Haydarpaşa Gar RRR Projesi Bilgilendirme Toplantısı

Haydarpaşa Gar Binasının Rölöve-Restitüsyon–Restorasyon projelerinin hazırlanması için TCDD 1. Bölge Müdürlüğü ile İTÜ Arı Teknokent‘te faaliyet gösteren akademik firma TechnoBee arasında imzalanan hizmet sözleşmesi gereği bu güne kadar yapılan işlemler hakkında kamuoyunu ve sivil toplum kuruluşlarını bilgilendirmek amacı ile 8 Şubat 2011 tarihinde İTÜ Maslak Kampüsü Süleyman Demirel Kültür Merkezi’nde bir bilgilendirme toplantısı yapılmıştır.

Bilgilendirme toplantısının açılış konuşmasını İTÜ Rektörü Prof.Dr. Muhammed Şahin gerçekleştirdi. Toplantıda TechnoBee Danışma Kurulu üyeleri Prof.Dr. Afife Batur, Prof.Dr. Ahmet Arısoy, Prof.Dr. Hasan Dağ, Prof.Dr. Atilla Dikbaş, Prof.Dr. Oğuz Cem Çelik, Doç.Dr. Aslıhan Tavil, Y.Doç.Dr. Hüseyin Kahvecioğlu, Dr. Nuri Serteser, Dr. Meryem Fındıkgil ve Mine Dikbaş’ın yanı sıra, çok sayıda mimar, akademisyen ve koruma kurulu üyesi ile TCDD yetkilileri de hazır bulundu. Danışma Kurulu üyelerinden Doç.Dr. Yegan Kahya ve Süavi Güray (TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat müdürlüğü) ise toplantıya katılımadılar.

Ulaştırma Bakan Danışmanı Adnan Ekinci, yaptığı bilgilendirme konuşmasında Haydarpaşa Garı’nın bakım ve onarımının kaynaksızlık sebebiyle yıllar boyu ertelendiğini, ancak 2000 yılından sonra bu konuda çalışmalar yapılmaya başlandığını anlattı. Çatı yangını sonrasında TCDD’nin İTÜ’den yardım talebinde bulunduğunu ve akademisyenlerden oluşan kurula giriş holünün fonksiyon açısından yeniden değerlendirilmesi ve çevre düzenlemesi konusunda danışıldığını belirtti. Ekinci’ye göre, TCDD konuyu bu işin uzmanlarına, ilgililere ve İstanbullulara bırakıyor. Bunun için bir yarışma düzenleneceğini ve jürinin uzmanlardan oluşacağını söyleyen Ekinci, projenin gelirinin ise TCDD tarafından yeni demiryollarının yapımına aktarılacağını belirtti.

Ekinci’nin konuşmasından sonra TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli, TCDD ve Haydarpaşa konulu bir sunum gerçekleştirdi. Haydarpaşa için yangından üç hafta önce İTÜ’ye başvurduklarını hatırlatan TCDD 1. Bölge Müdürü Hasan Gedikli ise yangından sonra proje kapsamının genişlediğini anlattı: “Yangından önce çatı katı ve giriş holü için proje istemiştik. Yangından sonra ileride tüm bina ve çevresi için düşünülen projeyi öne aldık. Bu çalışma modeli umuyorum benzer projelere de örnek olacak” dedi.

TechnoBee Genel Müdürü ve Proje Yürütücüsü Prof.Dr. Atilla Dikbaş “Danışma Kurulu ve Çalışmaları – Yol Haritası” başlığı altında yaptığı sunumda, ” RRR olarak adlandırılan Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projesi için kurulan danışma kurulunun hizmet kapsamını anlattı. Kurulun, proje yönetim planını ve iş programını hazırlaması, RRR kapsamında yaptırılacak projelerin uygulama ihalelerinin yapılmasına yönelik idari ve teknik şartnameleri hazırlaması, teknik danışmanlık işlerini yürütmesi, yapının “özgün mimari yapısına uygun” çalışmalar yapılmasını sağlaması, yeniden kullanım önerilerinin geliştirilmesi sürecinde gerekli denetim ve kontrolleri yaparak rapor hazırlaması ve görüş bildirmesi ve RRR süreci içinde yapılan işler ve gelişmeler hakkında kamuoyunu bilgilendirmesi ön görülüyor” dedi. Dikbaş “Haydarpaşa Gar Binası ve yakın çevresinin korunması, kültürel ve tarihsel değerinin yaşatılması ve kent hayatına daha etkin katılımının sağlanması amacıyla” kurulan danışma kurulu, bina ile yakın çevresindeki 1. derece tarihi yapıların rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerinin ve çevre düzenlemesi işinin yaptırılması sürecini yönlendirmek, denetlemek ve yönetmek; yeniden kullanım ve işlevlendirme çalışmaları yürütmek, bina ve yakın çevresi kapsamında yapılacak tüm restorasyon çalışmalarının akademik denetim içinde tamamlanması görevlerini üstleniyor. Danışma kurulunun Haydarpaşa Garı iskele binası, yanındaki 5 No’lu bina ve yakın çevresindeki yapılarla ilgili çalışma başlattığını söyledi. Dikbaş, “Danışma kurulu olarak yapının özgün mimarisine uygun proje geliştirdik. Özellikle giriş holünün ve yakın çevresinin konforunun arttırılması için çalışma başlattık. Yangın sonrası yapılacak çalışmalar için görüş ve önerilerde bulunduk. Yapısal yangın güvenliği için aktif ve pasif önlemler belirleyerek teknik danışma hizmetine başladık. Helikopterle çatının fotoğrafları çekildi. Hasar tespit analizi 3 hafta içinde sonuçlanacak” dedi.

Mimarlık tarihçisi Prof. Dr. Afife Batur “Devrimci Bir Dönüşümün Uzun Öyküsü ve Dünden Bugüne Haydarpaşa Garı” başlıklı sunumunda; ilk trenlerin, rayların ve istasyonların yapımından başlayarak demiryolu tarihine pek çok açıdan değindi ve konuyu günümüze getirerek, Haydarpaşa Garı bağlamında çevrenin ele alınışı konusundaki önceliklerden ve yapılması gerekenlerden bahsetti. Batur’un üzerinde durduğu ve altını çizerek tekrarladığı konu “Haydarpaşa’nın işlevinin ve kentsel bağlamının sürdürülmesi konusundaki kararlılık”tı. Bu doğrultuda bir ön tespit ve dilekler paketinden söz açan Batur, bu başlık altında bina ve yakın çevresinin korunması, gar işlevinin sürdürülmesi, kentsel kullanım potansiyelinin artırılması, kara ve denizden ulaşım olanaklarının artırılması, yolcu ve kullanıcılar için gar binasında konforun artırılması, bina ve çevresinde yapılan etkinliklerin artması, binanın kültür turizmi potansiyeli gibi konulardan söz etti. Prof. Dr. Afife Batur bu sunumu hazırlarken doktora öğrencilerinden yüksek mimar Dr. Meryem Fındıkgil’in “19. yüzyıl İstanbul’unda Alman mimari etkinliği” ve Yrd.Doç.Dr Yonca Kösebay Erkan’ın “ANADOLU DEMİRYOLU ÇEVRESİNDE GELİŞEN MİMARİ VE KORUNMASI” adlı doktora tezlerinden yararlandığını belirterek kendilerine teşekkür etti.

Verilen kısa aradan sonra Açık Radyo’dan Gürhan Ertür yürütücülüğünde başlayan değerlendirme toplantısı oldukça hararetli tartışmalara sahne oldu.

SORULAR VE DEĞERLENDİRMELER

İlk olarak söz alan Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi ve Haydarpaşa Dayanışması üyesi Mücella Yapıcı, Haydarpaşa Garı ve çevresi 1. dereceden kentsel ve tarihi SİT alanıyken, henüz koruma imar planı yapılmadan yangından bir ay önce yeniden işlevlendirme yetkisini TCDD’nin nerden aldığını ve “RRR” ifadesinden sonra kullanılan “YK (Yeniden Kullanım)”nın ne anlama geldiğini sordu. Yapıcı, akademik çevrelerin de bu konu ile ilgili olarak kafasının karıştırılmaya çalışıldığını, Haydarpaşa ve çevresine yapılmak istenenlere meşruiyet kazandırmak için akademik dünyanın kullanıldığı yönünde bir endişe taşıdığını hatırlattı.

Mimarlar Odası Eski başkanlarından ve Cumhuriyet Gazetesi köşe yazarı Oktay EKİNCİ “Yıllarca koruma kurullarında görev yaptığını, tarihi bir binanın korunmasının fiziki bir durum olduğunu ama Haydarpaşa’da bir ruhun korunması gerektiğini hatırlatıp TCDD yetkililerine “İşlevinin sürmesi önemli. Anadolu’dan gelenleri Pendik’te indirirseniz İstanbul’a gelmiş sayılmazlar. Onları Haydarpaşa’da indirmeye devam edecek misiniz? Rölöve ve restitüsyon mevcut ve geçmişteki durumun belgelenmesidir, restorasyon ise kullanım konusunda kararlar alınmasını gerektirir. Bu bağlamda, alınmış bir karar yoksa, restorasyon neye göre yapılacak? Ayrıca restorasyon söz konusuysa binanın nasıl kullanılacağı da bellidir. Bu konuya da açıklık getirir misiniz?” Haydarpaşa Garı, gündemden düşmüş gibi görünen Harem-Haydarpaşa arası büyük projenin bir parçası olacak mı? Marmaray’la başlayan devinim nerede son bulacak? Bu proje sebebiyle Haydarpaşa yolcusuz kalmayacak mı? İstanbul’a gelmek demek, Haydarpaşa’ya gelmek demektir. Bu durumda Anadolu’dan gelen trenlerin Pendik’te Maltepe’de inip oradan dağıtım ve aktarmasının yapılması Haydarpaşa’yı atıl duruma sürüklemez mi? Haydarpaşa ve çevresi planlanırken kullanılan “yeniden işlevlendirme” ifadesi ne anlama geliyor? Eğer Haydarpaşa RRR projesi küresel sermayenin Haydarpaşa gar geri sahası projesinden kopartılarak hayata geçirilmek isteniyorsa ben ve bu salondakilerin tümü şapkalarımızı çıkartarak havaya atarız” dedi.

İstanbul Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Kadıköy Baş temsilcisi Arif ATILGAN “Projeden elde edilen gelirin TCDD’ye aktarılacağı söylendi. Peki kamu kurumları gelir getirmesi için mi proje yaparlar?

İstanbul S.O.S. Girişiminden Hande Akarca “Trenler, burada gerçekleşecek projeden sonra Haydarpaşa Garı’na yaklaşmaya devam edecek mi? Etmeyecekse bu binanın sürekliliğinden söz etmek mümkün müdür? Restorasyonun hangi şartlarda, neye ve hangi amaca hizmet edeceği belli değil, burası özelleştirilirse durumu ne olacak? Bir yere işlev vermek için, öncelikle oranın atıl durumda olduğunu kabul etmek gerekir. Bu durumda Haydarpaşa’yı atıl mı kabul ediyorsunuz? Haydarpaşa Gar çatısının 2010 yılı yangından önceki haline mi yoksa, 6 eylül 1917 günü yapılan bir sabotaj sonucu yanan dik ve yüksek haline mi getirileceğine karar verildi mi, doğru ve bilimsel yaklaşım olan ise şu an insanların hayalinde olan son halinin yapılamasıdır” dedi

Kadıköy Belediyesi İmar Müdürlüğünün temsilcileri ise 1/5000 ölçekli Haydarpaşa KANİP’da Haydarpaşa gar binasına yüklenen foksiyonu ve planın ayrıntılarını anlatarak aslında sorumluluklarında bulunan Kadıköy ilçesi sınırları içinde 2 tane daha dönüşüm projesi olduğunu bunlardan bir olan Yel değirmeni projesinin Haydarpaşa projesine komşu olduğunu bu nedenle bütüncül bir planlamaya ihtiyaç olduğunu söyledi.

Haydarpaşa dayanışması ve BTS Üyesi Tugay Kartal “TCDD’nin demiryollarında yolcu tren işletmeciliğini sürdürmesi için kentlerin merkezinde merkezi garlara ihtiyacı vardır. Bu nedenle Haydarpaşa ve Sirkeci garları İstanbul’un merkezi garlarıdır. Marmaray projesi kapsamında Haydarpaşa ve Sirkeci garın işlevi,ni yerine getirebilecek bir gar planlanmamıştır. Halkalı Gebze garları bu kapatise de olmadıkları gibi kentin merkezinde de değildirler. Haydarpaşa gar binasının tarihsel sürekliliğini sürdürmesi düşünülüyorsa bu bina TCDD’nin ilk Genel Müdürlük binasıdır. Bu tarihsel pozisyonu gözden kaçırılmamalıdır. Haydarpaşa 1/5000 KANİP’te Haydarpaşa gar binasına KONAKLAMA işlevi yüklenmiştir. Bu projenin tanıtımında TCDD bürokratları bu kelimeyi (KONAKLAMA) kullanmasak olmaz mı STK’lar sokağa dökülüyor diyerek niyet gizleme gayreti içinde bulunmuşlardır. Haydarpaşa RRR projesinde tarihsel, kentsel ve işlevsel sürekliliğin esas alındığı sıkça dile getirilmesine rağmen, işlevsel süreklilikten tren işletmeciliği anlatılmak istendiğini anlıyoruz peki danışma kurulu uzmanlarının içine neden demiryolu ulaşımında uzman olan kişiler yer almamıştır” dedi.  

Yrd.Doç.Dr Yonca Kösebay ERKAN “Gerek Marmaray gerekse Haydarpaşa dönüşüm projelerinin bir yasal dayanağı mevcuttur, Haydarpaşa RRR projesinin bir yasal dayanağı var mıdır?

YANITLAR:

Adnan EKİNCİ “Haydarpaşa için tarihi gün burasının otel yapılması gibi bir düşüncemiz hiçbir zaman olmadı. Haydarpaşa ve civarında koruma amaçlı plandan önce hiçbir plan yapılmadı, komplo teorileri üretiliyor, söylentilere dayanılarak sokağa çıkılarak tepki gösteriliyor. Demiryollarına 2002 yılından sonra tıpkı Atatürk döneminde olduğu gibi yatırımlar yapıldı. Şimdi hazırlanan plan ortaya çıktıktan sonra herkesin tartışmasına açılacak. Haydarpaşa KANİP’in kurulda görüşülme sürecine TCDD ve bakanlık olarak bir dahlimiz dominant bir müdahalemiz olmadı. Uzmanlar, halk ne istiyorsa onun gereği yapılacak. TCDD zarar eden bir kurum sizlerin ve benim vergilerimle ayakta duruyor, hazineden devamlı borç alıyoruz, hazine ihtiyaç duymadığınız taşınmazlarınızı satın mali dengenizi oluşturun dedi. TCDD de ihtiyaç fazlası taşınmazlarını satıyor. Bu satış ve projelerden kazanılan paralar yeni hızlı tren yol yapımlarına aktarılacak. Haydarpaşa SİT kararını yargıya taşıyarak itiraz etmemiz hukuki sürecin tamamlanması içindir. Oktay Ekinci rahat olsun bu proje hepinize şapkaları havaya attıracak” dedi.

HASAN GEDİKLİ “Haydarpaşa’nın ana istasyon olarak kullanılmaya devam edilecek, binadan çıkma gibi bir niyetimiz yok. Restorasyon da bizim kullanımımıza göre şekillendirilecek” diye konuştu.

Technobee’nin müdürü Prof. Atilla DİKBAŞ ” sayın Yapıcı’nın içi rahat olsun İTÜ, 238 yıllık saygın bir kurum, saygınlığımızı zedeleyecek bir projenin altına imza atmayız. Her perşembe Haydarpaşa’da toplanıp çalışıyoruz. Projeyle ilgili belli aralıklarla kamuoyunu da bilgilendireceğiz. Haydarpaşa Gar çatısının ilk orijinal haline getirilmesi görüşü ağır basmaktadır, danışma kuruluna demiryolu ulaşım uzmanı almamamızın nedeni projede demiryolu işletmeciliğine yön vermek gibi görevleri bulunmadığından gerek duymadık, bu yapacağımız planın KANİP’le çelişmesi yasal dayanağının olup olmaması siyasi iradenin karar vereceği bir durum olduğunu sonunda kendilerinin yaptıklarının bir proje olduğunu danışma kurulundan ve koruma kurulundan onay alırsa siyasi irade arkasında durursa hayat bulacağını” ifade etti.

 

Tespitlerimiz:

 

 

 

 

 

 

Haydarpaşa RRR projesi Danışma Kurulu Bilgilendirme toplantısı Davetiyesi ekinde yollanan programda Adnan EKİNCİ Ulaştırma Bakanlığı Bakan Müşaviri olarak yazılmasına rağmen, Ulaştırma Bakanlığı web sayfasında Bakan danışmanı olarak tanıtılmaktadır.

Haydarpaşa Koruma Amaçlı plan Haydarpaşa’ya dikilmek istenen 7 tane 70 katlı gökdelen projesinin Koruma Kurulundan onay almaması üzerine kurulun Haydarpaşa gar alanını kentsel ve tarihi sit alanı ilan etmesi ve bu alanda yalnızca koruma amaçlı plan uygulanabilir demesi üzerine hazırlanmıştır. Bu gerçekler gün gibi ortada iken Adnan EKİNCİ’nin bu güne Haydarpaşa için hiçbir proje yoktu, komplo teorileri üretiyorsunuz demesine bir anlam veremedik.

 

TCDD’nin Haydarpaşa gar çatısında bakım ve yeni işlevlendirme için İTÜ’ye yangından 18 gün önce başvurması dikkatlerden kaçmadı.

İTÜ rektörlüğü ve TechnoBee yönetimi tarafından yapılan açıklamalarda bu proje girişimi için TCDD ve Ulaştırma Bakanlığı’na sıkça teşekkür edildi. Bu bir ticari faaliyet olmasına ve ortada bir sözleşme olmasına rağmen bunca teşekküre bir anlam veremedik. Haydarpaşa RRR Projesinin tüm aşamaları ayrıntılı olarak anlatılmasına rağmen mali boyutu hakkında bir bilgilendirme yapılmadı.

Haydarpaşa RRR projesini yapmak üzere TCDD ile hizmet sözleşmesi imzalayan İTÜ Arı Teknokent‘te faaliyet gösteren akademik firma TechnoBee yönetiminde bulunanların oluşturulan Danışma Kurulunda da üye olarak bulunmaları kimin kime danışacağı konusunda anlam kargaşası yaratmaktadır.   

TCDD ile TechnoBee hizmet sözleşmesi imzalanmıştır. Yani TCDD para vermiş bir hizmet satın alınmıştır. Ticari bir firmanın yapacağı görevde TCDD bürokratları (TCDD 1 Bölge Müdürü Hasan Gedikli, TCDD 1 Bölge Müdürü Yardımcısı Birol Sağlam, TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat müdürlüğünden Süavi Güray, Ayşe Kablan, Taha Yüksel, Burak Acil) neden ve hangi yasal dayanakla danışma kurulunda görev alırlar. Haydarpaşa RRR projesi TechnoBeefirması tarafından bitirildiğinde TCDD tarafından kontrol ve teslim alma işlemi gerçekleşecektir. Teslim alma esnasında sözleşmeye aykırı bir eksiklik görüldüğünde teslimata nasıl itiraz edilecek. 

Toplantı Öncesinde Dağıtılan Katılımcı Bilgilendirme Notu

HAYDARPAŞA GARI

Rölöve – Restitüsyon – Restorasyon

RRR Projesi

TCDD 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülen Haydarpaşa Garı RRR Projesi’nin; bilimin, birikimin ve pozitif düşüncenin katılımının uygulandığı kapsamlı bir Restorasyon Süreci çalışmasının başarılması ve benzerlerine örnek olması hedeflenmektedir.

Haydarpaşa Gar Binası ve yakın çevresinin korunması, kültürel ve tarihsel değerinin yaşatılması ve kent hayatına daha etkin katılımının sağlanması amacıyla TCDD’nin talebiyle İTÜ Arı Teknokent’te kurulmuş akademik firma TechnoBee bünyesinde, ilgili uzmanlık alanlarına göre İTÜ Rektörlüğü tarafından görevlendirilen bir Danışma Kurulu oluşturulmuştur. TechnoBee ve Danışma Kurulu, Haydarpaşa Gar Binası ile yakın çevresindeki 1.derece tarihi yapıların Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Projelerinin ve çevre düzenlemesi ışının yaptırılması sürecini yönlendirmek, denetlemek ve yönetmek; yeniden kullanım, işlevlendirme çalışmalarını yürütmek, bina ve yakın çevresi kapsamında yapılacak tüm restorasyon çalışmalarının akademik denetim içinde tamamlanması görevini üstlenmiştir.

İTÜ’ye ilk başvuru 10 Kasım 2010 tarihinde yapılmıştır. Bu yazıdaki talebin amacı; Haydarpaşa Gar binasının, kullanılmadığı için birçok yapı problemi olan çatı Katı başta olmak üzere, giriş ve bekleme Holleri gibi gar yolcusuna hitap eden yakın çevresine yönelik iyileştirme çalışmalarının Üniversite işbirliği ile başlatılması ve Gar Binası’nın istasyon hizmetini daha iyi verebilmesini sağlamak üzere konfor ortamının artırılmasına yöneliktir. 28 Kasım 2010 tarihinde Haydarpaşa Gar binası çatısında meydana gelen yangın, Haydarpaşa Gar binasınınRestorasyon sürecini ve İTÜ ile olan işbirliğini hızlandırmış ve çalışmanın kapsamıgenişletilerek Haydarpaşa Gar binası için çok önemli bir proje çalışması başlatılmıştır.

Haydarpaşa RRR Projesi kapsamında bilimin, birikimin ve pozitif düşüncenin katılımını gerçekleştirmek üzere İTÜ Arı Teknokent’te faaliyet gösteren akademik firma TechnoBee ile bir hizmet sözleşmesi yapılmıştır. İTÜ Rektörlüğü tarafından TechnoBee firmasında görevlendirilen Danışma Kurulu üyeleri yürütülen çalışmanın omurgasını oluşturmaktadır.

 

Çalışma Ekibi:

TechnoBee – DANIŞMA KURULU ÜYELERİ

Prof. Dr. Afife Batur, Mimar, Mimarlık Tarihi, Çalıştay Temaları Koordinatörü Prof. Dr. Ahmet Arısoy, Makine Mühendisi

Prof. Dr. Hasan Dağ, Elektrik Mühendisi

Prof. Dr. Attila Dikbaş, Mimar, Proje Yönetimi, Proje yöneticisi

Prof. Dr. Oğuz Cem Çelik, inşaat Mühendisi

Doç. Dr. Yegan Kahya, Mimar, Restorasyon

Doç. Dr. Aslıhan Tavil, Mimar, Yapı Elemanları, Akademik Koordinatör

Y.Doç. Dr. Hüseyin Kahvecioğlu, Mimar, Mimari Tasarım

Dr. Nuri Serteser, Mimar, Yangın Güvenliği

Dr. Meryem Fındıkgil, Mimar, Mimarlık Tarihi, Teknik Koordinatör

Mine Dikbaş Sanat Tarihçisi, Mimarlık ve Sanat Tarihi, idari Koordinatör

TCDD 1. BÖLGE MÜDÜRLÜGÜ ÜYELERİ

Hasan Gedikli, TCDD 1 Bölge Müdürü

Birol Sağlam, TCDD 1 Bölge Müdürü Yardımcısı

Süavi Güray, TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat müdürlüğü

Ayşe Kablan, TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat Müdürlüğü

Taha Yüksel, TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat Müdürlüğü

Burak Acil, TCDD 1 Bölge Emlak ve inşaat Müdürlüğü

Her hafta Ulaştırma Bakanlığı temsilcisi, TCDD ve TechnoBee – Danışma Kurulu üyeleri ile geniş katılımlı ortak toplantılar yapılmaktadır. Çalışmalara ilişkin ilerlemeler, yapılacak periyodik toplantılarla kamuoyu ile paylaşılacaktır. TCDD ve TechnoBee, bu kapsamda 8 Şubat 2011 tarihinde İTÜ Ayazağa Kampüsü Süleyman Demirel Kültür Merkezi”de İTÜ Danışma Kurulu’nun tam katılımı ile ilgili oda ve meslek kuruluşları, Sivil Toplum Örgütleri ve basın mensuplarına açık bir bilgilendirme ve değerlendirme toplantısı düzenlemiştir. Toplantıda Danışma Kurulu üyesi Prof. Dr. Afife Batur “Dünden – Bugüne HAVDARPAŞA ve Yol Haritamız” başlıklı bir seminer verecektir.

 

HAYDARPAŞA RRR Projesi
TechnoBee – Hizmet Kapsamı

 

1. Haydarpaşa Gar Binası’nın ve paftada belirlenen yakın çevresinin Rölöve Restitüsyon Restorasyon (RRR) Projesi’ne ilişkin proje yönetim planının ve iş programının hazırlanması,

2. RRR kapsamında yaptırılacak olan rölöve-restitüsyon-restorasyon projelerinin kapsamının hazırlanması ve bu projelerin uygulama ihalelerinin yapılmasına yönelik idari ve teknik şartname esaslarının oluşturulması ve hazırlanması,

3. RRR kapsamında yaptırılacak olan tüm proje ve uygulama işlerine ait ihalelerin yapılması sürecinde görüş bildirilmesi, değerlendirme ve gerekli teknik danışmanlığı yapılması,

4. Proje ve Uygulama çalışmaları tamamlanana kadar, binada “Yapısal Yangın Güvenliği” açısından alınması gereken aktif ve pasif önlemlere yönelik önerilerin bildirilmesi, ilgili projelerin ve uygulamaların yaptırılmasına yönelik teknik DANIŞMANLIK hizmeti verilmesi,

5. RRR kapsamında “yapının özgün mimari yapısına uygun” şekilde yapılacak Restorasyon çalışmalarına esas olacak olan proje ve dökümanların elde edilmesi için Almanya’ya teknik heyet gönderilmesi ve “yapının özgün mimari yapısına uygun” çalışmalar için öneri bir rapor hazırlanması,

6. RRR sürecinde, “yapının özgün mimari yapısına uygun” şekilde yapılacak Restorasyon çalışmalarına esas olacak olan, başta çatı olmak üzere geliştirilen önerilerin, yurt içi ve yurt dışı uzmanların katılacağı Çalıştay ve toplantılarla tartışılması için gerekli organizasyonların önerilmesi ve planlanması,

7. RRR kapsamında “yapının özgün işlevi ve mimari yapısına uygun” şekilde yapılacak Restorasyon çalışmalarına esas “yeniden kullanım” önerilerinin geliştirilmesi, ilgili Restorasyon Projesi ve uygulama süreçlerinde uygulanacak kararların oluşturulması, bu süreçlerde gerekli olan mimari- mühendislik (mimari-statik-elektrik-mekanik ve diğer) çalışmalarına ilişkin teknik danışmanlık yapılması, denetim ve kontrollerin yapılarak rapor ve görüş verilmesi,

8. Haydarpaşa Gar Binası Giriş Holü ve “yakın çevre” düzenlemelerine ilişkin PROJE kapsamında yapılacak Restorasyon çalışmalarına esas “yeniden kullanım” önerilerinin geliştirilmesi, ilgili Restorasyon Projesi ve uygulama süreçlerinde alınacak hizmetlere ait teknik şartnamelerin hazırlanması, bu süreçlerde gerekli olan mimari-mühendislik (mimari,statik,elektrik, mekanik) çalışmalarına ilişkin teknik danışmanlık yapılması, denetim ve kontrollerin yapılarak rapor ve görüş verilmesi,

9. RRR süreci içinde yapılan işler ve gelişmeler hakkında çalıştayların yapılması ve kamuoyunun bilgilendirilmesi.

 

 

HAYDARPAŞA GARI RRR PROJESİ iÇİN YOL HARİTASI

Yol Haritası Arka Planı

Tüm dünyada olduğu gibi 19. yüzyılın 2. yarısı Osmanlı Devleti için de demiryolu yapımı ve işletmesinin birincil kamu görevi sayıldığı bir dönem oldu. Başlangıçta İskenderiye-Kahire, İzmir-Aydın veya İzmir-Kasaba, Köstence-Çernavoda gibi noktasal bağlantılar sağlayan hatlar kuruldu.

Dönemin kolonyalist ilişkileri içinde ve büyük sermaye ve teknoloji gerektiren bu alanda uluslararası sermayenin yanı sıra yerel potansiyelin de devreye girdiği projeler gündeme geldi. İstanbul’u Avrupa’ya bağlayan Rumeli Demiryolları ve ardından Anadolu’ya uzanan Anadolu ve sonra Bağdat hattı ve nihayet büyük Hicaz Hattı projeleri İstanbul’u Doğu Avrupa’nın ve Ortadoğu’nun en kritik ulaşım noktası haline getirdi. Fikir, program ve elbet uygulamasıyla tümü, Osmanlı İmparatorluğu’nun son emperyal projeleriydi.

Bağlı olarak da İstanbul, zengin ve çeşitlemeler içeren bir demiryolu mimarisine sahip oldu. Rumeli ve Anadolu hatlarının ilk/son ulaşım noktalarında yer alan Metropol Garı niteliğindeki Sirkeci ve Haydarpaşa Garları, özellikle anıtsal ve simgesel yapılar olarak öne çıktı.

Tarihi Doğu yollarının izini süren hat, Haydarpaşa’dan başlıyordu. Kapasitesi ve donanımıyla döneminde Avrupa’nın en iyi örnekleri arasında sayılan Haydarpaşa Garı ve limanı, siloları, elektrik santrali, depolama binaları, karakolu, sağlık merkezi, okul, lojman, vb. yapı gruplarından oluşan büyük ve modern bir kompleks olarak tasarlandı.

Yarışma sonucunda projeleri seçilen mimarlar Otto Ritter ve Helmuth Cuno’nun imzalarını taşıyan yapı 19 Ağustos 1908’de hizmete açıldı.

Gar, metal strüktürlü peronu ve stilistik zenginliği öne çıkan kagir işletme binası ile tipik bir 19. Yüzyıl programı sergiler. Padişahın da projesinin emperyal boyutunun algılanması isteğini yerine getiren 5 katlı görkemli yapının özellikle denize açılan giriş cephesi, boylu boyunca uzanan merdivenleri ve iki uçtaki yüksek kulelerin etkileyici görselliğiyle kent siluetine işlenmiştir. Zengin bezemeli ve gerçekten etkileyici olan merkezi hol, bir yanı ile perona öbür yanı ile üç büyük kapıyla denize açılır.

Batı’ya ulaşmanın görüntüsü olarak Denizi ve İstanbul peyzajını tam da Tarihi Yarımada perspektifi üzerinden peron mekanına bağlayarak özellikle “gelen” yolcuya sunar. Bu düzenleme hem işlevsel hem de görsel olarak hattın kent ve denizle bağlanmasını sağlar.

Altı çizilen bu özellikleri, Haydarpaşa Gar kompleksini İstanbul için çok özel kılar.

Ancak tüm bu tarihsel, kentsel ve mimari içerik, İstanbul için yine çok önemli bir proje olan Marmaray’n gündeme getirdiği dönüşümle kırılganlık sürecine girdi. Bu olasılığın yerini pozitif bir birlikteliğe bırakması için;

• Bu büyük tarihi projelere saygı niteliğinde aynı büyük düşünme kapasitesini devreye sokmak,

• Özetlenmeye çalışılan o büyük projeyle eşleşebilecek yeni ve büyük bir program geliştirmek,

• Programın gereksindiği projeler için ısrarlı çalışmalar yapmak gerekliliği açıktır.

Kamuoyunun ilgisi, işaret edilen bağlamda Pozitif Birliktelik projelerinin destekleyicisi olmak durumundadır.

 

Haydarpaşa RRR Projesi için Danışma Kurulu çalışmasının Ana Ekseni

1. TARİHSEL SÜREKLİLİK

2. İŞLEVSEL SÜREKLİLİK

3. KENTSEL SÜREKLİLİK

Kavramları ve bunları değişmez ilke sayan kararlar sistemi üzerine oturmaktadır. Bu bağlamda yapılan çalışmalar sonunda; Rölöve/Restitüsyon/Restorasyon ve Yeniden Kullanım Projesi’nin bu ana karar sistematiğini gözeten bir yönlendirmeler bütününü içermesi ve Danışma Kurulu’nun gözetimi altında yürütülmesi öngörülmüştür. Gerek 1907 yapımının gerekse 1917 olayları sonrasındaki restorasyon projelerinin yarışmalar yoluyla elde edildiği düşünülürse, bu gözetimin gerekliliği anlaşılabilir.

• Haydarpaşa Gar Binası Rölövesinin azami bir dikkat ve özenle yürütülmesi, sonraki aşamalar için sağlam verilerin elde edilmesini sağlayacağı gibi tarihsel kimliğin maddi/görsel belgelerini de verecek ve sağlıklı kararların alınmasının altyapısını oluşturacaktır.

• Restitüsyon projesi, sağlam ve ayrıntılı bir tarih ve belge araştırmasına oturmak zorundadır. Kompleksin 1917 yılında geçirdiği büyük patlama ve yangın felaketinin görünür/görünmez izlerini ve diğer tüm değiştirmeleri analitik rölöveler üzerinden olduğu kadar görsel/yazılı belgeler üzerinden okumak asıldır.

• Restorasyon Projesi, çalışmamızın araştırma ve tartışmalara en açık kesimidir. Bu nedenle Danışma Kurulu bu çalışmayı bilimsel bir metodla yürütmektedir. Tarihsel, işlevsel, Kentsel Sürekliliği sağlayan kriterler uzman panelleri ile oluşturulmakta ve kriterler önemlerine göre ağırlıklandırılmaktadır. Ağırlıklandırılan kriterler için gerekli olan program önerilerinin sıralanacağı çalışmanın sonunda restorasyon projesine esas programın detaylandırılması hedeflenmektedir.

• Restorasyon bağlamında yapının/yapıların tüm strüktürel/fiziksel/kimyasal eksiklerinin ve deformasyonunun gerekli bilimsel raporlar ve destekler alınarak giderilmesi ve yapının tarihsel kimliğinin korunmasını sağlayacak önlemlerin alınması zorunludur. TARİHSEL SÜREKLİLİK’in sağlanmasının ön koşuludur.

• Yeniden Kullanım Projesi için ise çalışma ve tartışmalarımız sürmektedir ve sürdürülecektir. Bu tartışmaların odak noktasında ise yukarıda da işaret edilen iki temel kabul vardır:

İŞLEVSEL SÜREKLİLİK

KENTSEL SÜREKLİLİK

Haydarpaşa Garı’nın varlık nedeni olan işlevinin ve kentsel bağlarının sürdürülmesinde asıl olan kararlılık konusunda Danışma Kurulu ısrarcıdır. Ve bunu vazgeçilmez koşul saymaktadır.

Yeniden Kullanım Projesi, bu kararlılık bağlamında ele alınmıştır. Yapılan ve elbette sürdürülecek olan analitik çalışmalar Danışma Kurulu’nun oluşturacağı guruplar eliyle yürütülecek ve projenin programı TechnoBee Danışma Kurulu tarafından hazırlanacaktır.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu