İzmit Kent İçi Demiryolu Geçişi

Gebze İzmit arası 47,096 kilometrelik demiryolu hattı 01.08.1873 tarihinde işletmeye açılmıştır. İzmit Ankara hattını yönetimi Otto von Kapp’a bırakılmıştır. Görev yaptığı 1889–1894 yılları arasında işçi bulma güvenliği sağlama, salgın hastalıklar gibi sorunların yanı sıra güzergahın deniz seviyesinden çok fazla yükselmesi, bir çok tünel, köprü ve viyadük yapımı gibi inşaatın kendi zorluklarının da üstesinden büyük bir başarıyla gelebilmiştir. İlk olarak İzmit kent içinden Tököli İmre Bulvarı’ndan geçen İzmit-Büyükderbent arası 17,593 kilometrelik demiryolu hattı 02.05.1890 tarihinde işletmeye açılmıştır. 1902 yılında bu bulvarın adı Hamidiye Bulvarı’na Cumhuriyet döneminde ise Ziya Tekeli Caddesi olarak değiştirilse de Halk tarafından DEMİRYOLU Caddesi olarak bilinir.

İzmit Ankara hattında çalışacak trenlerden III. Sınıfa hizmet verecek 8 vagon, yük taşımacılığı için 40 üstü kapalı 20 üstü açık vagon için Die Mascihienenfabrik Esslingen adlı firmaya sipariş verilmiştir. I. Ve II. Sınıfa hizmet verecek 6 vagon ise Münih’teki Krauss ve Maffei adlı firmadan Lokomotifler ve raylar Krupp’tan satın alınmıştır. Diğer Gerekli araçlar ise Honnoverschen Maschinenbau-Actien-Gesellschaft adlı firmaya sipariş verilmiştir.

Krupp marka raylar birçok hatta hala görülmektedir. Osmanlı Devleti’nin Krupp fabrikası ile ilişkileri askeri alanda top temin edilmesini de içermektedir.

İzmit kent içinden geçen demiryolu konusunda mimarlar, şehir plancıları, yerel ve merkezi idare yöneticileri farklı söylemler içinde bulunsalar da ortak noktaları kent içinden geçen demiryolunun büyük sorunları da beraberinde getirdiğidir. Ancak demiryolu sevdalıları bu konuda farklı düşünüyorlar, demiryolunun trenlerin istasyon ve garların kent dokusunun bir parçası olduğunu yaşamı zorlaştırmadığını bilakis kolaylaştırdığını diğer ulaşım araçlarına göre çok daha fazla çevreci olduğunu ifade ediyorlar getiriyorlar.

Alfred Cuda’nın 1939 yılında Türkiye’deki kentler hakkındaki incelemesinde İzmit şu sözlerle ifade edilmiştir. “Bu muhteşem manzaraya geçen yüz yıl ağır zararlar verdi. Haydarpaşa’dan Anadolu’nun içlerine giden tren yolu kentin ortasından geçirildi. Üstelik ana caddeye paralel ve aynı hizada… İzmit’in hemen körfezin orada bulunan konumu nedeniyle bu güzergahın yerini değiştirmek için şehir dağının tünelle oyulması mümkündü. Tek doğru çözüm olan bu yöntem yüksek giderleri yüzünden tercih edilmedi. Aksine kent tren yolu tarafından denizden koparıldı. Buna ek olarak inşa edilen tersane yerleşkesi şehrin kıyı şeridinin 1/3 ünü aldı. Geri kalan da nahoş bir liman bölgesine dönüştü. Tren yolunun kuzeyinde kalan güzel İzmit ile deniz tarafı arasındaki fark çok büyüktür. Bütün yoksul binaların arasında biri Sinan’ın olan iki büyük kubbeli cami çok garip duruyor”

Anlaşılan o ki demiryolunun mevcut yerleşimlerin içinden geçmesi her zaman beraberinde büyük sorunlar getirmiştir. (1)

İller Bankası İl planlama ve Yapı Dairesi Reisliği Şehircilik İşleri Müdürlüğünce 01.06.1970 tarihinde hazırlanan İzmit Analatik Etüdleri adlı kitapta İzmit Ulaşımı başlığı altındaki incelemede İzmit demiryolu taşımacılığı irdelendiği gibi demiryolunun kent içinden geçişinin değiştirilmesi hakkında hazırlanmış 5 ayrı projeden de bahsedilmektedir.

ULAŞIM:
İzmit, bölgenin içersinde uzanan bir körfezin ucunda yer alışı ile kara ve demiryolu yanında deniz ulaşımı kolaylıklarına da doğal olarak sahiptir. Bu yapısal özellikler diğer özelliklerin yanı sıra kenti sanayi kuruluşlarına cazip hale getirmektedir.

a)DEMİRYOLU ULAŞIMI

İzmit Trakya’yı ve İstanbul’u Anadolu’ya bağlayan demiryolu üzerinde yer almaktadır. Yol kentin içinden tek hat ile geçmektedir. Yaya ve taşıtlar için bariyerli hemzemin geçitler kullanılmaktadır. Kentin merkezindeki kesimde tehlike ve gürültü tesirleri itici seviyelere ulaşmakta ve problemin halli için değişik çözümler düşünülmektedir.

Gebze’ye kadar gelmiş olan elektrikli banliyö hattı önümüzdeki yıllarda İzmit’e uzatılacak ve İstanbul-İzmit ulaşım süresi çok kısaltılmış olacaktır.

İZMİT’TEEN GEÇEN TRENLER:

Mototren günde 4, haftada 28 sefer

Ekspres günde 8, haftada 54 sefer

Posta günde 8, haftada 56 sefer

Yük günde 8, haftada 56 sefer

Ayrıca günde 9 banliyö seferi Adapazarı Gebze Haydarpaşa arasında yapılmaktadır. 1967 yılında İzmit Garından 301 bin yolcu binmiş ve bu sayıda yolcu İzmit’e gelmiştir.

Yük taşımında tam vagon giden mallar; Boru, manifatura, ev eşyası, tütün gelen mallar: Krom(toplam yükün %50’sini teşkil eder) magnezit, samandır. Parça olarak giden mallar: ev eşyası (%80) meyve, bakkaliye, gelen mallarda ev eşyası yine çoğunluğu teşkil eder (%80)

Demiryoluyla Giden ve Gelen Mallar Listesi Yıllara Göre Şu Şekildedir (TON)

Karayolu taşımının daha hızlı, kapıdan kapıya götürebilme esnekliği ve formalitelerin zaman almayışı nedenleriyle demiryolu ile taşınım az olmaktadır. 6 Milyon TL olan yıllık gelirini, demiryolları daha çok doğu illerinden gelen yüklerden kazanmaktadır.

Bayındırlık Bakanlığı Demiryolları ve Limanları Dairesinden alınan raporda; demiryolunun kent içi geçişi için biri bugünkü güzergahın kuzeyinden açılacak bir tünel ile, ikincisi bugünkü güzergahın açıkta çift hat olarak ve üçüncü olarak da yine şimdiki güzergahında tünel ve askıya alma (yükseltilmiş yol) şekillerinde üç alternatif olarak incelenmektedir. Bu alternatiflerden şimdiki güzergâh üzerinde yayarım ve tam batan tünel çözümleri jürice de mümkün ve daha kolay değerlendirilebilir şekilde görülmektedir. (3)

 

İzmit Şehir İçinden Çift Hat Güzergâhının Geçişi Hakkındaki Bayındırlık Bakanlığı Demiryolları ve Limanlar Daire Başkanlığının Raporu

Haydarpaşa Arifiye çift hat güzergâhının İzmit kent içine isabet eden kısmının İzmit Kenti’ni geçiş şekilleri 1-)Sahil Güzergâhı 2-)Köprü Güzergâhı 3-)Tünel Güzergâhı 4-)Kent içinden tünelle geçiş 5-)Kent içinden hemzemin geçiş olmak üzere 5 şekilde mütalaa edilmiştir. Bunları sırası ile ele alacak olursak. 1-)Sahil Güzergâhı Bu varyant güzergâhının takribi inşaat maliyeti bu günkü rayiçler göre 30 milyon lira mertebesindedir. Ancak zeminin çamur olması bu maliyeti değiştirebilecektir. Diğer taraftan kentin sahille irtibatının kesilmesi dolayısıyla üst geçitlerin teminine zaruret vardır. Takribi inşaat süresi 2,5 yıldır. 2-)Köprü Güzergâhı Bunun takribi inşaat maliyeti bu günkü rayiçlere göre 40 milyon lira mertebesindedir. Kent içi trafiğini kolaylaştırmak gayesiyle düşünülmüştür. Köprü tabliyesi altındaki boşluklara ticarethanelerin yapılması suretiyle gelir sağlanması mümkündür. Raylar kaynatılarak gürültü asgari hadde indirilebilir. Elektrikli tren işletmesi ile buharlı lokomotiflerin duman derdinden kurtulunması kabildir. Takribi inşaat süresi 2 yıldır. 3-)Tünel Güzergâhı Bu varyant güzergâhının takribi inşaat maliyeti bu günkü rayiçlere göre 80 milyon liranın üstündedir. Tünel inşası sırasında üstte çatlaklar meydana gelmesi halinde ne mertebede istimlâkin çıkacağı belli değildir. Takribi inşaat süresi 3 yıldır. 4-)Kent İçinden Tünelle Geçiş Yalnız bu kısma ait inşaat maliyeti bu günkü rayiçlere göre tren güzergâhındaki tünel için 16 milyon, iki yan kısımlar için 9 milyon olup, toplam maliyet 25 milyon mertebesindedir. Tünelin üst kısmı bu günkü yol kotuna göre en fazla 4.50 metre yüksekte olup, bu kısım sadece yayalara mahsus olacaktır. Takribi inşaat süresi 2,5 yıldır. 5-)Kent İçinden Hemzemin Geçiş Bu kısma ait inşaat maliyeti tasarlanan alt ve üst geçitlerle 7 milyon lira mertebesinde olup bu günkü tek hat güzergah ekseni çift hat güzergah ekseni olacaktır. Yapılacak ray kaynağı ile trenlerin kent içinden geçerken meydana gelen gürültü asgari düzeye indirilecek ve elektrikli tren işletmesi ile de duman işi tamamen halledilmiş olacaktır. Takribi inşaat süresi 1,5 yıldır. Yukarıda tasarlanan 5 türlü çözüm yoluna ait maliyetler bir avan projenin gerektirdiği imkânlar nispetinde tespit edilmiş olup, bu maliyetlere demiryolu üst malzeme bedelleri ve ray ferşi ithal edilmemiştir. Ayrıca istimlak bedelleri bu takribi keşiflerde gösterilmemiş olup bunun da nazari itibara alınması gerekecektir.

 

İzmit Şehir İçinden Çift Hat Güzergâhının Geçişi Hakkındaki Bayındırlık Bakanlığı Demiryolları ve Limanlar Daire Başkanlığının Raporunun en ucuz maliyet olarak 2.sırada bulunan “Sahil Güzergâhı” önerisi kabul görmüş sahile kaydırılan İzmit Kent içi demiryolu geçişi DLHİ tarafından çift hatlı ve elektrikli olarak inşa edilerek 29.07.1999 tarihinde işletmeye açılmıştır.

Kent içindeki eski demiryolu hattı ise yaya yolu olarak düzenlenmiştir. İzmit kent içi demiryolunun sahile alınmasından sonra “Şehir merkezi ile　İzmit Körfezi arasında adeta bir Çin Seddi gibi duran demiryolu, kent halkının denizle ve yeşille tüm bağlantısını koparttı” şeklinde sızlanmaları da beraberinde getirdi.

2011 Genel seçimleri öncesi 　AKP Kocaeli Milletvekili ve 2. sıra adayı Fikri Işık “tam 4 yıldır üzerinde büyük bir titizlikle çalıştığı projede önemli bir adım atıldı. TCDD, demiryolunun şehrin kuzeyinden gitmesi için fizibilite çalışması yapmaya karar verdi ve bu amaçla geçtiğimiz mart ayında ihaleye çıktı. İhaleyi alan firma çalışmalara başladı” şeklindeki açıklaması İzmit kent içi demiryolunun bir kez daha güzergâhının değişeceğinin sinyallerini veriyordu.(3)

Kaynak:

1)Y.Mim. Yonca Kösebay Erkan Anadolu Demiryolu Çevresinde Gelişen Mimari ve Korunması

2)İller bankası İzmit Analatik Etüdleri

3) http://basiskele.com.tr/demiryolu-kalkiyor.html

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: Tugay Kartal