Eskişehir Gar Binası Tescillendi.
Eskişehir’de demiryolu geçişinin yeraltına alınması çalışmaları sürerken tarihi tonozlu gar binası Eskişehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından "tarihi bina" olarak tescillenerek koruma altına alındı.
Bu karardan sonra Eskişehir gar binasında yapılacak her türlü tadilat bakım ve onarım çalışması projelendirilerek Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulundan anay alınmasına tabi olacaktır
Eskişehir gar binasının da içinde bulunduğu parseldeki TCDD ye ait binalar içinde tescil çalışmasının devam ettiği bu nedenle de Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun bu parsel için şerhinin bulunduğu söz konusu kararın açıklamasında belirtilmiştir. (*)
TCDD Eskişehir Demiryolunun yeraltına alınmasının gerekçesini ve projesini web sayfasında şu şekilde açıklamaktadır.
Eskişehir içindeki şehir ulaşım yollarının mevcut demiryolu hatlarını farlı noktalarda kesmesi nedeniyle, mevcut hemzemin geçitlere çözüm getirilmesi amacıyla Eskişehir Geçişinin yeraltından sağlanması planlanmıştır.
Eskişehir Gar’daki mevcut Yük ve Depo Merkezlerinin kent dışına çıkarılarak müşterilere daha etkin bir hizmet sunulması kapsamında Eskişehir Gar’da yapılan yük elleçleme ve depo bakım hizmetlerinin Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi mevkiindeki Hasanbey’e nakledilmesi planlanmıştır.
Eskişehir Gar geçişi projesi toplam 3,4 km . Uzunluğunda olup, 2240 m si kapalı kesit, 1151 m si ise U kesitli yarmadan oluşmaktadır.
• Tünel içinde;
• 2 adet hızlı tren hattı,
• 2 adet konvansiyonel hat,
• 1 adet yük hattı
• olmak üzere 5 hat yapılacaktır.
• U kesit içi ise 2 hızlı ve 1 konvansiyonel olmak üzere 3 hat olarak dizayn edilmiştir.
Eskişehir Gar Geçişi ihalesi 08.11.2007 tarihinde yapılmış olup, bu yıl içinde inşaatına başlanması ve yer tesliminden itibaren 18 ay içinde inşaatının tamamlanması planlanmıştır. (**)
1980′ li yılların sonuna kadar Türkiye’nin bisiklet kenti diye adlandırılan Eskişehir’in bireysel otomobil kullanma ve sahipliğinin tüketimin özendirilmesi sonucu artmış, bisiklet kullanımı yerini otomobillere bırakmıştır.
Fotoğraf:http://www.eskisehir-bld.gov.tr
Fotoğraf:http://www.eskisehir-bld.gov.tr
Bu bireysel araç kullanımı teşviki özentisi Eskişehir’in cadde ve sokaklarında trafik tıkanıklıklarının ve park sorununun yaşanmasına neden olmuş, ancak şehri yönetenler ve yaşanan sorunun kaynağının Şehrin tam ortasından geçen demiryolunun şehri bölmesi ve araç geçişine izin vermemesini göstermiştir. Çağdaş bir kent olma yolunda ilerleyen ve tramvay’ı (Estram) Eskişehir halkının kullanımına sunan kent yönetiminin uygulaması çelişmektedir.
Bu projeyi Eskişehir Büyükşehir belediyesi dillendirmiş ve ilk zamanlarda Belediye tarafından finanse edileceği ifade edilmişti. Ancak Demiryolunun gar ve arsalarını kentsel dönüşüm adı altında elden çıkarmayı hedef edinen ve bu hedefini web sayfasında ilan eden TCDD Eskişehir garın yer altına alınmasına ve Gar depo, fabrika atölye alanlarını kapsayan büyük bir alanı bu amaç doğrultusunda kullanmak arzusunda idi.
Bu projenin ile gar’daki mevcut yük merkezi, depo ve atölyelerin yaklaşık 25.000.000 YTL mal olması beklenen Hasanbey’deki yeni triyaj garına taşınacak Gardaki diğer alanlar Eskişehir ile bütünleşen ve kent dokusuna uygun bir cazibe merkezi haline getirileceği söylenmekte, bu sayede yaklaşık 400.000 m2 alanın değerlendirilmesi mümkün olacağı ifade edilmektedir.(****)
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun Eskişehir gar binasını tescil altına alması ve bu parseldeki diğer binalar içinde şerhinin bulunması Demiryolları ve Belediyenin bu alan üzerindeki planlarına bir engel getirmiştir. Ancak Osmanlı ve Cumhuriyet dönemimden kalma bir "demiryolu endüstri mirası" yolun altına alınması sonucunda demiryolu işlevi son bulacağı için yok olup gidecektir. Gelecek kuşaklar ancak Eskişehir’de kent içinden geçen demiryolunu resimlere bakarak müzelere giderek anlamaya çalışacaklar.
İşin acı olan tarafı Eskişehir’de Demiryolunun toprak altına alınmasına hiçbir STK ve Meslek Odası ve Sivil toplum örgütünün tepki göstermemesidir.
Eskişehir’deki Endüstriyel Demiryolu mirasının korunması yönünde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun karar kendi başına önemli bir gelişme olmakla birlikte demiryolu mirasının bütünlüklü olarak korunması yaşatılması geleceğe aktarılması için bir etkisi olmayacaktır. Çünkü demiryolu işletmeciliği olmadan bina ve tesislerin korunmasının bir anlamı yoktur.
Eskişehir Yeni Garı İşletmeye Açıldı
TCDD’ye ait gar ve istasyon bina projeleri için zamanında açılan yarışmalardan en sonuncusu Eskişehir gar için açılmış ve yarışmayı kazanan proje (şuanki gar binası) uygulanmıştır. Eskişehir gar için açılan proje yarışmasından sonra TCDD gar ve İstasyon yenilemelerinde proje yarışması açılmamıştır.
19 Haziran 1953 yeni gar binasının temeline ilk harç zamanın ulaştırma Bakanı Yümmü Üresin’in tarafından atıldı.Bir müddetten beri inşaatına hızla devam edilen Eskişehir’in modern gar binası 4/11/1955 günü yapılan mahalli bir törenle işletmeye açılmıştır. Bu merasimde Maliye Vekili Hasan Polatkan, Nafıa Vekili Kemal Zeytinoğlu, Eskişehir milletvekilleri, Devlet Demiryolları 1.İşletme Müdürlüğü erkanı ile büyük bir vatandaş topluluğu hazır bulunmuştur. 3075 metre karelik bir saha üzerine oturtulmuş bulunan yeni gar binasının prensip projeleri Profesör Orhan Safa tarafından hazırlanmıştır. Takriben 1.780.000 liraya mal olmuştur. (**)
Eskişehir Gar Demiryolu Müzesi
TCDD Eskişehir gar sahasında bulunan müze 1998 yılında ziyarete açılmıştır. Bir demiryolu kenti olan Eskişehirde açılan bu müzede sergilenen eşyalar demiryollarının kuruluşundan bu yana ülkemiz sağladığı ekonomik sosyal ve kültürel evreleri gözler önüne sermektedir. Müzede yapılan sergide eğitim ön planda tutularak Telgraf makinesından lokomotife kadar demiryolu uşaımı ve iletişiminde kullanılmış alet ve araçların yanında tarihi belgeler, yayınlar ve giysiler sergilenmektedir. TCDD Eskişehir müzesi hakkında ayrıntılı bilgi ve fotoğraf için www.tcdd.gov.tr/genel/eskmuze.htm adresini ziyaret ediniz.
Yararlanılan Kaynaklar
(*) 05.08.2008 Son havadis(Eskişehir)
(**) http://www.tcdd.gov.tr/genel/ankisthizliproje.htm
(***) Demiryollar Dergisi 1955,sayı 43-44
(****) www.cevapci.com/index.php?islem=haber&id=1
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Yazar: kentvedemiryolu