Osmanlı vezirlerinden Hasan Fehmi Efendi (Paşa)’nin hazırladığı, Anadolu’nun bayındırlık işlerine ilişkin rapor (layiha), demiryolu tarihimize ışık tutmak yanında; Osmanlı’nın bayındırlık ve ulaşım alanında içine kıstırıldığı açmazı sergilemesi açısından da önemli bir belgedir. Tanzimat’tan iki kuşak sonra, II. Abdülhamit‘in Bayındırlık Bakanlığını (Nafıa Nazırlığı’nı) yapmış olan Hasan Fehmi Paşa, 24 Nisan 1880’de, başbakanlığa (Başvekâlet makamına) sunduğu bir önerge (takrir) eşliğinde, Anadolu’da bayındırlık konusunu, yol yapımından yerleşmeye, tarımdan sağlığa, eğitimden araştırmaya… irdeleyen bir “rapor” sunar.

Zaman çok hızlı akıyor! Yetişemez olduk olayların gelişimine; dahası akıl-sır erdiremez hale düştük bunca hızlı akıllılığa! Bugünün Hürriyet’inde Ankara-İstanbul demiryolundan hareketle bir minik haber gözüme çarptı. O da aklıma başka haberleri ve soru işaretlerini düşürdü. Hürriyet’teki habercik’e bunlara değindikten sonra döneceğim.

James Whittal’ın "Demiryolu şirketleri küçük muhtar cumhuriyetler biçiminde gelişecek." sözlerinde dile gelen siyasal-ekonomik tasarımın altyapısı kuruluyor. İngilizlerin bilinen politikası dışında, Fransa’nın Kırım Savaşı sonrasında, Osmanlı "nezdinde" kazandığı "prestij"i, diplomatik bir baskı aracına dönüştürerek yürüttüğü politikaya değinmek gerekir;  dahası açmak… Çünkü, bu politik geçitte döneme tarihselliğini veren tipik olaylar yaşanacaktır.

Zonguldak-Çatalağzı’ndan aldığı ilk kömürü, Başkent Ankara’ya getirecek olan ilk tren, 19 Kasım 1936 günü Ankara İstasyonu’na girmişti… İzmir İktisat Kongresi’ni izleyen 7 yılda, özel sektöre dayanılarak, genç cumhuriyetin gereksinme duyduğu endüstri ve sanayi atılımlarının gerçekleşmeyeceği somut olarak görüldü.

İngiliz Lnych kardeşler, daha 1800’lerin başlarında Dicle ve Fırat vadisinde nehir ulaşımı yaparken, aynı vadiyi izleyerek Akdeniz’den Basra’ya inmesi tasarlanan ilk demiryolu projesi de yine İngilizlerce gündeme getirilecektir. Ne var ki, 1836’da İngiliz subayı Chesney’in bu önerisi de, ardı sıra gelecek olan ve yine İngiliz kaynaklı Kahire-Basra demiryolu projesi de, aynı ülkenin "demirden" siyasetine takılıp kalacaktı.

Fotoğraf çok güzel. Birincisi son kertede ironik; bu yanıyla, bir o kadar siyasal. İkincisi, saat imgesiyle sundurmanın altına tünemiş zaman duygusunun, aşağıda bekleyen vagonlarla ele alındığında, perona taşıyıp getirdiği yalnızlık ve yolculuk çatallı hali. Bu çatallanmanın tanımlanmasında çan çan çalan bir görsel simge saat.Her iki durumda da tarihsel grafiği de, görsel grafiği de başarılı bir fotoğraf.Niye ironik ve dolayısıyla siyasal denilebilir?

Ülkemizde saatler 29 Mart 2009 Pazar günü 03.00’te bir saat ileri alınarak yaz saati uygulaması geçilmiştir. Haydarpaşa Garda bilet gişelerinin bulunduğu büyük salonda iki adet saat bulunmaktadır. İleri saat uygulaması başlayalı nerede ise bir hafta olmasına rağmen salon içerisindeki saatler başka zamanları göstermeye devam etmekteydiler. Bu iki saat miydi zamanı yanlış gösteren Haydarpaşa’da. Özel şirketin işletmeciliğini yaptığı otomatik emanet dolapları da ileri saat uygulamasına ayak uyduramamış. Garın girişindeki "tak" ise üç yıl önceki yıldönümü ile karşılar yolcularını.

Başlığı kuran tümce, değerli şairin gençlik şiirlerinden birinin adı. 1950’li yılların başlarında yazılmış bu şiir, şairin memleketi Adana‘da yayımlanan Bugün adlı gazetenin sanat sayfasında yayımlanmış: "Bu kaçıncı istasyon, Kimbilir hangi durak, Çisem çisem yağmurda, Uğulduyor düşünce, 14. İstasyon beni uyur bulacak"