Birleşik Krallık’ta Yeniden Kamulaştırmalar: Devlet Geri Dönüyor
Şaşırtıcı ama Margaret Thatcher’ın ülkesinde kamu yönetimi bir hapishanenin, bir tren hattının ve bazı yerel hizmetlerin kontrolünü tekrar eline aldı. Bir yandan Fransa mesela demiryollarını özelleştirmekteyken İngiltere’de çok daha kapsamlı bir kamulaştırma hareketi kamuoyundan geniş destek görüyor.
Telekomünikasyon, gaz, su, elektrik ve sonra da trenler… Birleşik Krallık 80’li ve 90’lı yıllarda kamu hizmetlerinin özelleştirilmesinin öncü figürü oldu. En son olarak da 2014’te David Cameron hükümeti döneminde posta hizmetleri özelleştirildi.
Günümüzde karşıt bir eğilimden söz etmek için henüz çok erken olsa da işler ters yöne sapıyor gibi görünüyor. Geçtiğimiz Mayıs ayında, Virgin-Stagecoach ortaklığı (özel) 2015’ten beri işletmekte olduğu East Cost (doğu sahilleri) ana hattında havlu attı. Bu iki şirkete göre söz konusu işletme yeterince kârlı değildi. Bunun üzerine devlet kamusal demiryolu şirketi olan LNER aracılığıyla direksiyona geçti. Geçen yaz hükümet -muhafazakâr olduğu halde- Birmingham hapishanesinin de yönetimini üstlenmek durumunda kaldı. Ceza ve tutukevleri müfettişi, G4S adındaki özel şirket tarafından işletilen kurum hakkında ihlâllere, uyuşturucuya ve hijyen koşullarının berbatlığına dikkat çeken, zehir zemberek bir rapor sunmuştu.
Dev Carillion şirketinin iflası da gerçekleşti. Bu grup özellikle bazı kışlaların idari işlerini yürütüyor ve okul yemekhanelerine yemek hizmeti sunuyordu. Yerel idareler bu işletmeleri tekrar doğrudan üstlenmeye karar verdiler.
“Kamunun” bu şekilde yeniden güç kazanması, Fransa’nın izlediği yolun aksi istikâmetinde ilerliyor gibi görünüyor. Fransa’da yürütme demiryolları işletmesini özelleştirmeyi başarmak ve yakında rekabete açmak niyetinde. Ve içinde bulunduğumuz Ocak ayında Senato’da onaylanması beklenen PACTE kanunu Engie (enerji dağıtımı), FDJ (talih oyunları) ve Paris Havaalanları gibi pekçok kamu ortaklığının sona erdirilmesini öngörüyor.
Bugün bu ülkelerden hangisinin doğru yolu seçtiğini söyleyebiliriz? Hiçbir şey basit değil ve devletin düzenleyici ve yatırımcı olarak oynadığı rol de büyük önem taşıyor. Ancak Birleşik Krallık’ın İşçi Partili muhalefeti kamu hizmetlerini -su, elektrik, gaz, posta- tekrar devletin himayesine sokmak noktasında kamuoyundan kitlesel destek görüyor. Bu da kısa vadede on milyarlarca sterlinlik harcamalara girişme riski anlamına geliyor.
Not: https://www.franceculture.fr/emissions/grand-reportage/renationalisations-en-grande-bretagne-state-is-back link adresindeki haberin çevirisi çevirmen Ebru Erbaş tarafından yapılmıştır