Yıl 1976 Haydarpaşa 68.Yaşında

Haydarpaşa Gara yolu düşen tren vaktini bekleyen yolcuların çoğunun uğrak yeridir duvarları çinilerle bezenmiş Haydarpaşa Gar Lokantası. Tren sesleri arasında günün 15 saati müşterilerine hizmet veren lokantanın çalışanları trenlerle, tarihi gar binası ve lokanta ile gazetelerde çıkan haberleri çerçeveleyip duvara asmışlar. Bu sararmış gazete sayfaları camlı çerçeveler arkasına saklanarak gün ışığının güçlü etkisine karşı inatla direnmeyi sürdürmektedirler.

İnatla süren bu direnişi görmeden geçenlerin katarına bilet almadık. Gazetenin adı ve tarihi belli olmakla birlikte Hami Alkaner tarafından kaleme alınan yazının karakterine ve anlatılan konu içeriğindeki tarihsel verilere bakarak “Haydarpaşa” isimli yazının 1976 yılında Hürriyet Gazetesinde yayımlandığını düşünüyor ve aşağıda sizlere aktarıyoruz.

 

HAYDARPAŞA

 

Her gün 143 tren ortalama 100 bin yolcuyu getirip, götürüyor.

Hami Alkaner

 

İstanbul’da günün 24 saati hayatın aynı tempo ile devam ettiği koca ülkenin demiryollarının düğümlendiği Haydarpaşa Garı acı tatlı anılarıyla 68 yılı geride bıraktı.

 

Her geçen yıl bir öncekinden daha da anlam kazandığı ve günde 106 banliyö 143 “kara tren” in ortalama 100 bin yolcuyu getirip götürdüğü Haydarpaşa Garında hayat günün ilk ışıklarıyla başlıyor. Ve yeni güne kadar aynı şekilde sürüyor. Tıpkı bir insan kalbi gibi durmadan.

Yalnız Anadolu’nun değil Asya’nın da “Kapısı” görevini bir asra yaklaşan zamandır sürdüren Haydarpaşa Gar’ında bugün 586 personel çalışıyor. Müdürlüğünü Muhtar Erol’un yaptığı 1. İşletmedeki 5166 kişilik kadronun onda birini teşkil eden Haydarpaşa Garındaki bu görevlilerde giden, gelen koşuşan yolculara daima güler yüz ile karşılıyor ve onlara yardımcı olabilmeleri için tüm imkânlarını kullanıyorlar.

 

Haydarpaşa Garı’nda yolcuların tüm hizmetleri karşılanıyor. Örneğin gerektiğinde başvuracakları bir dispanser, dostlarıyla yakınlarıyla haberleşebilecekleri bir PTT, bir polis merkezi, Lokantaları, şehir içinde bir şehri andıran Haydarpaşa Garı’na günde 3000 ton transit malda geliyor. Böylece yalnız yolcu trafiği d değil yük yönünden de büyük ağırlık taşıyan Haydarpaşa Garı’nın hizmet kapasitesi her geçen gün artıyor.

 

Umut Heyecan Kapısı

İktisadi Devlet Teşekkülü olan ve 65 bin personelin hizmet gördüğü 8 milyar sermayeli TCDD nin yurdu kaplayan 8255 kilometrelik demiryolu şebekesinin 1. İşletme Müdürlüğü bünyesinde olan Haydarpaşa Garı ayak basan herkesin karşısında bir umut ve heyecan kapısı olarak yükseliyor. Bu garda yolculuğu sona eren veya yeni yolculuğa çıkacak olanın kalbi heyecanla atıyor. Gelecek günlere umut ile bakıyor. Edirne’den Sirkeci’ye kadar uzanan ve 1971 Ağustos’una kadar 7. İşletme Müdürlüğünün bünyesi altında bulunurken lağvedilerek 1. İşletme Müdürlüğüne bağlanan Trakya bölümü çıkarıldığında geriye kalan 8000 kilometrelik güzergâhın başlangıç noktası olan Haydarpaşa garı’nda günün tüm saatleri, dakikaları, saniyeleri hareketli geçiyor. Örneğin bir trenden binlerce insan inerken, aynı saatlerde koca peronda beklemekte olan başka trene koşanlar görülen tabii manzaralardan birini ortaya koyuyor.

 

Yaz aylarında yolcu trafiği daha da artan Haydarpaşa Garı’nda yalnız banliyö hattında 1970 Temmuz ayında 1.429.829 yolcu taşınırken bu rakam 1973 Temmuz’unda 2.213.937 iken 1975 yılının aynı ayında 3.246.822 ye ulaştığı görülmüştür.

 

Bugün Gebze’ye kadar uzanan ve 1960 da hizmete giren ve elektrifikasyon sistemi ile çalışan banliyöden yılda 29 milyon 776 bin 720 yolcu yararlanmaktadır. Haydarpaşa Arifiye Sakarya elektrifikasyon çalışmaları da önümüzdeki 28 Aralık tarihinde tamamlandıktan sonra Haydarpaşa Garı’ndaki koşuşan yolcu trafiği daha artacak günde ortalama 100 bin rakamına yeni binler eklenecek.

 

Asya’nın Kapısı

 

Yalnız Anadolu’nun değil Asya’nın da bir kapısı görevinde bulunan Haydarpaşa Garı’ndan kalkan “kara tren” Irak’a, Bağdat’a İran’a da yol almaktadır. Dört yıl sonra Paris’ten kalkacak trenin yolcuları Sirkeci’ye oradan da Haydarpaşa’ya ulaştıktan sonra Asya kapısından içeri adımını atacak ve şehirlerin güzelliğini seyrede seyrede Anadolu’yu aşarak Tahran Meşhet ve Afganistan üzerinden Kalküta’ya kadar ulaşacak.

 

Yani 1870 yılında İngiltere’nin Newcastle bölgesinde kullanılan tahta rayların yerini alan “demiryolu”nda insan en uzun yolculuğunu ancak asırlar sonra gerçekleştirilecek. Hemde Haydarpaşa Garı’ndan yani Asya’nın kapısından başlatarak.

 

1975 yılında 759 bin 425 biletin satıldığı Haydarpaşa Garı’nda dileyen yolcular ekspresle Ankara’ya 9 saat 40 dakika, Gaziantep’e 33 saat 46 dakika, Adana’ya 25 saatte, Kars’a 44 saat 35 dakikada, Diyarbakır’a 37 saat 20 dakikada ve Tatvan’a da 40 saat 59 dakikada ulaşabilmekte.

 

Birinci mevki 128 lira ile 47 lira, ikinci, mevki ise 88 lira ile 47 lira arasında değişen bir ücretle bu yolculuğu yapanlar, yine dilerlerse bu yolculuklarını rahat, yataklı vagonlarda da sürdürebiliyorlar. Tabii en fazla 362 en az 172 liralık bir fark ödeyerek

 

Söğütlüçeşme

 

Tarihi Haydarpaşa Garı’nın her geçen gün artan yolcu ve yük trafiğinin bir kısmı önümüzdeki yılsonunda Söğütlüçeşme İstasyonu’na nakledilecek. Karayollarının çevre yolu inşaatı sırasında Kızıltoprak civarında TCDD’nin güzergâhında değişiklik yapması üzerine buraya da bir istasyon projesi Haydarpaşa Garı’ndaki yükü hafifletmiş olacak.

Fotoğraf Demiryollar Dergisi :Denize yaklaşırken Söğütlüçeşme İstasyonu

Haydarpaşa Garı’ndan 1460 metre mesafedeki bu dört yollu istasyon özellikle İstanbul’un Avrupa yakası ve Trakya ile ilgisi olan yolculara büyük yarar sağlayacak. Anahat trenleri ile banliyö trenleri burada kısa bir süre duracak yolculardan dileyenler burada inecekler ve araçlar ile çevre yoluyla diledikleri yere gidebilecekler.

Trenlerin tespiti için gerekli yer olmadığından yalnız bir istasyon görevini görecek Söğütlüçeşme İstasyonunda otobüs terminalleri bagaj hizmetini yapacak tesisleri olacak. Ama Haydarpaşa 68 yıl olduğu gibi aynı hizmet güzelliğini yine aksatmadan daha yıllarca sürdürecek.

 

TARİHÇESİ:

Haydarpaşa Garı 1908’de Hizmete Girdi.

Haydarpaşa binasının inşaatına 1906 yılının Mayıs ayında başlandı. Otto Riter ve Helmuth Conu adında iki Alman Mimar mühendisin plan ve projelerini hazırladığı ve çalışmalarını yürüttüğü Haydarpaşa Garı 19 Ağustos 1908 tarihinde tamamlanarak hizmete girdi.

Haydarpaşa Gar binası başlangıçta 255 m2 arsa üzerinde kuruldu ve bugün kapalı kısımlarla birlikte 3836 m2 lik bir alana yayıldı.

TCDD 1.İşletme Müdürlüğünün bulunduğu bu bina her biri 21 metre uzunluğunda 1200 adet kazık (**) üzerine oturtuldu. İnşaatın temelinde Hereke taş ocaklarından çıkartılan pembe granit taşları kullanıldı. Binanın cephe taşları ise Bilecik’in Osmaneli ilçesi(Lefke) taş ocaklarından temin edilen özel taşlar ile kaplandı. Haydarpaşa Garı’nın ilk müdürlüğünü E.Hugunen yaptı.

Birinci dünya savaşında Anadolu’ya sevk edilmek üzere gar binasında depolanan cephane 6 Eylül 1917 günü bir sabotaj sonunda infilak etti. Yedi saniye ara ile meydana gelen iki büyük patlama sonucu gar binasının büyük kısmı hasar gördü. Olay anında garda bekleyen bir banliyö treni yolcuları ile birlikte, bir tabur asker feci şekilde yanarak can verdi.

Bina sonradan onarılarak eski durumuna getirildi. 1965 yılında inşaatına başlanılan ve 29 Mart 1966 da hizmete açılan elektrikli tren hattıyla Haydarpaşa Garı daha büyük bir önem kazandı.

 

HAYDARPAŞA GARINDA TRAFİK

 

Tren Cinsi	Gelen	Giden
Banliyö	53	53
Motorlu	1	1
Ekspres	6	6
Yolcu	5	5
Yük	6	7
Toplam	71	72

 

HAYDARPAŞA’DAN İLK VE SON HAREKET EDEN TRENLER

 

İLK HAREKET EDEN TRENLER

· Banliyö 00.25 (Pendik) 05.09 (Gebze)

· Mototren Meram 08.05 (Konya)

· Ekspres (Boğaziçi) 09.05 (Ankara)

· Yolcu 11.00 (Malatya Kurtalan)

· Yük 00.01 (Eskişehir)

 

SON HAREKET EDEN TRENLER

· Banliyö 23.45 (Pendik) 23.02 (Gebze)

· Mototren…

· Ekspres 22.00(Doğu)

· Yolcu 19.15(Adapazarı) 12.00 (Kars)

· Yük 22.55 (Eskişehir)

 

HAYDARPAŞA’YA İLK VE SON GELEN TRENLER

 

İLK GELEN TRTENLER

· Banliyö 00.58 (Pendik) 06.48 (Gebze)

· Mototren…

· Ekspres 08.30 (Anadolu)

· Yolcu 10.11 (Adapazarı) 05.20 (Kars)

· Yük 00.17 (Eskişehir)

 

SON GELEN TRENLER

· Banliyö 23.58 (Gebze)

· Mototren (Meram) 09.45 (Konya)

· Ekspres (Toros) 09.05 (Bağdat-Adana)

· Yolcu (Kurtalan) 06.20 (Kurtalan- Malatya)

· Yük 23.17 (Eskişehir)

(*)Bedri Rahmi Eyüpoğlu İstanbul Hatırası isimli şiirinde Haydarpaşa garının oturtulduğu zemine (denize) çakılan bini aşkın kazıkların Kınalıada’dan kesilen ağaçlar olduğunu aşağıdaki şekilde dile getirmektedir.
Şehrin burasına dokunma kanar
1900’lerin

kırkında diri diri budunu kesip kınalı kekliğin
Haydarpaşa’ya rıhtım yaptılar
Fukaranın bir yanı hala sinsi sinsi kanar
Kınalıada

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu