yapacağız. Aşağı yukarı 30 farklı kurum ve şahıs bir dernek kurdular. Aralarında ECA, Singer gibi önemli kurumlar var. Karayollarının 60 dönümlük büyük bir arazisi var. Buradaki eski sanayi yapıları ve kırık dökük binalar yıkılıp yerlerine alışveriş merkezleri, ofisler, konutlar, plazalar, otellerin yapılacağı dev bir kentsel dönüşüm projesi hayata geçecek. Maltepe çok daha cazip bir hal alacak. Kiptaş’ın Kızılay’ın arazisine yaptığı konutların yan tarafından başlıyor bu alan ve aşağı yukarı Yalı Mahallesi’nin uç kısmına kadar geliyor. Bütün program şu anda hazır. Çalışma İMP’ de devam ediyor. Ön çalışmalar tamamlandıktan sonra yarışma yapılacak. Dragos’ta projeye göre yüzde 40 konut, yüzde 5 ofis, yüzde 30 ticari mülk ve geri kalan kısımlara da alışveriş merkezi ile otel ve kültür merkezi yapılacak."

Dragos Bölgesinde fabrikası ya da yönetim binası bulunan şirketler ile şahıslar 26 üye ile İstanbul Maltepe Yalı Mahallesi Kentsel Yenileme Derneği’ni kurdular. Derneğin Başkanlığını Elginkan Grubu’na bağlı Eke İnşaat şirketinin teknik müdürü Oktay Keten’in yapmaktadır. Dernek Başkanı Oktay Keten, derneğe üye olmayan arsa sahiplerinin de toplantıları kaçırmadığını belirterek, "Hepimiz işbirliği içindeyiz. Projeyi sıcak tutarak uygulamanın bir an önce başlamasını ve zaman kaybetmeden imar haklarını almak istiyoruz. Kamuya ait alanlarla 1 milyon metrekareye çıkan alanda şahıs ve şirketlere ait alanın 314 bin metrekare civarında olduğunu, tüm bölgenin yüzde 40’ının konutlara, yüzde 5’inin ofislere, yüzde 30’unun ticari mülklere ve geri kalan kısmının da alışveriş merkezleri ile kültür alanlarına ayrılacağını söylüyor. Keten, emsalin 1.5 olarak verilmesi durumunda toplam 500 bin metrekarelik bir inşaat alanından söz edileceğini" Nisan 2008 ayında yaptığı açıklamada ifade ediyordu.

İstanbul Maltepe Yalı Mahallesi Kentsel Yenileme Derneği Başkanı Oktay Keten, Dragos’taki kentsel dönüşüm projesinin en çarpıcı bölümlerinden birini de şöyle anlatıyor: "Oluşturulacak yerel merkez öncelikle Maltepe ve yakın çevresinde yaşayan nüfusa hizmet edecek. Yapmak istediğimiz sadece konut, alışveriş merkezi, otel yapmak değil. Dragos’a farklı unsurlar da kazandıracağız. Bu arsanın doğusunda Dragos tepesi ve Bülbül deresi; kuzeyinde TCDD Doğu banliyö hattı; batısında mevcut konut alanları, Ziya Gökalp Caddesi ve güneyinde ise Turgut Özal bulvarı sahil yolu ile Marmara denizi bulunuyor. Eski Mülki Müdafa İskelesi’ne giden bu yolda tren yolu hala korunuyor. Orada nostolji havasını solutmak için sahile ring seferler başlatılması da planlanıyor."

Marmaray projesi kapsamında Demiryolu taşımacılığı İstanbul’a veda ederken Kentsel dönüşüm projelerini halka şirin göstermek için nostalji tren seferleri önerilmesinin yanında kent siluetini ve dokusunu bozmaya aday bir ulaşım sistemi olan havaray kent gündemine getirilmiştir. 2008 yılının başında konu yazılı basında "Anadolu yakasında canlanan ekonomik yaşam, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni (İBB) de harekete geçirdi. Bölgede yeni ulaşım yatırımları yapmak için düğmeye basan İBB, metro hatları ve karayolu tünellerinin yanı sıra Anadolu yakasına havaray sistemi de kuracak. Havaraylar, Kartal E5, Kartal İDO, Sabiha Gökçen Havalimanı-Formula 1 ile Maltepe Başıbüyük arasında hizmet verecek." şeklinde yansımıştı. http://www.haberturk.com/haber.asp?id=53422&cat=200&dt=2008/01/30

Yapılan yerel seçimlerden sonra işbaşına gelen Maltepe’nin yeni belediye başkanı Prof.Dr. Mustafa Zengin’in "Maltepe’deki dönüşüm projelerinin halka rağmen gerçekleştirilmeyeceği" beyanatı ilçe halkı tarafından olumlu karşılanmıştır.

Bu gün Maltepe Kentiçi ulaşım’da yoğunluklu olarak Minibüs yolu(Bağdat Caddesi), Sahil yolu ve E-5 ana aks olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en fazla kullanılanı ise Minibüs yoludur. 08.00 ila 21.00 saatleri arasında Maltepe kent merkezinden geçmek en az 20 dakikadır. Semt pazarlarının kurulduğu Pazartesi, Çarşamba ve Perşembe günleri ise bu süre 30 dakikayı aşmaktadır. Bu nedenledir ki Kentiçi ulaşım planlaması yapmadan Maltepe’de imar planı değişikliğine giderek nufus ve bina yoğunluğunu artırıcı girişimlerde bulunmak Maltepe’de Ulaşımı içinden çıkılmaz bir duruma getirecektir.

Maltepe ile Maltepe Milli Müdafa iskelesi arasındaki demiryolu hattından bugün kalan izleri aşağıdaki fotoğraflardan izleyebilirsiniz.  

                                                
 resim
Maltepe İstasyon devamında ve ihata içinde bulunan iskeleye giden demiryolu çoğu yerde toprak altında kalmışresim
Maltepe İstasyon devamında ve ihata içinde bulunan iskeleye giden demiryolu çoğu yerde toprak altında kalmışresim
Maltepe İstasyon devamında ve ihata içinde bulunan iskeleye giden demiryolu çoğu yerde toprak altında kalmışresim
Maltepe İstasyon devamında ve ihata içinden iskeleye uzanan demiryolu raylardan birinde yazılı olan tarih 1894 
resim
TMO Ofisinin olduğu bölge
 resim
İskeledeki tesislerden bugüne intikal eden tek bina (tek katlı ve TCDD Perseneli lojman olarak kullanmaktadır)
resim
Maltepe İskeledeki lojmanın önünde demiryolu güzergahının izleri
resim
Maltepe İskeledeki lojmanın önünde demiryolu güzergahının izleri
resim
Maltepe Milli Müdafaa İskelesi(Denizden Karaya doğru bakış)
resim
Maltepe Milli Müdafaa İskelesi
resim
Maltepe Milli Müdafaa İskelesi
resim
İskelenin altından bir görüntü
resim
İskele uzantısı ile hattın devamı arası doldurularak Sahil yolu geçirilmiştir.
(Bu nedenle iskele babası alakasız bir konumda kalmıştır)

Son Söz;Ulaşım tarihimizin bir parçası olarak tarihe tanıklık etmiş Maltepe Milli Müdafaa İskelesinin onarılarak girişine tarihini anlatan pano iskele üzerine ise temin edilebilirse buharlı lokomotif ve bir vagon konularak tarihi belleğimizin silinmesi engellenmelidir. Maltepe Belediyesinin Maltepe Milli Müdafaa İskelesinin Onarım ve canlandırma girişiminde bulunması için ise bizlerin bu konuda başvuru yapmasına bağlı olduğu unutulmamalıdır.

Bu konuda http://www.maltepe.bel.tr/iletisim.aspx  link adresine başvuru yapabilirsiniz.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu